Kadro Dergisi Arşivi

''Kadro'', Ocak 1932-Ocak 1935 arasında yayınlanan aylık fikir dergisi. Kadrocular olarak da anılan Kadro dergisinin kurucuları Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge, İsmail Hüsrev Tökin'dir.

Yayın hayatı

Derginin ilk sayısı 23 Ocak 1932'de çıktı. 36. sayıda (Ocak 1935) yayınına son verdi. Rejimin yöneticileriyle ters düştü, çoğu Marksist veya Marksist kökenliydi. Başta Recep Peker tarafından olmak üzere, Kemalizmi değiştirmeyi istemekle suçlandılar. Dergi, Yakup Kadri'nin Tiran Elçiliğine atanmasından sonra faaliyetlerine son verdi.

Yazar kadrosu

Kadrocular

Kadro dergisi Şevket Süreyya Aydemir önderliğinde, Kadrocular olarak bilinen 4 kişilik bir grup tarafından çıkarılmıştır (diğer isimler Burhan Asaf Belge, İsmail Hüsrev Tökin, Vedat Nedim Tör). Bir dönem TKP içinde yer alan Kadrocular, Ocak 1925'te İstanbul'da gerçekleşen TKP 3. Kongresi'nde parti yönetimini üstlenmiş, TKP'nin asıl lideri Şefik Hüsnü'nün yurtdışında olması nedeniyle partinin o dönemki çalışmalarını fiilen yürütmüş ve yönetmiştir. 1927'de Şefik Hüsnü ile yaşadıkları ihtilaf nedeniyle partiden ayrılmışlardır. TKP tarafından (özellikle Şefik Hüsnü ve Hikmet Kıvılcımlı) "döneklik", "itirafçılık", hatta "ihbarcılık"la suçlandılar ve 1927 Tevkifatının sorumlusu ilan edildiler. Kadrocular ise bu suçlamaları kabul etmemiş, TKP üzerindeki Komintern etkisinden rahatsız oldukları ve yaşadıkları fikir ayrılıkları nedeniyle ayrıldıklarını söylemiştir.[1]

TKP kökenli bu 4 isim, zamanla Ankara'ya yerleştiler ve Kemalist devlet bürokrasisi içinde yer buldular. Bu süreçte Atatürk'ün yakın çevresinden Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile tanıştılar ve onun hamiliğinde [2] Kadro dergisini çıkarmaya karar verdiler. Bu isimlere ek olarak Mehmet Şevki Yazman, derginin ilk senesinde yer almamış, ilk yazısı 13. sayıda yayınlanmış olsa da Şevket Süreyya Aydemir tarafından Kadrocular arasında kabul edilmiştir.[3]

Kadrocuların dergiye katkısı şöyledir:

Şevket Süreyya Aydemir (1.-36. sayılar arası 55 yazı) [4]
Burhan Asaf Belge (1.-36. sayılar arası 49 yazı)
İsmail Hüsrev Tökin (1.-36. sayılar arası 43 yazı)
Vedat Nedim Tör (1.-36. sayılar arası 42 yazı)
Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1.-36. sayılar arası 42 yazı)
Mehmet Şevki Yazman (13.-36. sayılar arası 21 yazı)

Derginin imzasız başyazıları Şevket Süreyya Aydemir tarafından kaleme alınmıştır.[5]

Diğer yazarlar

Bu tanınmış isimler dışında Kadro'ya katkıda bulunan diğer yazarlar şunlardır: Tahir Hayrettin (5), Münir İriboz (4), Mehmet İlhan (2), Şakir Hâzım (2), Mümtaz Ziya (2), Neşet Halil (1), Abdurrahman Şefik (1), Hakkı Mahir (1), Mühendis Nazir (1), Dr. Muhlis Etem (1), Mansur Tekin (1).[6] (Parantez içindeki rakamlar yayınlanan yazılarının sayısıdır.)

Çeviri yazılar ve röportajlar

Kadro'da İngiliz sanayici Lord Melchett (Henry Ludwig Mond)[7] ile Fransız iktisatçı M. Henri Eyraud'un[8] birer makalesinin çevirisi yayınlanmıştır.

Kadro'da yayınlanan tek röportaj ise Nazi karşıtı Alman sağcı dergi Die Tat'ın yayın yönetmeni Hans Zehrer ile yapılandır.[9]

Mustafa Kemal'in demeci

küçükresim|sağ|Mustafa Kemal'in Kadro dergisine demeci (Ekim 1933) Atatürk'ün Kadro'ya desteği bilinmektedir,[10] ancak her ne kadar Kadro'da dönemin başbakanı İsmet İnönü'nün "Fırkamızın Devletçilik Vasfı" başlıklı bir yazısı yayınlanmış olsa da, Mustafa Kemal'in dergiye yazı anlamında herhangi bir katkısı söz konusu değildir. Fakat Cumhuriyet'in 10. yılı vesilesiyle çıkartılan ve İsmet İnönü'nün de yazısının da yer aldığı Ekim 1933 tarihli özel sayıda Mustafa Kemal'in destek demeci bulunmaktadır. "Gazi Hazretlerinin Kadro'ya İltifatları" başlığıyla ve "Büyük Şef'imizin, Cümhuriyetin onuncu yıl dönümü münasebetiyle, mecmuamıza şevk ve cesaret veren iltifatları" sunuşuyla hemen ilk sayfada yayınlanan demeç şöyledir:[11]

Görüşleri

Derginin amacı inkılapları oturtmak ve bir ideoloji meydana getirmekti. Şevket Süreyya Aydemir ilk sayıda Kadro'nun çıkış amacını şu şekilde açıklamıştır:[12]

Devletçiliği savundukları için özel sektörden uzak durdu. Kemalizmi savundu, Marksizm'den farklı bir sosyalist yol izlemeye çalıştı.