21 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Sayı 49 a 1 Yuksek ses! Gençliğin vazi- fesi cesaret ve ... : samimiyettir Gazi, Türk Ocağında Türk münevverlerine hitap etti. Yük- sek sesle hakikatlerin. ilân tavsiye etti. Cumhuriyet mefkü- resi halkın kalbinde his halıne geçirmek lüzumnnu anlattı. De- mokrasinin ne olduğunu halka anlatmak vazifesile mükellef ol- duğumuzu söyledi ve nihayet dediki: Cumhuriyet prensipleri- ni sevdiriniz ! Bunu kalplerde yerleştirmek için hiç bir fırsatı ihmal etmeyiniz | ,, Bu sözleri bizler, “muhalefet mevkiinde ( olanlar, ( iftiharl okuyoruz. Çünkü biz, © Gazinin işaret ettiği mefküre ve maksat namına muhalefet mevkiindayiz. Fakat, Gazinin sözlerini dinler- hi ilât heyet- mutaassıp- larının — sıkılmamasına (imkân var mıdır? Evet, biz yüksek sesle konu- şuyoruz. Biz Cumhuriyet ve De- mokrasi mücadelesi" yapiyoruz. Fakat bizim sesimizi susturmak istiyenler halk fırkası sındadır. Onlar, cebir ve tel siyasetine devam ediyorlar. “Biz- den olmiyanlara aman -vermiye- ceğizl , — diyorlar," Cumhuriyet böylemi: sevdirilir? Halk fırkasınn mutaassıpla- nna kalsa, memlekette ne fi hürriyetine, ne münakaşa hürri yetine ne halk hâkimiyetine lü- zum yoktur. Çünkü, bütün ha- kikat onların elleri aş Yalnız onların dima; bilir, yalnız onların ağı ka için firka diktatör- zm, şu ve ya bu şe- 'münevver,, istipdat en mükemmel yoldur. Böyle Cum- huriyet mi olur?.. Halk fırkası teşkilât heyetleri zorla aza kaydetmişlerdir. Edi- yorlar da. Yani fikirleri ve ka- maatleri tazyik © etmektedirler. Bu vatandaşların siyasi hakları- »ı çiğnemektedirler, İntihap hür. riyeti artık bahis mevzuu olabi- lir mi? Halk fırkası teşkilâtının hazırlıyacağı intihabat; son bele- diye intihabatından (daha sıkı bir tazyik sistemi olacaktır, Halk- çık bu mudur? Böyle mi sev- dirilebilir? Demokra halk ek- seriyetinin Bina» «naleyh ekseriyeti tezahür ettir. mek lâzımdır. serbes bırakmak, — münakaşayı serbes bırakmak, fikirleri serbes bırak- mak; fırkaları serbes birakmak lâzımdır. Fikirni farkı kabul et- miyen, yani fırka kabul etmiyen bir rejim o demokrasi olamaz. Türkiyede demokrasi hayatının doğabilmesi ve yaşaması için asgari iki fırkaya ihtiyaç vardır. Tek fırka ile dünyanın neresin- de demokrasi görülmüştür? Tek fırka, zaten fırka olabilir mi? Görüliyor ki Halk fırkası, de- mokrasinin de zıdtıdır.. Demokrasi, ekseriyetin akal- liyeti tazyik etmesi demek de- ğildir. © Yani, halk firkası bu memlekette halka istinat etse, ekseriyet sahibi bile olsaydı, demokratik bir fırka olmak için puarizlerine ekseriyeti . kendi taraflarına çekmek imkânını bız m mecburdu. Halbuki, halk ırkası ekseriyet değil, ekalliyet yi değil, hiç bir şey olmadığı yplde her hususta tahakkümünü Hisvettirmektedir. Halkçılık bu eğildir ve halk böyle bir fırkayı <vmez, sevmemekte haklıdır. ia, Cumhuriyet — sevdirebilmek Şin cumhuriyetçi olmak lâzım- *r. cumhuriyetçi olan bir adam, Sumbüriyet prensiplerini herşeyin s Başmuharriri: Palk Muhittin | Gazi Hz. Trakyada | Reisicumhur Hz. Cuma gecesi İ hareket buyurdular İstanbul 20 (S.C) — Gazi hazretleri Cuma gününü İstanbulda) (İstanbul 20 (5.C) — Li geşirmişlerdir. Gece Trakyaya hareket edeceklerdi. “İgundan maçlar kalabalık seyirci Reisicumhur hazretlerine refakat etmekte olan müşavirler yordu. İlk maç Beşiktaş ve Galatasaray kulüpleri