19 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

| Halk fırkası Yeni teşkilât teşebbüsünden beri haftalar ve aylar geçtikçei Halk fırkasının halktan ne kadar uzak bir boşluk içinde çırpındı- is bir kat daha göze çarpıyor. Rakipsiz kalmanın bütün ümit- lerile vilâyet vilâyet teveccüh ve alâka dilenmeğe çıkan heyetler her tarafta” umumi lâkaydi ile karşılandılar. Zira yeni teşkilât için yeni bir. zihniyet lâzımdı. Kanaatlere hürmet, serbes mü- pakaşaya taraftarlık lâzımdı.Halk fırkası ise tenkit etmiyen, müna- kaşa etmiyen, hükümetin her yaptığını keramet addeden aza istiyordu. Hâlâ istediği aza bun- lardır. — Hayir, biz serbes fikir münakaşası kabul ediyoruz! — Öyle mi? O halde 5, Fır- kayı neden öldürdrnüz? Neden lefetin sesi hâlâ ini, lendiriyor? Neden: “Bi; mızda muhalif bir fırka isteriz!, demiyorsunuz? Neden tek fırka- nın fırka olamıyacağını ve tek fırka için teşkilâta lüzum olma- dığını anlamak istemiyorsunuz? İki şeyden birisiz Türk milletinin sizinle aynı dü- şüncede olduğunu zannediyorsu- »uz, - nasıl ki bu gülünç iddiayı senelerce tekrar ettiniz - şu hal- de hepsi ayni fikirde olan adam- Ha arasında fırkaya ne ihtiyaç var? Yahut, hakikaten gözlerinizi kapamaktan vazgeçerek, bu mil- let içinde si gibi düşünmiyen ve sizin gittiğiniz yolu beğen- miyen, bize göre muazzam bir ekseriyet, size göre de mühim bir. akalliyet mevcut olduğunu kabul edeceksiniz. Fakat ekse- riyet de olsa - ki ekseriyettir - akalliyette olsa, o vatandaşların sizden başka türlü düşünen, siz- den başka bir siyaset takip e mek istiyen kısmının hürriyetini vermiye mecbursunuz.. Yani o mantıkan, o kanunen, cumhuriyet . prensipleri itibarile mecbursunuz. Bu o mecburiyet, sizden başka bir fırkaya taham- mül göstermek vazifesini size tahmil eder. Siz o mecburiyet- tende, bu vazifeden de nefsi müstesna. tutuyorsuz. Kendiniz- den başka bir teşekkül istemi" yorsunuz ve yaşatmıyorsunuz. Güzel... Yalnız . bu şekilde vatandaşlarda sizi istemiyorlar. Bu da onların hakkıdır. Türki- yede, halk © fırka etrafında fikir mücadelesi için toplaı k kütleler — olamiyacağını — iddia etmiyoruz. Bu kütleler vardır. Yalnız onlarda, size gitmek için iptia sizden samimiyet, prensip- lere hürmet bekliyorlar. Tek fırka kalmk, hiç fırka Oolma- maktır Bunu en basit düşünceli vatandaş takdir eder. O halde meden size gitsin? Bir fırkanın ancak başka fır- kaya karşı manası vardır. Aksi takdirde, fırka denilen şey dik- tatörlük olur. Türk milletinin is- tediği, diktatörlük değildir. Halk irkasının teşkilat heyetleri bunu anlayamadıkları, anlamak isteme- dikleri için, etraflarında gittikce derinleşen bir boşluktan başka ” şey bulamıyorlar. Bu heyetler, | faaliyetlerinin '< elde ettikleri neticelerin pi- Başmubarrri alk Min e Ne kazandılar ? ziyade halktan uzaktır Ya, bütün)tası oluyormuş. Tek Fethi beyin her zamandan ve matlübat hanesine ancak mu- azzam bir sıfır geçirebilecekler- dir. Vaziyet hiç değişmemiştir. Muhalefetin sesi alçalmamıştır. Teşkilât hakkı filen nez'edilen muhalefet, fert halinde tenkit- lerine devam ediyor. İptida gazetelerin tenkitleri var. Türk matbuatı baştan başa end değildir. Vicdanın satmağa razı olmıyan gazeteler ber gün hakikatleri bağırıyorlar. Bu ses hükümetin kulağına ka- dar