Serbes Cumhuriyet Gazetesi Arşivi

Serbes Cumhuriyet, Türkiye'de çok partili yaşam denemelerinin yapıldığı yıllarda ülkenin ikinci muhalif partisi Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın yayın organı olan gazete. Ekim 1930 ile Ocak 1931 tarihleri arasında İzmir'de yayımlandı. Gazetenin tüm sayıları İzmir Milli Kütüphane ve TBMM Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

Arka plan

Türkiye'de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılması sonrasında bizzat Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği doğrultusunda liberal anlayışı savunan Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Parti adındaki serbestlik vurgusu doğrundan Latincede özgürlük anlamına gelen liberal kavramı ve liberalizm düşüncesi ile alakalıydı. Paris'te büyükelçilik yapan Ali Fethi Bey (Okyar) partinin kurulmasına ön ayak oldu. Parti Cumhuriyet Halk Partisi yönetiminin baskılarına rağmen yapılan belediye seçimlerinde yeni kurulmuş bir parti olmasına rağmen olumlu bir sonuç aldı ve kısmi olarak halk tarafından destek gördü. Basılı medya siyasetin önemli unsurlarından olan propaganda için oldukça önemliydi[^2] ve partinin yayın organı olan "Serbes Cumhuriyet" gazetesi de bu doğrultuda çıkartıldı.

İçeriği ve politikası

Yeni kurulan SCF, merkezleri İstanbul'da bulunan Yarın ve Son Posta gibi medya organlarınca destek gördü. Partinin yayın organı Serbes Cumhuriyet gazetesi de partinin kuruluş tarihinden iki buçuk ay sonra İzmir'de, 26 Ekim 1930 tarihinde kuruldu. Dört sayfadan oluşan gazete toplamda 71 sayı olmak üzere cumartesi günleri hariç her gün öğleden sonra yayımlandı ve fiyatı 5 kuruştu. Son sayısı ise 14 Ocak 1931'de yayımlandı. İlk sayıda gazete başyazarının Faik Muhittin, yazı müdürünün de Behzat Arif olduğu belirtildi. Partinin önde gelen siyasilerinden Ağaoğlu Ahmet de ilk sayıda CHP'yi çürük bir parti olarak yorumladı. Seçimlerde yaşanan şaibeler ise hem ilk sayıda hem de takiben çıkan diğer sayılarda vurgulanan konulardan oldu. Gazete aynı zamanda İzmir'deki Yeni Asır gazetesinden de tebrik telgrafı aldı. Partinin kapanması sonrasında gazetede "Fethi Bey, Gazi Hazretlerine Cephe Almamak İçin Fırkasını Feshetti. Fakat Muhalefete Devam Edecektir" görüşü paylaşıldı. Sonraki sayılarda partinin feshedilmesi eleştirildi.

Gazetenin İstanbul merkezli basının aksine İzmir gibi bir şehirde çıkması dikkat çeken bir konudur. Çok fazla tanınmayan bir yapıda olan gazete, çıktığı dönemde Türkiye'de pek gelişme göstermemiş olan liberalizm düşüncesinden esinlendiği için de önemlidir.

Orijinal kaynak: Serbes Cumhuriyet. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.