18 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Sözler ve işler.. Tasarruf Devlet bütçesine Neden girmiyor ? Tasarruf edelim, iktisat ya- palm, israf etmiyelim ... Güzel sözler; fakat sözl... Fethi beyin Hariciye vekili Tevfik Rüştü beye sorduğu de bir sual, bunu ne güzel, dal doğrusu ne fena ispat etti! Ha- riciye vekilinin cevabı o Millet meclisini ihtimal tatmin etmiş- tir. Millet üzerinde bıraktığı te- sir acıdır ve acıklıdır. Fethi bey hakkında çok şey- ler söylenmiştir. Bu sütunlarda sabık lideri, fırkasım kimseye danışmadan feshedişinden dolayı şiddetle tenkit ettik. Bu husus- taki fikirlerimizde israr etmek- teyiz. Fakat ne olursa (olsun hakikatı sgylemeğe mecburuz. Fethi Bey büyük millet mecli- sinde meb'usluk vazifesini hak- kıle ifa etmektedir. o Kanaatını söylemekten çekinmiyen, tenkit- lerinde samimi böyle bir kaç düzine © meb'usümuz olsaydi, devlet işleri daha iyi / ceryan edecekti. Bir. tek meb'usun alelâde bir suâli karşısında hükümetin ken dini müdafaa için ne kadar mü; külât çektiğine, millet hazinesi den çıkan paraların mahalline sarfedildiğini ispat için - muvaf- fakiyetli veya müvaffakiyetsiz, bizim fikrimizce muvaffakiyet: olarak - verdiği izahata bakılırsa hakiki, normal bir parlemanta- rizm, rejiminin ne müessir bir mürakabe olabileceği takdir olu- nur, Fethi beyin sorduğu sual şu idi : Cenevrede toplanan tesli- hatın tahdidi ihzarı komisyonu: na kaç murahhas gönderdik ? Hariciye vekilinin gitmesi lâzım- midi? Ne masraf ettik ? Tevfik Rüştü bey bu basit ilere cevap vermek için api müşkilât çekti. Devletin harici siyaseti o hakkında bir istizah karşısında bulunuyormuş gibi, yasi mülâhazata girişti ve niha- yet bazı hakikatleri itirafa mec-- bur kaldı, Onlar da şunlardır: Cenevreye büyük devletlerin gönderdikleri murahhas heyetleri 5 ile 10 arasında azadan terek- küp ediyor. Bizim heyetimiz de bunların arasında en kalabalık olan birisidir. Sebebi? Çünkü Türkiye bu konferansa çok <hemmiyet vermektedir. Pekâlâ! Fakat bu çok ehemmiyet verdi- #imiz konferansa gönderdiğimiz murahhaslar kimlerdir. Başta hariciye vekili. Konfe- ransta diğer bir iki hariciye na- zında varmış. Tevfik Rüştü be- yin huzurunu İüzumsuz sayacak olanlardan değiliz. Sonra riyase- ti cumhur başkâtibi Tevfik bey. Bu zat, sabık Moskova sefiri- mizdir. Delegasyonumuzda mev- inde olduğunu kimse inkâr etmez. Askeri müşavir Cevat Paşa. Teslihatın tahdidi konfe- Jansında murahhaş heyetimizin ©n esaslı rüknüdür. Bunlara deyecek yok. Fakat murahhaslar arasında, (Vakıt) ğazetesi başmuharriri Asya bey (Akşam) başmubarriri Necmet- tin Sadık bey var. Bu meb'us “ylerinde delegasyonumuz için elzem birer. unsur olduklarını ,mse farzedemez. Zaten Tevfik şıldığına göre bunlar, © hariciye işlerinin mahdut zevata munha- İsir olmaması için rahhasla- rmız arasına katılmışlardır. Ya- ni stajyer olarak bu masraflı seyahata iştirak ettiler. Zira bir ay süren bu seyahat çok masraflı olmuştur. Sual tak- ririnin en mühim olan bu kısmı hakkında Tevfik Rüştü bey kâfi derecede izahat vermedi. Zira delegasyonun bir kısmı hâlâ Cenevrededir. Masrafın neye baliğ olacağı henüz bilin- miyor. Fakat yol masraflarından ve ağlebi ihtimal ziyafet ve sa- ire masraflarından hariç olmak üzere, Tevfik Rüştü bey günde 10 İngiliz lirası, diğer murah- haslar 8 İngiliz lirası almışlar- dır. Hariciye vekili şahsi menfa at kaygusile hareket edildiğini söylemiştir. o Burada şahıslar mevzuubahs değildir. Murhaslık bu derece