21 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

« tinat edildiğini idi İD > Liberalizm nedir Muharriri: Emile Faguet, Hürriyetin düşmanları On beşinci fasıl Tam manasile müsavatçı' bir Devlet olan Roma imparatorluğu Hrıstiyanlıkla bunun için müca- dele etti, Müsavatçılık hissile, kendisile memurlarından başka hiç kimsenin fevkine çıkamıya- cağı içtimai seviye tesisi azmile dele / etti. Hepsi müsavi şahıslar, ve Kaysere hizmet e- den memurlar, bütün cemiyet bundan ibaretti. Halbuki Kay- serin ilahı olan Jupitere tapın- mıyan ve hususi bir mezhep ta- kip eden adamlar, bir taraftan umumun * haricine — çıkiyorlardı. Umumdan * ayrılmak ise daima aristokratlıktır. © Hükümetten memnun © olmıyanların © gözünü daima kendi üzerine celbeyle- mektir ve itaat edenlerden sa- rahatle ayrılan ayrı; bir grup vücuda getirmektir. 17 inci asır Jansenistleri de Fransız toprağının tuzu oldukla- rına ve manevi bir elit teşkil ettiklerine kani idiler. Üçüncü asır Hristiyanları ayni | suretle hareket sediyorlardı.. Diğer ta- raftan kendileri için reisleri in- tihap ediyorlardı. Bunlar, Kay- Serin memuru olmıyan husus reislerdi. Bu, iptida Devlet için- de bir Devletti ki, buna taham- mül edilemez. Sonra, demokrat memlekette tesis edilen bir aris- tokrasi idi. Kayser böyle | şeyi kabul edemezdi. Roma impara- torluğunun hakkı varmıydı? O kadar ver ki, bu rühban sınıf bilâhara dünyada mevcut aris- 'tokrasilerin en zalim ve en küs- tahı olmuştu. Müvatçı bir mem- lekette dini hürriyetin zerresi bile çoktur, Müsavat, dini hür- riyete manidir. Müsavatın ne suretle cemi- yet hürriyetinin düşmanı oldu- Zunn artık fazlaca izaha lü- zum kalmamıştır. Zira, söz arasın da bunu da göstermiş oldum. Bir cemiyet odama bir © güzi- deler gurubudur, yahut öyle ol duğunu zanneder. Bizim hoşnut- suzluğumuzu . celp için | bun- ların ikisi de müsavidir. İnsan- ların cemiyet teşkilinden mak- satları güzide bir gurüp bir elit bir kuvvet hüzmesi, bir azım itti- hadi vücuda getirmek ve bu su retle, dağınık, veya (sadece devlet denilen geniş (o cemiyet içinde müttehit fertlere karşı aha kuvvetli olmaktır. Bunun şunun - için tesis edilen her cemiyet doğarken, doğmazdan evvel menedilmelidir. © Zira onun maksadı nedir? Devletin gayesi olmıyan hususi bir' geye takip etmek. İşte buna müsaa- de edilemez. Zira, bundan şu mana çıkar ki Devlet her şeyi düşünmemektedir. Bu yalnız hü- kümete karşı bir tenkit, hem de küstahane bir tenkittir, zira ma- nası şudur ki milletin tenvir e- dilmeğe ve kendisi için intihap ettiği hükümetten başkaları va- sıtasile idare olunmağa ihtiyacı vardır. Bu cemiyet başka ne istiyor? Halktan ayrılmak, © hususi bir isim taşımak, hususi bir düstura tabi olmak, kendini diğerinden ayıran işaretler taşımak. Fransız vatandaşı ismi yetmiyor mu ki hususi bir isme lüzum olsun? Memur olmadıkları halde hususi işaretler taşımalari ne demektir? Bu, demokrat müsayatına kati- yen mugayirdir. Bu cemiyetin uzak emellerinden o bahsetmiyo- rum. Şimdilik o bize, takip ettiği pek mütevazi bir gayeden bahs- ediyor. Fakat' muvaffak