18 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Siyasi iainikm53 Liberalizm nedir Muharriri: Emila Faguet Hürriyetin düşmanları On beşinci fasıl 4 - Müsavat Müessesan meclisi değil; kon- vansion meclisi müsavatı adam hakları. meyanınia ithal. ettiği zaman, ateş yanına su koyduk larının, ve prensiplerinin esasına nazariyeleri ve sistemleri arası- na altından çıkılmaz bir tezat koyduklarının farkına varmamış- lardır. Bunu yukarıda söyledim, fakat şimdi meseleyi başka noktadan tetkik etmek isterim. Müsavatın 1789 beyannamesin- deki mevkii ile 1793 beyanna- mesihdeki mevkiini mukayese ederek bu fikrin Fransı: ilâli &snasında dört sene içinde ne kadar terakki ettiğini o görmek dikkata şayandır. İptida şunu söyliyelim ki ne müessesancılar; ne de mukave- leciler Babeufin ve sosyalistlerin hakiki müsavatını asla hatırla- bile getirmemişlerdir. Hatta bu fikre bir aralık yolu üzerinde tesadüf eden Robespierre bunu tezlil etmiş ve nutuklarının bi- rinde bununla şiddetle alay et- mişti, Müessesancılar ve Mukavele- ciler sadece: 1 — Haklarda mü- savatı ( hangi haklar? Metinle- rin tetkikinden görüleceği üzere siyasi haklar ) 2 — kanun huzu- runda müsavatı, 3 — memuri- yetlere, kabül noktasından müsa- vatı düşünmüşlerdir. Hepsi bu kadar, hepsi katiyen bu kadar. Yalnız, Müessesancılar, 1 - Musavatı adam hakları meyamı- na ithal etmemişlerdir. (Madde 1), 2 — Diğer maddelerde mü- savattan bahsetmişlerse de ku- yut tahtında yapmışlardır. Mukaveleciler, satih ve kat'i olarak tadat ettikleri Adam hak ları meyanına musavatı da ithal etmişlerdir (madde 1): hatta bu hakların birinci safına müsavatı keçirmişlerdir, bu haklar müsa- vat, hürriyet, emniyet ve mülki- yetlir, demişlerdir. 2 — Diğer maddejerde de müsavattan bah- settikçe göze çarpan bir alâka ve tercih göstermişler ve haki- ki müsavat nazariyelerine kapı- ları açan tabirler o kullanmış- lardır. 1789 beyannamesi der ki: “ İnsanlar hür ve hukukan mü- savi olarak doğarlar. , (madde 1) Bunun manası şudur ki siyasi hukuk ve wemuriyeilere * kabul itibarile & müsavidirler, © zaten metnin aşağı kismi da bunu sa- rahaten göstermektedir: İçtimai farklar ançak umumi faydaya istinat edebilir.,, (Aynı madde) — 1789 beyannamesi de diyor ki: “Kanun umumi nun ifadesidir. Bütün lar şahsan ve ya © mümessilleri vasıtasile onun teşekkülüne iş tirak hakkını haizdirler, (Madde 6) Buda siyasi haklarda müsa- vat ve yanim müsavattır. Bütün vatandaşların kanun- ların teşkiline müsavi derecede iştirak etmeleri elzem görünmi- yor. Fakat her biri her halde iştirak etmelidirler, Herhangi bir derecede umumi ârânın münta- habı olmıyan, uzaktan veya yı kından umumi ârâya istinat et- miyen bir vazii kanun “meşru olamaz. En mütevazi bir Fransız! vatandaşına bile: “ Doğrudan doğruya, veya mümessilleriniz vasıtasile, veya mümessillerinizin mümessilleri vasıtasile kanunu yaptınız. Kanunun. yapılmasına iştirak ettiniz. Bu sizin hakkı- nızdır. Bu hakkınız mahfuzdur. Bu bir nim-müsavattır. Nisbi bir bir bu müsavatın bir şeklidir. ,, de- nilebilmelidir. Bu, bazılarının ka- nunun teşkiline iştirak ettikleri ve bazılarının da iştirak etme- dikleri şekilden her halde daha müsavatlıdır. Müessesancılar. bu noktada daha uzağa gitmişlerdir. 1798 beyannamesi, aynı maddesinde: “ Kanun, ister mücazat versin, ister himaye eylesin, herkes için müsavi olnğlıdır. Bütün vatan- daşlar onun nazarında müsavi- dirler. ,, diyor. Bu, kanun nazarında müsa- vattır. Kanun herkes tarafından yapıldığı gibi, herkes için de yapılmalı ve herkes için bir olmalıdır. Nihayet 1789 Beyannamesi, ayni maddesinde diyor ki: “ Bü- tün vatandaşlar bütün memuri- yet ve umumi vazifelere ve şe- reflere müsavi olarak kabül edi- birler . İktidarlarından, mezi- yet ve meharetlerinden başka aralarında hiç bir fark gözetil mez. , — Bu da umumi hizmet- lere kabül müsavatıdır ki, birin- ci madde de zikredilmişti; Hepsi bundan ibaret: Siyasi hukukta müsavat, daha doğrusu iyasi hukuktan mehcur olma- mak. Himaye eden veya müca- zat veren kanun karşısında mü savat, o memuriyetlere kabülde müsavat. Hepsi bu, 1793 Beyannamesine gelince: “ Adam Hakları müsavat, hür- tiyet, emniyet ve mülkiyettir. ,, — Müsavat hakları listesine it- hal etmiş ve bunun da başına geçirilmiştir. 