arasında oldu. İğ İstanbulda tetkiklerini bitirmişlerdir. Gazi hazretlerinin Kırklar: Galatasaray bire karşı üç golle galip geldi. Vefa - Fener kulüpleri erasındaki maçta, Fener bahçe sıfıra galibiyet temin etmiştir. eli ve Edirneye seyahatlarında kendilerine refakat edeceklerdir. Trakyada Reisicumhur hazretleri için çok parlak bir istikbal) karşı dört gol ya, hazırlanmıştır. Gazi hazretleri burada üç gün kalacaklardır. , Salı günü İstanbula avdetleri muhtemeldir. İstanbul 20 (S.C)—Lik İstanbul 19 (A.A) — Reisicumhur hazretleri maiyetlerindeki| maçlarının ilk haftası çok heye- zevat ve Ali Sait, Şükrü Naili paşalarla birlikte seyahatlerine|canlı oldu. Fener Vefa maçında devam etmek üzere bu akşam saat 21,40 da hususi trenle Sir-| Fenerbahçe takımında sağaçık keci istasyonundan Edirneye müteveccihee hareket buyurmuşlar: |Lütti, solaçık Şekip'ti. Öteki o- Istanbul lik maçları Galatasaray 4 - Beşiktaş 1 Fenerbahçe 3 - Vefa 0 .Jmemurlarından dır. İstasyonda şehrimizde bulunan meb'u: r, paşalar, Hajke fır-İyuncular hiç değişmemiş, mutat kası azaları, Vali ve polis müdürü ve sair bir çok zevat ve ka-|mevkilerinde oynayorlardı. labalık bir halk kütlesi Gazi hazretlerini çoşkun bir tezabüratla|! Fikretin selâmlarıştardır. Tren halkın alkış v. avazeleri arasında hareket etmiştir. Trakyadan İzmire İstanbul, 20 ( S.C ) — Gazi lerinde İstanbula dönmeleri veya Vapurla Mudanya temeldir. - Bursa - Balıkesir tarikile İzmi Reisicumhur hazretlerinin Kırklareli, Edirne Tekirda- hazretleri doğrudan di Trakyadan avdet- ruya Tekirdağından ğında üç gün kalacakları tahmin olunuyor. —————ap em Büyük bir cinayet daha Katil nişanlısını ve doktoru vu- rarak intihar etmiştir İstanbul 20 (S.C)-< İstanbul Ziraat Bankası İsmail Hakkı bey tarafından bir cinayet işlenmiştir. İsmail Hakkı bey evelce Hayri hanım isminde birisile şanlı idi. Sonra ayrılmış- lardı. Fakat İsmail Hakkı bey Hayriye hanım üze- rindeki .emellerinden vaz geçmemişti. AALEIRIYI SILZIII LA ında olamaz. Cumhuriyetçi olan bir fırka serbes (o intihabata taraftardır. Geçmiş intihabatın serbestisi bo- zulmuşsa, © gelecek" intihabatın serbes olmasına çalışır ve serbes avasını uyandırır. Bu- ini yapan bir fırka Cum- huriyetçi olamaz. Cumhuriyetçi olan bir fırka, cumhuriyet — prensiplerini tered-| dütsüz müdafaa eder. Matbuat hürriyetini müdafaa eder. Fikir ve kanaat hürriyetini müdafaa eder. Fırka hürriyetini müdafaa eder. Hasım fırkaları o ortadan kaldırmak şöyle dursun, onlara sahayı daima açık bulundurduğu nu ilân eder ve iktidar mevki- inde bulunduğu zaman bunu en büyük salâhiyetle, £ kayitsiz ve ibtirazsız teyit eyler. Cumhuriyet | prensipleri pa- zarlığa sığmaz. Hürriyet ya var, ya yoktur. Cümhuriyetin on beş şekli yoktur. İki şekli bile yok- tur, Esas prensiplerde İsviçre cümhuriyeti ne ise, Çekoslovak- ya cumhuriyeti me İse, Fransa cumburiyeti de odur. Amerika cumhuriyetide odur. Türkiye cumburiyeti de © olmağa mec- burdur. Türkiye cumhuriyetini, esas prensiplerde ve o prensip- lerin samimi tatbikatında dün“ yanın “cumhuriyetlerine benzet- memek istiyenler hakiki cumhu- riyetçiler olamazlar, Gazinin bizden istediği sa- mimiyet bu hakikatleri bilmemi- emreder. Biz her vakit bunlar için müca- zi ve ilân etmemizi ,ovkinde tutar. Fikirlere, vicdan- Ora, kanaatlere tahakktim iddi- dele edeceğiz. Yılmaz