olursa, umumi bir surette kendisine olacaktır. İntihabatta veya hü- kümet . makinasının yürümesine taallük eden her meselede onun- la birlik olmak lâzımgelecektir. Doğan her cemiyet Devlet içinde baş gösteren bir tarikattır.Akim kalabilir, fakat büyüyüp inkişaf edebilir ve kuvvetli de olabilir. Doğan her cemiyet, doğacak bir aristokrasinin tohumlarını taşır. Müsavatçı bir memlekette hiç bir cemiyet hürriyeti lâzım değildir. Müsavat cemiyet müsavatından korkar, bunu ret nefyeyler. Şahsi mülkiyet denilen ferdi hürriyetin genişlemiş şeklini de daha az reddetmez. Burada is- rara hacet yoktur, Mülkiyet o derece aristökrasidir, o derece- de ilk; bakışta göze . çarpan bir faikiyettir, o kadar elle tutuluş ve gözü tahriş. eder bir şeydir ki müsavatçılık ruhu © bundan nefret eder. Siyasi noktai na- zardan hükümdarlığın, içtimai noktai nazardan da müsavatçı lığın bir şekli olan sosyalizmin asıl kuvueti, kuvvetlerin gayret- lerin ve servetlerin ziyaa * ve rekabetten mütevellit anarşiye nazariyelerden ziyade © bu müsavatçılık ruhündadır. * Bun- dan ötesi ilmi bir cilâdır. Hakikatte (o müsavatçı için Devletin iflâs etmesile mamur olması müsavidir. Delili de şu- dur ki yarı iflâs etmiş bir Dev- let üzerine yük olacak bir sürü tedbirleri, nazariyelerinin tatbiki namına kabül edek. Sosyalizmin iktisadi fikirleri, demek oluyor- ki sosyalizm gösteriş keli- meleri ve noter üslubudur. Sos- yalist, siyasi ekonmi ile “alâkası olmıyan bir ekonomisttir. Sos- yalizmin hakiki ruhu şudur: “Bi- rinin fazlasına malik olmasına tehammül edilemez, zira bu bir faikiyet teşkil eder. , Bu se- bepledir ki sosyalistlerin ekse- riyeti “ uzun Omüddet | taksim- cilikle . iştirakçilik © arasında temevvüç etmiştir ve hâlâ da etmemektedir. herkes diğerleri kadar mala malik olmak şart- tile, kimse kimseden fazlasından malik (olmamak şartiyle fer- ii Omülkiyeti (o kabuletmekten hoşlanabilir! Taksimciliğin saçmalığı, tat- bik imkânsızlığıdır ki sosyalist- lerin ekseriyetini | iştirakçiliğe sevketmi Bu da şudur: “Peki madem ki öyledir, o halde kim se hiç bir şeye sahip olmasın. Şahsi © mülkiyet (omüsavatı Oo kadar “ihlâl eder ki. biri ilân etmek, diğerini ilga eyle- mektir. Millet bunu başka türlü anlayamamıştır, ve bu su- retle anlaması pek mantıkidir. İnkılâbı birinci senesinde mü- küçücük bir o müsavat huzurunda müsavat Ilân edildi ve şatolar yıkıldı. Mü- savat, O peki. o Kanunşinaslar bunu muhtelif manâda tefsir e- debilirler. Fakat hakiki müsavat Kara ve hatta hiç bir şeyin hiç kimseye ait olmamasıdır. Müsavat, ferdi hürriyetin mülki- yet denilen genişlemiş şekline katiyen mugayirdir, Fikri hürriyetlere yani dü- şünmek, söz ve kalem hürriye- tine daha az mugayir değildir. Vehleten bu o kadar göze çarp maz. Zira burada bir noktadan diğerine © geçmek, bir | hudut hattını atlamak lâzımdır. Bu hat tın birisinde müsavat ( zahiren hürriyete mugayir görünmeiiz. Mugayir olmadığını zanneder ve indelhisap tam manasile muga- yir de değildir. Bu bududun ilerisinde ise müsavat fikr hürriyetlerine kat- n muğayirdir. ve onlara te- hammül