masraflı olduğuna göre, konferansa pekâlâ, şimdi Cenevrede kalan heyeti murha- samız, yani 3 veya 4 azâ gön- derilebilirdi. Netekim bu üç dört azâ konferansın son devresinde ihtiyaca pek güzel kifayet edi- yor... Devletin âli siyasetine teallük eden bir meselede hariciye ve- kilinin seyahatı hayırlıdır. Yalnız eyahate bu siyasetle alâkası ol- mıyan iki gazete başmuharriri- nin ve daha başka muarahhasla- rın iştirakine ve her birine bir ay zarfında binlerce lira veril- mesine ihtiyaç yoktu. Bütçemizden © bu suretle lüzumsuz“ olarak çıkan © yirmi otuz bin lira, devlet için mühim bir yekün olmayabilir. o Ancak bütçemizin bugünkü vaziyetine göre, içtinabi mümkün ve elzem hi bey pek haklı olarak “tasar- ruf haftasınds söylenen sözlerle yapılan işler arasında mutaba- kat olmadığını, söyledi. Ayni mahiyette sual takrir- leri böyle daha yüzlerce işler için yapıla! Görülecektirki, tasarruf zihniyeti butçemize esas- lı olarak girerse, yüzbinlerce li- ralar değil, milyonlar biriktirmek yani vergi yükümüzü milyonlarca lira nisbetinde hafifletmek müm- kündür. Fethi beyin köstermek istediği hakikat budur ve çok dikkate şayan bir hakikattir. Millete tasarruf tavsiye et- mek kolaydır. Yalnız halkımızın en büyük kısmı, günde beş ku- ruş biriktirmekten bile aciz ka- lacak kadar az kazanmaktadır. İhtiyaçlarını, mübrem ihtiyaçla- rını tatmin edemiyen bir halk için tasarruf güç bir şeydi Çüukü âilelerimizin bütçelerin- de, bir yama yamandığı zaman doksan yama açılmaktadır. Her beş kuruşun sarfedilecek yeri vardır. “ Buna mükabil devlet bütçe- sinden çok büyük masraflar ya- pılabilir. Milli tasarruf işi asıl oradan başlıyacaktır. Vatandaş- larin dişinden artırarak tasarruf etmelerini yine temenni edelim, yine propaganda yapalım, yine yol gösterelim. Fakat başta hü- kümetin eyi bir misal olduğunu görelim. bir masrnftı. Bu yapılmadı. Fet-Jİ! ze gelmişlerdir. içtimaa Hari Gazi meydan mek üzeredir Birinci Kordonda Gazi mey-, danının tanzim ve yol inşası a- meliyatına başlanmış ve süratle ikmaline çalışılmaktadır. Mey- danlığın mecra, yol, tiretuvar ve park etrafına Ayrupa bahçele- rinde olduğu gibi yapılacak al- çak parmaklıklar inşası müteah- hide verilmiş olup bu işlerle mü- teahhit meşgul olmakta ve park kısmı ile İsmet paşa bulvarı ve meydan etrafındaki yolların a- gaçlattırılması ve parkın tarhi- yatile bizzat Belediye heyeti fen niyesi meşgul bulunmaktadır. Gazetelerde yazıldığı vechile aya çam ağacı siparişi ka- en mevzubahs değildir. Bu parka ve yollara dikile- cek ağaçların bir kısmı İstan- buldan getirilecek ve mütebakisi İzmir belediye. fidanlıklarından temin olunacak büyük çınarlar Kemalpaşa ormanlarından geti- rilecektir. Sureti mahsusada gönderi- len bahçe * mütehassısları Ke- malpaşa merkez kazası cıvarın- da bu işlere elveri 'külliyetli miktarda ağaç bulmuşlardır. Gerek . İzmir ve gerek Ke- malpaşada yetişen 3-4 yaşında ağaçlar garsedileceğine göre ilk baharda gerek Gazi meydanı ve gerek buraya iltihak eden yollar yeşillenmiş bir hal alacak- tır, Gazi bulvarında (kuruyan ağaçlar Şirket bulvarının ikmal edilen kısımları, Göztepe ci desinde müsait aksamda yol ke- narları ve şehrin muhtelif aksamı bu sene baharda ağaçlandırıla- caktır. İcabeden bütün ihzarat ikmal edilmiştir. Gazi meydanında yapılacak park yeni şehircilik nazariyele- rine muvafık olarak tarhedil- miştir. Bilhassa meydanın arka ciheti halen yangın yeri bulun- duğundan Gazi (hazretlerinin heykelleri ile bahçenin harabe