duğu eve gitti. Eski ni lideri, eski meb'uslardan Kâzım Kara Bekir paşa tarafından ga- leyi derçediyoruz : Vaktile İzmir İktisat Kon- gresinin reisi bulunmuş olmam dolayısile bu mübarek haftaya ben de bir makale ittihafına zaruret duydum. s1) denilen, senede bir hafta vardir ki bü hafta zarfında ma: betlerde, mekteplerde, gazete- lerde, cemiyetlerde hep tasarruf ve. iktısattan behsederler ve hakikatende bu hafta, şerefine fi'len de bunu temin ederler. Fakat tasarruf denince sıh- hat tasarrufu, zekâ tasarrufu, : ( Var ol Gazi hazretleri) İveğe zetemize gönderilen bu maka-|tasarrufu için irade ve Amerikada ( Tasarruf hafta-| İz; azim tasarrufu, servet tasarrufu|mi derdini, kimi igibi şeyler birbirinden ayrılmaz. atını bir penaltısı di- çarptı. o Kornerden ilk golü yaptı. İkinci haftaymida Alaettinin kornerden golünü Ze- kinin güzel bir şütü ile ağlara #arılan golü takip et Oyun çok güzeldi. Vefalılar sert oy- Bıyorlardı. Kalecileri (Fenerin iri teşrifleri muh-| gola inkılâbı muhakkak olan bir çok şütlerini muvaffakiyetle kur- tardı, Dün İsmail Hakkı bey Hayriye hanımın eski ni- Hayriye hanımın bulun-İşanlısnma sert bazi sözler öylemiştir. Bunun üzeri- şanlısi hasta idi, belediyelne İsmail Hakkı bey ta- doktoru Cevdet bey ora-|bancasın! çekerek Hayriye da tedavi için bulunuyor-|hanımı, ev sahibesini ve du. İsmail Hakkı bey eve|doktor Cevdet beyi vur- girince ev sahibesi kendi-İmuş ve sonra tabancayı sini hastanın yanına sok-)kendine çevirered intihar mamak istedi. Doktordaletmiştir. Yaralılar hasta- xier MN İ Yı başladı. Hava müsait oldu- kitlesi tarafından takip | edili- » Galatasaray - Beşiktaş © ma- çında Galatasaraylılar. Mitat ve Burhandan mahrum bulunuyor- lardı. Oyun sert | ceryan etti; Hakem Beşiktaş müdafilerinden | birini oyundan çıkardı. Birinci baftayım iki taraf ın sayı ya- pamadan ikmal edildi. 2nci haf- tayımda Galatasaraylılar ilk golu- nu Beşiktaşın firikikten bir golü takip etti. Oyun kızışmıştı. İki tarafta da heyecanlı bir oyun oynayorlardı. Galatasaraydan sol açık Celal ve Şekip son ikinci ve üçüncü golü yaparak bire karşı üç sayı ile galibiyeti temin ettiler. Fransız kabinesi Zaif bir ekseri- yet kazandı - İs-İ tifalar başladı Paris 19 ( A.A ) — Tekaüt nazırı Uhoumyre ve müsteşarlar- dan Cantr Sosyalistler tarafından tutulan bir kabine ile teşriki mesaiye devam edemiyecekleri; ileri sürerek istifa etmislerdir. Prens dö Gal hasta Londra 19 (A.A ) — Prens Dö Galin sihhi vaziyeti iyi miştir. Derecei harareti düş- işe müdahale etmiş ve neye kaldırılmışlardır. dimağ terbiyesi usulleri, etmişti, o... 1339 senci şubatında İzmirde bini mütecaviz alâkadar zatlar-|hareketlerile iktisat dan mürekkep bir İktisat kon-) gâfil kaldık. Madam ki işe be- Günlerce ki-|şikten . başlıyacağız, madam ki de ilmi malâ-|beşikten mezara kadar iktısadi- gresi toplanmıştı. söyleyerek iktisadi bir, kararlar tozlu in hıfzıssıbha,(lâyiha vücuda getirilmişti. Bu zekâ tasarrufu için çalışma ve)lâyiha bir risale halinde tabedi- azimİlerek mes'ul ve gayri mes'ul her ahlâk|makam ve zata tevzi olunmuştu. terbiyesi, servet tasarrufu için Bunda benim de iki nutkum ya- de iktisat düsturlarından ve bujzılı idi. O zaman öğrendiğim düsturların ziraat, ticaret ve sa-|mali vaziyetimizden ve resmi is- mayia tatbiklerinden bahsolunur.