edemez. — Bitmedi — ŞEHİR HABERLER Elektrik ve tramvay işleri Nihayet Nafia vekâleti harekete gelebildi. Bakalım itilâf hasıl olacak mı? İzmirin yılan hikâyesi kadar uzun süren dört derdi vardı: Kordon tramvaylarının elektrik- lenmesi, Hükümet - Kemer hat- tının nerelerden geçeceği, elek- trik tarifeleri, Karşıyaka elek- trikleri... Bu hususta ceryan eden mü zakereler, yazılan yazılar bir a- raya toplansa belki çuvalla kâ- gıt yığını teşkil edecek. . Yapı- lan müteaddit teşebbüslere rağ- men Nafia vekâleti müsbet ve- ya menfi bir cevap vermiyor, şöyle olsun diyemiyordu. Şimdi bunlardan üçü hakkında niha- yet bir emir geldi. Yalnız. işlerin yine itilâfa müncer olabilmesi. ihtimali güç görüliyor. Nafia vekâleti verdiği bir emirle şirketi derhal karşıyakaya da tenvirat” vermeğe davet ey- liyor. Şirket te diyor ki: Karşı- yaka da imtiyazımız altına konulsun gidelim. Çünki Karşı- yaka bugün İzmire raptedilmiş- tir. Yarın yeniden ayrı bir teş- kilâta tabi tutulabilir? TAYYARE yine Nafia vekâleti emrediyor: Elektirik tarifeleri kilovatı on doküz kuruşa indirilmelidir. Şir- ket de diyor ki tarife hususunda imtiyaznamedeki formüle riayet- kâr olarak hesap edelim, Nafına müesseseleri komiseri Emin bey aldığı emre tevkifen kilovat fiatlarını tesbit edecek komisyonu bugün içtimaa davet eyliyecektir. Bu içtimaa Emin bey riyaset edecek belediye reisi Sezai: bey ve şirket müdürü M. Gormezane iştirak eyliyecektir. Binaenaleyh yapılacak tetkikatın ne netice overecaği o malüm olmamakla. © beraber | arada ihtilâf. çıkacağı ve anlaşmak imkânı olmayacağı ker iki tara- fın.da iddialarını » vekâlete. bil- dirmekle iktifa edecekleri anla- şılıyor. Kordon tramvayları me- selesi yine olduğu gibi yüz üs- tüne bırakilmıstır. Kemer hattı için Nafia vekâleti ray ferşiya- tina ikinci: kordondan başlanıl- masını emretmiştir. Şirket bu husustaki projelerin ihzarına baş- lamak üzeredi, HANGARI Dün parlak merasimle açıldı Haylı zamandanberi inşaatı devam eden Reşadiyedeki * tay» yare hangarının küşat resmi dün saat onbeşte parlak merasimle icra olunmuştur. Merasime ordu. müfettişi Fahrettin paşa riyaset eylemiştir. Küşat resminde vali Kâzım, müstahkem mevki o kumandanı Hüseyin Emir, fırka kumanda Talat paşâlarla belediye / reisi Sezai, şehir meclisi azaları, hü- hümet erkânı, | gazeteciler ve daha bir kaç yüz kişi iştirak eylemiştir. Bu münasebetle, tayyare ta: buru kumandan vekili , yüzbaşı Naim bey tarafından bir nutuk iradedilmiş tayyarecilik ehemini- yetinden ve bilhassa halkımızın tayyare filolarına yaptığı yar- dımiardan kuvvetle bahseyleini Neden sormuş? İkinci Osmaniye mahallesin- de Bekir oğlu Şevki, arkasında bir un çuvalı bulunduğu halde mekte iken zabıta memurları| tarafından istiçvap edilmiş ve unun kime ait bulunduğu sorul- muştur. Bundan hiddete” gelen Şevki zabıta memurlarına haka- ret etmiş ve hakkında takibata tevessül olunmuştur. ge Mevsimin en büyük filimlerini göstermekle iftihar eden ELHAMRA i. Milli Kütüphane sinemasında Bu akşam saat '1,3,5,7,15 ve 9,30da misilsiz derecede nefis, harikulâde