yükseliyor. Bu ses Millet meclisine kadar gidiyor. Ve bil- hassa bu ses, her gün milletin dimağına, hatta kalbine varıyor. Sonra, Halk fırkasının gül renk olarak gördüğü siyasi tab- blo üzerinde siyah bir | nokta daha var: Fethi bey! Artık lider olmıyan, sadece bir meb'us olan, fakat vazifesini müdrik bir meb'us — olduğunu gösteren oFethi bey! Fet- hi bey susmiyor, her gün hesap arayor. Bir meb'us, istediği zaman, ne kıymetli bir murakabe vası- sesi, Büyük Millet Meclisinde hâlâ munakaşa havasını idame ediyor. Rakipsiz ölan halk fır- kası, bir meb'usun; “fırkasız ve taraftarsız alelâde bir meb'usun iki sual takririnden titriyor 1. Hakikaten bir'meb'us; ister- se, ne çabuk yükselebiliyor. Ha kikatleri görmesi ve söylemesi kâfi. Bir fikre dayanan tek bir adam. fikrini arıyan ve bulamı- yan kalabalık karşısına, neticesi evvelden malüm bir mücadelede filen evvelden mağlüp, haki ta daima hâkim olarak dikile- biliyor. Sonra biz hasıl olur da sehbes münakaşa, serbes meb'- us, serbes fırka istemeyiz? Bunu Halk fırkası istemiyor. İstememekle ne kazandığını gi remiyoruz. Rakipsiz olmak büyük bir şeref değildir. Kıymet ve meziyet rakip karşısında ölçülür. Münakaşasız kabül edilen bir hakikatin, hakikat olduğuna onu ilan edenler bile inanamazlar. Bunlar tek fırka hakikatlarıdır. Yani itiraza tahammülü olmiyan çünkü itiraz karşısında hemen yıkılmağa mahküm bulunan ha- kikatlar. Rakipsiz kalmağı İsteyenler, /kuvvetliler değil, zaiflerdir. Fi- kirlerine ve kanaatlerine itima- dı olanlar, onların itiraza uğramamasından üzülürler. Halk fırkasınn bugünkü manzarası, ise | kuvvet ve fikirlerde ( selabet manzarasından başka her şey- dir... YILMAZ “İspanyada ihti Teşebbüsleri akim kaldı Madrid: 17 (A.A) — Bütün gazeteler son günlerdeki hâdi- selerin iyi bir surette kapandı- ğından dolayi memnuniyet be- yan etmektedirler. Sağ cenaha mensup gazeteler halk ihtilâl fi- kirlerini beğenmediğini, benim- Semediğini isbat eden aksülâ- mel hareketi bir Maçosunu yaparken, mevcudat 'detmektedirler. greye ii vatı tefrik edeceklerdir. Cumhuriyet Halk: fır-İtoplanacaktı aliyetleri her tarafta hi tam bulmak üzeredir. Vi lâyet kongreleri bazı vi lâyetlerde başlamamıştır. Kongreler yeni idarehey- etlerini ve umumi kon-i iştirak edecek ze-)kongresi Fırka o mehafilinden alınan mevsuk malüma- ta göre Fırka umumi kânunusaninin Yirmi beşinde Ankarada Kongreyi Siyasetimizin vechesi Roma ve Moskovaya mütemayil Hariciye vekilimizin beyanatı lik bahar ziyaretleri Paris 18 (S.C) — Temps güzetesinin Roma muhabiri bil- diriyor: Türkiye Hariciye vekili Tevfik Rüştü bey “ Stefani ,, ajansına mühim bazı beyanatta Bu beyanatı * atideki Şayanı hayrettir: kısımları “İtalyan gazetelerine beya- Türk-Yunan misakının natımda şiyaseri tuttuğunu ve onun başlıca netleainden birini teşkil ett skylemiştim. le mühim Önümüzdeki Türk Beş umu Müfettişler se İstanbul, 18 ( 5.C) — mıntakası, vasi ola bir mevki ilk ba- harda M. Venizelosun zi- yaretini iade için Musta- fa Kemal Paşa Hazretle- rinin Atinaya seyahatle- rinde kendilerine refakat edeceğimi size bildirebili- rim. (S. C — İsmet Paşa ile olacak ) reisicumhurunun ve a 1 Ye-k ricali siyasiyesinin arzula- rın: tevafuk eden bu dostluk Türkiye vaziyeti coğrafiyesinin