| tatistiklerimizden çıkardığım ra- Bu teferruatı Amerika terbiye|kamlardan - büyük askeri zafer- mütehassislarından Mister Hengi |lerimize rağmen - milletimizin fe- mir muallimlerine verğiği kon-İlâketli bir istikbale gitmekte ol- feransta bahsetmiş ve o zaman|duğunu görmüştüm. Bu hali ve yani bundan sekiz sene evel|çarelerini bu nutuklarımla teşrih bir risale halinde dahi intişarletmiştim. O nutukları bir daha müştür. Kâzım K. Bekir Pş.nın! mühim bir makalesi 1339 Şubatında toplanan Izmir iktı- sat kongresi iktisaden felâketli bir istikbale gittiğimizi bildiriyordu Lâkin o zaman verilmiş dosyaların altında ibtal edildi Sabık Terakkiperver firkası|Sıhhat tasarrufu içi okumak mümkündür. Mühim nok- talarını aynen kaydediyorum: “Asırlarca > şabısların keyfi ilminden İdarehane, sün öğleyin çıkar Halk için mücadeleden yılmaz «üre Gazetesidir İzmir - Gazi Bülvarı “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş müdürü: Behsat Arit |: Sorabilir miyiz? Göz önündeki ihtikâr neden görülmüyor? Bu sütunlarda Gaz ve Ben zin fiyatlarında ihtikâr mı cut olduğunu ( birkaç defa yazdık, Bermutat belediye- den bir ses çıkmadı. Esasen Ü belediyeciler bugünlerde mi“ $ rasyedilere mahsus bir bole luk içerisinde iki milyonluk istikrazın dibine darı ekmekle meşgul bulunduğundan gaze“ teleri okumağa da vakıtları yok. Kendi idaresinde tasarru- fa riayetkâr olmayı öğreh- miyen, israfat içerisinde yü- zen bir idareden bizim de ihtikârle mücadele isteme“ miz, biraz manasız oluyor ama, ne yapalım ki yine göz“ leri önünde bulunan haki- ikatleri onlar göremedikleri için biz göstermekten farig E olamıyoruz. Bermutat pürhaşmet do- Ki laştıkları otomobilleri için bir kaç gün evvel belediye yedi yüz teneke benzin aldı yine otomobillerini tenkit ğ edeceğiz zannına düşmesinler $ & hayır. Anlaşıldı ki kendiles $ rini kontrol vazifesile. mut azzaf şehir meclisi bir kararla cebren altlarındaki otomobili çtkip - “almaz ise . onlar otomobil sevdasından vaz ge- çemiyecekler. Veyahut ka: nuna temamen “aykırı düşer bu vaziyete Dabiliye $ ti bir nihayet verilmesi 3 etmedikce onlar evlerinin ih- K tiyaçlarını / bile otomobille Ü görmekten asla feragat ey- K lemiyecekler. Bu cihet vie- danlarına birakılmış bir i Fakat belediye benzinini üç yüz doksan kuruşa mii- bayaa etti. Ayni fiyatla ci- heti askeriye de benzin ala- biliyor ve piyasada mebzu- len buluyor. Buna © rağmen şehirde halk ayni | benzini & dört yüz elli kuruşa | satın alıyor. Yani beher tenekede altmış kuruş fazla bir ücret- le. Bir teneke benzinde top tan ve perakende alış veriş arasında altmışkuruş fark ih- tikâr değil de nedir? Elinden geçen bir muame- lede tebarüz eden bu vaziyeti görmemek imkânı var mıdır? Hayır görüyorlar. Lâkin ali- kadar olmak iştemiyorlar, Halk mutazarrır oluyormuş. | Onların ne umurunda? Buna mümasil daha neler vardır. Fakat belediye şehrin ihti- yaçları ile değil şahısların ve mevkilerini takviye edecek işlerle meşgul. Rica ediyoruz. Biraz insaf. İşte resmen tes- pit olunmuş şu hakikat kar şısında sorabilir miyiz? Göz önündeki ihtikâr neden gö- rülmiyor? . muhalif Londra 20 (A.A) — Hükü- met ticaret birlikleri kanununda yapmak istediği tadilât hakkında avam kamarasına bir lâyıha vere miştir. Tadilâta © muhalif olan Liberalcilerden © bir © çoğunun —Sonn üçüncü sahifede— kanun lâyıhası reye © konacağı zaman alacakları vaziyet merakla