güzel bir mevzua malik bir filim sizi bekliyor: Bir tango.. Lütfen... En nefis musiki - Ruhu okşayıcı şarkılar - Dünya güzelleri kadınlar - Herkesi kahkahalarla güldüre Filme ilâve : FOKS. ve hangarın göreceği hizmetler hakkında vermiştir. Müteakiben hangarın kurde- lasını © kesmek üzere Fahret- tin paşaya bir makas verilmiş müşarünileyh de makası dört yaşlarında Feriha hanıma vere- rek kurdelâyı kestirmiştir. Bu sırada iki kurban kesilmiş as- keri mızıka milli marşlar teren- nüm. eyler Bir tayyare hangara alınmış büyük da izahat Bir tayyare filomuzda havada taklalar atarak merâsime iştirak etmiştir. Tayyare — taburu tarafından yüz kişilik'bir çay ziyafeti ve- rilmiş çok neş'eli dakikalar ge- çirilmiştir. Merasim 'ön yedi bu- çukta nihayet bulmuştur. Tramvaylardan atlamayınız Vatman Mustafa efendi oğlu Hüseyin efendi idaresinde 1 nu- maralı elektrikli tramvay Reşa- diyeye gitmekte iken rüüşteri- lerden sabık iskân memuru Kâ- mil efndi tramvay durmadan at- lamış ve ayağı burkularak yere düşmüş başından ayağından ya- Ekrem Hayri B. Kıymetli o doktorlarımızdan Ekrem Hayri beyin Pariste bu- lunan mahtumu rahatsızlanmıştı. Ailesi tarafından çocuk İstan- bula nakledilmiştir. Ekrem Hay: ri bey'de' bugün “İstanbula gi- decek bir hafta kadar kalarak oğlunun tedavisi ile meşgul ola» caktır. Ekrem Hayri beye ha- yırlı seyahatler ve oğluna da âcil şifalar temenni ederiz. . - ve Dikkatsiz şoför Dün bir faciaya sebep oldu Göztepe tramvay caddesinde son süratle giden 285 numaralı otomobile yavaş gitmesi için za- bıtai “ belediye o memurlarından Ömer Lütfi efendi. işaret etmiş fakat şoför alındırmamıştır. Bu- nun üzerine Ömer Lütfi efendi karakola kötürmek için otomo- bilin basamağına -atlamıştır. Bu- na rağmen şoför süratını tenkis eylememiş ve yanlış bir manevra ile'elektirik direklerine çarpmış- tır. Şoför ve memur Ömer Lütfi efendi muhtelif yerlerinden ya- ralanmış ve otomobil'de parça- lanmıştır. Mecruhlar hastaneye kaldırılmıştır. Bu da başka Şöför Halil İbrahim. efendi- nin idaresindeki otomobil de- ğirmen dağı sokaklarından sür- atla geçmekte iken yolda oyn- biyet vermiştir. İstavroz çalınmış! İkinci kordonda Senpolikarp kilisesinden altın bir © istavroz bir şahsı “mechul (tarafından sirkat olunmuştur. — Polis vaki ihbar üzerine tahkikata başla” mıştır. e Bir kaza Sinekli caddesinde Mehmet kerimesi Nesime hanım hane: nin“ bahçesinde dolaşmakta ıkön ansızın bahçe dıvarı' yıkılmış Ne- siha hanim yüzünden ayağından ve muhtelif yerlerinden ağır $i rette yaralanmıştır. Kuduran Hüseyin Acaba ne için te- davi edilememiş Evelki gün kudurup vefat eden Seydiköylü Hüseyinin te- davisinde ihmal mevcüt olup olmadığını tetkik için Sıhhıye müdüriyeti tarafından tahkika başlanmıştır. o Hüseyinin aile, efradı tecrit edilerek tahtı te- ralanmıştır. Bilimum mükâlemeler Türkçe olarak filim üzerinde gösterilecektir. gazetesi : Amerikada bulunan dünyanin'en ihtiyar adamı : ZARO AGA dünya havadisleri Türkçe olarak ibtisasatını söyleyecekti daviye alınmıştır. 