istilzam ettiği surette | bütün komşularımızla o muhadenet ve teşriki mesai siyasetinden mün- beistir. Bu muhadenet bilhassa uzun zamandanberi eyi hissiyat beslediğimiz Bulgaristan mü- teveccihtir. Balkan ( sulhunun akviyesi için kuvvetli ve musta- ıl bir Bulgaristanın | lüzumlu olduğuna kaniiz. Diğer devletlerle münase- batımıza gelince Türk siyase- tinin Roma ve Moskovaya mü- temayil (olduğu malümdur. Bu siyaset son «eyahatımdaki ziyaretlerde vuku bulan te- maslarım sayesinde günden güne inkişaf eden çok sağlam esaslara ittika o etmektedir. Romadan Ankaraya yakın bir zamanda İtalyan hariciye na- zırı M. Grandinin Ankarayı ziyaret edeceği vadını götü- rüyorum. müfettişlik ar olacaklardır kavga etmişler nadolunun beş umumi müfettişlik tefrik edileceği, müfettişlerin idari salahiyetleri çok haberleri teeyyüt ediyor. Yeni ihdas edilecek umumi müfettişliklerin merkezi olamıyacaktır. olacaklardır. Umum müfettişler seyyar Telsiz konferansları Vekiller bugün hukuk mektebin- de konferans vereceklerdir Ankara 18 ( S.C ) .İkadar Hukuk mektebinde, konfefanslar verilecektir. Si ta azalmıştır Nevyark, 18 (A.A) — Tica- r tahakhuk. zarfında ret nezaretine neşrolunan ihsaf|da cetvellere nazaran Amerikanın ecnebi memleketlerle ticaretinde büyük tenakus vardır. Geçen on ihracat (356,847,3000 ithalât(2853336000) i olardan kart. Geçen sene haklarında sil tak i ithalât Bugün saat 15 buçuktan saat 17 ye hafta sonu münasebetile, Radyo ile öz. söyliyecek olanlar arasında bir çok vekiller, mektebin profesörleri ve bazı talebeler vardır. Iktısat ve tasarruf mevzuu etrafında söz söylenecek ve bütün memleket telsizlerle bu konferansları dinliyebilecektir. —e a. Mühim mikyas-| : ei İstintaka si verildiler 14 yaşlarında Saime namın- bir kızın para mukabilinde bikrini şoför Sabri efendi izale ettirmiş ve bazı kadınları fuhu- şa sevkeylemek cürmile Edibe hanım ile Riza ve Sabri efendi kongresi 25 Kânunusanide Ankarada Gazi hazretlerinin nutku ileaçılacak İstanbul: 18 ( S.C ) —Jkası nmumi Teşkilât heyetlerinin fa-İvelce tahmin edildiği gi- i- bi 10 kânunusanide top- “İlanmıyacaktır. i kongresi ev-|Gazi Hazretleri çok mü- Halk him bir nutuklariyle aça- caklardır. o Reisicumhur Hazretleri büyük tetkik seyahatlerinde müşahede- lerine istinat eden netice- leri burada izah buyura- caklardır. Kongre © müzakeratı çok ehemmiyetli olacak- tır. Hergün Bir Raki imalât- hanesi derdest olunuyor Faik paşa mahallesinde Mu- hittin oğlu Hamit efendinin ha- meside kaçak Rakı imal eyle- mekte olduğu haber verilmiş ve taharri emri alınmıştır. İnhisar muhafaza memurları ve zabıta müştereken miezkür. haneyi ta- harri etmişler ve içeride iki yüz elli okka Cibre, on beş kilo çak rakı iki yüz kilo kuru üzüm Rakı kazanı ve sair alât ve ede- vat bularak müsadere eylemiş- lerdir. Kaçakçı hakkında da ta- kibata başlanmıştır. Zavallı adam Muntazam tedevi edil- memek yüzünden ku- durdu ve öldü Seydiköyün Kuruçal köyün- den Topuz Hüseyin namında bi- risini kuduz bir köpek ısırmış ve yirmi beş gündenberi tahtı tedaviye alınmıştır. Faka iğne- leri yaptırmak için müntazaman gelmediğinden dün kudurmuş keyfiyet ihbar olununca imdadı sıhhi otomobilile memleket has- tanesine kaldırılmıştır. Hüseyin hastanede vefat etmiştir. Dün