halinde bir füsunla ihate edil: mesi fena tesir yapacağı düşü- Bu misali daha göremedik... Rüştü beyin ifadesinden anla- YILMAZ nülerek bunu bertaraf © edecek tertibat alınmıştır. ey. | 18 Kânunuevvi 1 930 kararlar derpiş İstanbul, 17 (S.C ) — İzmit pishanesinde bulunan (Yarın) a beyanatında hazırlanıyor Heykelin de kalıj'arı ikmal edil- - Yakında bir heyet Romaya gidecektir Abide İkinci kordun mihye- rine esabât edecek şekilde rek- zedilecektir. Bu nokta meyda- nın merkezidir. Meydanla birleşen İsmet pa- bulvarından İkinci kordon ve ğer yollardan heykel görüle- cektir. Deniz ciheti de açık bu- lunduğundan Limana gelen me- rakip. kolaylıkla heykeli göre- bilecektir. Abidenin Birinci kordon kıs- mi çiçek ve çiçeklerle tarhedi- lecektir. Abide arkasında tarh- lar etrafına önden arkaya doğru yükselecek surette ağaçlar di- kilecektir. Park kismının etrafını ihata eden yol kenarlarına ise daha yüksek ağaçlar dikilerek yangın örtülmüş bulunacaktır. İntihap olunan ağacın kış yapraklarını dökmiyen cinsden olduklarından parkın bu güzel manzarası kış ve yaz ayni vazi- yette kalacaktır. Heykel hakkında Kanonika ile belediye arasında muhabere cereyan etmektedir. Heykel ka. idesinde milli mücadeleyi tasvir eden alçak kabartma levhalarla asıl heykelin taslakları bitmek üzeredir. İkmalinde oraya gi- decek olan bir heyet tarafından tetkik kabül edilirse iraeye baş- lanacaktır. ne Bi Halk için mücadeleden yılmaz Mefküre Gazetesidi İzmir - Gazi Bulvari “Yöni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş ismet Pş. riyasetlinde Bugün Ankarada mühim bir içtima Kâzım Kara Bekir Pş.nın makalesi Arif Oruç B. İsmet Pş. feragat göstermelidir diyor Ankara: 17 (S.C)-An-|safha tetkikten geçirile- karaya davet edilmiş olan) cek, * Sefirlerin Dayinler sefirler kâmilen şehrimi-|hakkında verecekleri ma- Bugün lümat dinlenilecek ve ona Başvekil İsmet Paşanın)göre hükümetin ittihaz riyasetinde çok mühim bir edeceği içtima yapılacaktır. Bujolunacaktır. Bu toplan- ye > Vekililmağa Ankara mehafilin- Tevfik Rüştü, Maliye ve-|de büyük bir ehemmiyet kâleti müsteşarı Alı Rıza |âtfolunuyor. beyler sefirler iştirak ey-|,,, leyeceklerdir. Harici borç-| gazetesi başmuharriri ArifOruçB. lar meselesinin aldığı son|kendi muhabi İsmetP.nın istifasına lüzumuna işa ret ederek “ her siyasi rücül gibi İsmet paşa da ferağat göster- melidir, bunu istemek her za- man hakkımızdır, İstanbul 17 (S. kümet tarafından seddedilen Terekkiperver fırkası relsi Kâzım Karabekir bugün çıkan < Hür gazetesinde hir ma- kalesi intişar etmiştir. Paşa makalesinde tasarruf haftasını ederek mesaili tahlil eylemektedir. Dün giceki sağnak Gice yarısından sonra çıkan fırtına çok şiddetli. oldu Dün gece sabaha karşı saat üç buçuk raddelerinde başlıyan şiddetli yağmurlar sağnak haline gelmiş ve mütlüş bir fırtına bir saat kadar devam etmiştir. Fır- paşanın Adam > mevzubahs tına bazi evlerin tabrip etmiş ve biz da bazi evlerin balkon camla- rını da kırmıştı Sokaklar yine bermutat sel- lerle dolmuştur. Fakat yağmur uzun sürmediğinden büyük za- rarları mucip olmamıştır. Ayni fırtınanın Ak denizde şiddetle hüküm sürdüğü tahmin ediliyor. Bugün limanımıza muvasalatı beklenen Pire ve İskenderiye seferinden avdet eyliyen seyri sefain idaresinin (Ankara) vapu ru mutat vaktında gelememiştir. Poliste Bugün mühim bir içtima yapıldı Bugün sabah saat onda polis kısmı adli reisi Sabri beyin riyasetinde bil'umum merkezler komiserlerinin iştira- le mühim bir