2 -asından seçilmiş zu bi 4. oğu en öğleye, Belediyede Belediye işlerinin © ceryan, hakkında verilen haberler hiç te emniyet verici mahiyette deği. dir. Halk (o fırkasının emri nüfuzu altında hesapsız ve ki. tapsız yürüyen belediye, İzmir şehrini harap bir halde bırak. tiktan başka mali; noktai hazar. dan da tam bir harabiye doğr sürüklemektedir. İzmirde, aklı başında olan. ların Hulusi bey aleyhine aç mücadele hatırlardadır. Bu zat şehrin imarı namına bir şey yapmamış, ihtikâri başıboş bırakmış ve ( belediyenin mali vaziyetini » düzeltmek iddiasile İzmiri muazzam bir borç yükü altına sokmuştur. Hulusi bey mektebinde yetişmiş olan şimdi. ki belediye reisi Sezai bey aynı yolu takip etmektedir. N olarak, İzmir şehri iki milyon lira borç altındadır. Bu paranın üç çeyreği, hiç bir eser vücude; getirmemek şartile sarfedilmiş ve eriyip gitmiştir. Kalan bir çeyreği de,. âdi büt çenin açıklarını kapatmak üzere avans olarak kullanılmak yolunu tutmuştur. Yani belediyemiz e- linde hazır a varken bol bol sarfetmekte, Fakat bu iki milyon lira mu ayyen bir maksatla istikraz edi mişti. Bü para ile yapılacak iş ler vardı. Hal yapılacaktı. Asri fırın yapılacaktı. Lağımlar yapı. lacaktı. Bataklıklar kurutulacak- ti. Karşıyakaya su isale edile cekti, Buna benzer daha bir te- tıkları yan on üç yaşlarında o Kemalİyim mühim işler vardı. Bunların efendi. namında bir o çocuğa) hiçbirisi yapılmadı. Fakat pan çarpmış ve mecruhiyetine sebe-| mahvüheba oldu. Şimdi, İzmir şehri, kendi ih tiyaçlarına kâfi gelmiyeh zavallı fakir bütçesile" senede üç yü elli bin lira da borç ödeyecek, Yani" kör “vakitten dahâ” perişan bir hale girecektir. Bu © şerit dahilinde belediye memur mas şatını öder, tanzifat ve tenvirat işinin altından çikarsa vazifesin yapmış olacaklli Bunun böyle olacağını biler ler vardı. Biz biliyorduk, bunu için Halk fırkası namzetleri aley- bine çalıştık. Onların şahıslar hakkında bir diyeceğimiz olmadı. ğı halde Halk fırkası nufuzunu belediyeleri müessir olamadı. Şimdi ne olacak? Bunun ce vabını biz veremeyiz. Yahut bi- zim vereceğimiz cevap çok bed binane olacaktır. Bu suale bel diye be Halk fırkası cevap ver melidirler. Zira ihdas ettikleri cidden acıklı vaziyetten mes olanlar onlardır. İki milyon lir sarfedilmiştir? Nereye ve ne s lâhiyetle? İşte tetkik edilecek bir mesele. Belediye, istikraz edilen pi ranın sarfına esas olarak haz” lanan” proğramın hangi nokt sini tatbik etmiştir? Tatbik © memişse, parayı ne selâhiyeti sarfetmiştir?. Bunları | anlamık lâzımdır. Pek geç kalmadan belediyenin hesabatı üzerind! resmi bir tahkikat açılırsa, fik rimizce faydasız olmıyacaktır. Tasarruf fikrinin giremedili yer bizim İzmir belediyesidi” İzmir belediyesinin gösteriş içi" yahut göze girebilmek için ya” tığı masraflar, şehir için ve bah kın istirahatı için yaptıklarında" evvel gelir. Belediye reisi Sez bey herkesten ve her şeyden 7” yade halka hürmet etmek, bili için çalışmak lüzumunu öğrenen“ mişfir. Bunun içindir ki İzmi! belediye reisi kendisinin ve m“ murlarının :maaşları için - o me” kif işgal etmekte ve şehir işle" .kendi haline kalmaktadır. $ 3iğ B. A