gece bahçeli gazinoda garson Niyazi efendi ile kanu- ni Samatyalı Ali bey arasında bir kavga zuhur etmiş garson kanunu kaparak yere (vurmuş ve kırmıştır. Zabıta (o hâdiseye vaz'ı yet eylemiştir. iellş Zee İsyan değilmiş Bir köylü bir jandar- mayı vurmuş. Belgrad 17 (A.A ) — Maro- din köyünde zabıtanın bir mu- dahelesi esnasında bir jandarma bir köylü tarafından hafifçe ya- ralanmıştır. Bu vesile ile ( Tağ ) ve (Estrablat ) gazeteleri tara- fından bir çok köylerin vergi vermemek için isyan ettiklerine dair işaa olunan bedhahane ha- berleri . kat'iyen tekzip edil- mektedir. MAFITISLISLIŞSMI II III SASAT A3 Nüshası - Heryerde 5 kuruş Sayı: 48 fier sün öğleyin çıkar için mücadeleden yılmaz Mefküre Gazetesidir İdarehanesi: İzmir - Gazi Bulvarı “Yeni Asır, yurdunda Sorabilir miyiz? Kanunlara hurmetkâr olmağı öğrenemiyecek miyiz? Yeni belediye kanumu za- bitai belediye nizamnamesinin tanzimini şehir meclislerine terkeylemiştir. Bu itibarla halk ile belediye memurları arasındaki oOmünasebet ve hukuki tayin şehir meclisinin hakkıdır. Geçenlerde yapı: lan içtimalarda keyfiyet mev zuubahs olmuş fakat vaktın darliğına binaen bu nizamnam tanzim ve müzakere olama- mışti. Şalâhiyetini kullanmak isteyen meclis içtima müd- detinin temdi istedi.. Ri- yâset makamı temdit husu- sunda teşebbüsatte buluna caktı. Bu muamele takip ve intaç edilemedi. Daha açık tabirle meclisin kararına ve kanunun icabatına riayetkâr olunmadı. Elyevm belediyenin elinde kanuna uygun şekilde mer'i bulunması icap eden bir zabi- tai belediye nizamnamesiyok- tur. Belediye icraatında ke- yif ve arzu hâkimdir. Hal- buki halkın ve esnafın en sıkı teması belediye iledir. Bu dairenin memurları halka ceza tarh ediyor. Yan yat- tın çamura battın diyebiliyor. * Bu işi şöyle değil böyle ya- pacaksın emrini veriyor. Bu kadar vasi salâhiyeti- tile halkın o ve | esnafın hareketlerini tanzim eyliyen adamların elinde yine kanu- nun emri dahilinde şehir meclisinin kararına iktiran etmiş bir talimatname, bir nizamname bulunmazsa key» fi verilen emirlere halk ita- at eylemiye nasıl mecbur. edilir 2. Bu vaziyet belediye idare- sinde bir anarşi tevlit ede- mez mi? Bununla beraber hatırlat- mak isteriz ki en kötü bir kanuna itaatkâr olmak keyfi ve mantıki hâkim © kılmağa muraccahtır. Gelişi © güzel verilen emirlerde, hakkın ve adaletin tam ve kâmil bir şekilde tecelli ettirilmesine imkân yoktur. Nihayet meclis mesaisini tahdit arzu ve kararını ver- diği halde onun reyile riyaset mevkiine gelmiş bir zat be- hemehal o kararı tatbik va- zifesile mükelleftir. Geçen- lerde meclisin fevkalâde iç- timaa davet edilip edilmiye- ceğini reis beyden gazete- ciler o sormuşlardı. e Alınan cevap böyle bir tasavvur var. Fakat kat'i ve verilmiş karar yoktur şeklinde idi. Şu halde şehir meclisinin bu hu- susta verdiği karar ne oldu? Belediye işlerinde hâkim olan reis midir, yoksa şehir mec- lisi midir? Bunu anlamak is- terken sorabilir miyiz? Kanunlara hurmetkâr mağ ? öğrenemiyecek mi; M. Poinkare Yedi piyangomuz yapıl: (4,089,552,000) dolar mak tüzere tahkikat evrakı tçtün- etmiştir. cü istintak dairesine verilmiştir. Pek yakında Tafsilâtını bekleyiniz. Paris 18 (A.A) — M. Poin- karanın sıhhi vaziyeti bir az salak İkesbetmiştir.