içtima yapılmış inzibati bazi mesail müzakere müdür vekili olunmuştur. Ankara sergisi Ankarada beş kânunusi açılacak ziraat sergisine için teşyikatta bulunulması Zira- at müdüriyetinden alâkadarlara tamim edilmiştir. Altın piyankomuz Altın beşibiryerdeyi Osman zade Lemi beyin refikaları Beria H. çe kazanmış ve dün almıştır Gazetemiz tarafından tertip ;ralı kopunların hamili Karşıya- edilen Altın piyangosu evvelki|kada İstasyon caddesinde 9 nu- gün keşide edilmiş ve kazanan|maralı hanede mukim Beria H. nüshamızda | kazanmıştı. Bu sabah Beria ha- zevçleri Osman zade Lem'i numaralar dünkü neşrolunmuştu. Karilerimizin bir |nımu kısmının her hangi bir mazeretle|bey idarehanemize müracaatle isimlerini o gün gazeteyi alama-|altın beşibiyerdeyi almıştır. Bun- mamış olmaları ihtimalini derpiş)dan başka bugün öğleye kadar ederek bir iki gün isimlerini|on beş kariimiz müracaatle nam- larına isabet eden eşirde devam edeceğiz. Altın beşibiyerdeyi 89 numa-)mışlardır. .C)— Hü demiştir. Cumhuriyet iktısadi kiremitlerini ci kordon- Yazı müdüfü: Behzat Arif | altınları al- Sorabilir miyiz? Bahşiş devrine veda edemiyecekmiyiz Bir kaç gün evel matbaa” mızı yirmi beş kadar bed- baht vatandaş . doldurdu. İç- lerinde göbeğine kadar ak- sakalı inen ihtiyarlar, kuca- ğında yavrulı taşıyan analar vardı. (Gözlerinden yaşlar akıyordu. O kadar ki ağlamaktan ağızlarından dert- lerini öğrenmek hayli müş- kil oldu. Bu vatandaşlar kahramanlar mahallesinde oturuyorlarmış. Seylâp dola- yisile evleri: yıkılmış, — harap olmuş, eşyalarını sular almış götürmüş. (o Hilâliahmer bu kabil felâketzedelere nakdi muavenette bulnuyor. Fakat hilâliahmerin merdivenlerini eskidenler deftere yazılmış, muhtarlarla anlaşanlar yar- dıma mazhar olmuş, müteva- zi köşelerinde dertlerile baş başa kalanlara haliniz nedir diyen bulunmamış. Filhakika bu vatandaşlar dan evvel de para almıya muvaffak olanlardan bir kaçı matbaamıza bir ihbarda bu- lunmuştü. Muhtarların bazı- larının tevzi edilen paranın nisbetine göre, herkesten ü- çer; beşer lira aldıklarını söylemişlerdi. Lâkin isbatı müşkül bir iş olduğundan bu bahsa temas edememiş ve şikâyetçilerde imzalarile bir ihbarname ver mekten bilâhara muhtara dü şecek işlerinin müşkülâta uğ ramaması ihtimaline binaen korkmuşlardı .. İşte göz yaşlarına en kü- çuk bir muavenetten mahrum vatandaşlarda oObu şikâyeti tekrar ettiler. “Ateş olma- yan yerden duman tütmez, derler. Binaenaleyh bütün muhtarlar değilse bile bir kısmının bu fırsatı da gani- met bilerek istifade yoluna saptıklarına şüphe kalmıyor. Şikâyetcilere vali Kâzım paşayı görmel söyledim. Gitmişler. İçlerinden birisi dı dini anlatmış. Valinin bu gi esailde şefik ve rahim olduğu: na kani bulunduğumdan kendi! lerine bu tavsiyede bulun- dum. Hakikaten alâka ile dinlemiş. Biriki gün evvel de paşa ile bizzat temas eden eden efendinin dükkânma gidilerek zararı tesbit | edi miş ve yanlışlık oldu si görmemi Cevabı verilmiş. Ama bu maksadı temine kâ- fi değildir. Bu kabil yanlış” lığın adedi beş on değildir. Hayli mühim mıkdarda felâ- ketzede yardımdan mahrum Bunlar esasli “bir dımlardan bir kısmını cep- lerine endiren münasebetsiz ve kalpsiz muhtarlar meyda- na çıkarılamaz mı? Memlekette kök salan bah şişsiz iş görülmez kanaati yıkılamaz mı ? Nihayet bir muavenetinin tam şamil bir şekilde müsavat dahiline a- linması, mükedder kalplere yeni bir cerihe alınmaması imkânı yokmu dur? Bu vaziyet karşısında 80- rabilir miyiz: Bahşiş devrine iz?