1793 Beyannamesi diyor ki; “ Bütün insanlar tabiaten ve kanun nazarında müsavidirler, (Madde 3) — Musavatı in- sanın tabiatinda mevaut farze- diyor, İptidu, nasıl tefsir edilirse edilsin; bu pek yanlıştır. | Zira eğer bunun manası tabiatın in- sanları kuvvet ve zeka itibkrile müsavi yarattığı ise, bu aptal- lıktır. Eğer tabiatın onları hak itibarile müsavi yaptiğı O murat ediliyorsa, bu daha az (saçma bir şey değildir. Zira tabiat in- sana hiç bir hak vermez. On hak tanıyan ailedir, ve cemiyet te ya aliçenaplığı icabı ve ya kendi menfaati namına bu hak- ların mevcudiyetini tasdik edi- yor. Demek oluyor ki iptida bu yanlış bir iddiadır. Sonra da kapı açıyor. Eğer müsavat tabii ise, bir çok kimseler bunun ha- kiki © olmasını istiyeceklerdir. Bunlar bazılarının başkalarından fazla mal sahibi olması doğru olmadığını, zengin ve fakir ya- panın cemiyet olduğunu, insan- ların tabiaten müsavi olduğunu kabul etmekle ( Adam hakları ) beyannamesinin bunu tasdik et- tiğini, yani ancak cemiyetin mü savatsızlık tesis ettiğini, söyli- yecekler ve Adam Hakları Be- yannamesinin 3 üncü maddesin- de komünizmin zımnen mevcut olduğunu ileri süreceklerdir, 1793 Beyannamesi ; “ Kanun herkes için aynıdır. İster hima- ye etsin, ister tecziye eylesin. , diyor. Bu, 1789 Beyannamesinin altıncı maddesinin tekrarıdır. — Bitmedi — Konferans Cuma günü “saat onaltıda Bahribabada Trkek muallim mektebinde muhterem hal kımıza bir konferans veri- lecektir. Vatandaşlarımızın bu mü him içtimaa iştirakleri tav- ittir, - İtiraf etmelidir ki siye olunur. Kemer köprüsü Dört ay zarfında ikmal olunacak Son seylâpta harap olan Ke mer köprüsünün tevsian mütça- hitleri tarafından yeniden inşa- sina başlanmak üzeredir. Habâf aldığımıza göre, köprünün bele- diye fen heyetince ihzar edil- mekte olan projelerinin ikmalini müteakip derhal inşaata başla- nacak ve dört ay zarfında ik- mal edilecektir. Metres hayatı yaşıyanlar Son günlerde İzmire gelen ve metres olarak böyle haneler- de ikamet etmeği bir meslek ittihaz eden kadınların yekünu çoğalmağa başlamıştır. Bunların muayene harici kaldığı zabitai ahlâkiyenin nazarı dikkatini cel- bettiğinden hüvviyetleri tesbit edilerek muayeneye sevklerini ve saklananlar ile saklıyanların hakkında takibat icrası takarrur eylemiştir, Ziraat bankası İlâçlanmış — tohumluklar tevziine başlıyor Ziraat bankası ( tarafından zürraa tevzi edilen ilâçlı tohum lukların mühim bir kısmı ikmal edilmiştir. Bu hafta o zarfında tevziat temamen yapılmış ola- caktır. ER Vilâyet encümeni Vilâyet encümeni bugün aza- dan Sırri beyin riyasetindetop- lanarak encümene muhavvel ev- rakı tetkik £ eylemiştir. Müsadere olunan ekmek Noksan ve nümuneye uygun olmıyarak ekmek çıkaran bazı fırınlardan belediyece dün 125 kilo ekmek müsadere edilmiştir. ... e Borsa reisinin istifasını ticaret odası kabul etmedi Borsa riyasetinden istifa eden Cevahirci zada Şükrü beyin is: tifası dün ticaret odası heyeti idaresinde müzakere edilmiş've fakat kabul olunmamıştır. Oda meclisinde de müzakere edile- cektir. Meclisin de kabul eti yeceği tahmin" edilmektedir. Bn akşam geliyorlar” Aydın ve havalisinde teşki- lâtla meşgul olmak üzere giden meb'us Celâl ve Vasıf beylerle arkadaşlarının » bugün © Aydın trenile avdet etmeleri . muhte- meldir. ” Ansızın öldü! Bu sabah Gümrük önünden geçmekte olan Dagistanlı Hasan oğlu Hüseyin efendi namında ihtiyar bir zat ansızın yere düş“ müş ve sektei kalpten vefat eylemiştir. o Müteveffa (derhal Memleket hastanesine kaldırıl- mış ve cebinde 118 lira parası ile bazı evrakı zuhur etmiştir. Evraktan hüviyeti tesbit olun- muştur. Riza bey Umumi hapishaneye gönderildi Sun'i kol ve bacak mütehas- sısı Fahri beyi tabanca kurşu- nile ağır surette yaralayan Emir- ler zade merhum Refik beyin 'mahdumu Riza bey © hakkinda gayri muvakkat tevkif müzek- keresi kesilmiş ve kendisi umumi hapishaneye gönderilmiştir. Mec- nıh Fabri beyin ahvali sıhhiyesi vahametini muhafaza © ediyor. Doktorlar yuzde yirmi kurtul- mak ümidi beslemeğe başlamış- lardır. * > ŞEHİR HABERLERİ Yunan incirleri Hamburuta Türkiye in- ciri diye satılıyormuş Hamburgta bazı incir satan aların Yunan incirler inciri diye sattıkları ticaret oda- sinca haber alınmıştır. Oda hey- eti idaresi dünkü içtimamda bu mesele uzun uzadıya müzakere edilmiş ve bazı mühim teşebbüs- lerin icrasına karar verilmiştir. Hüseyin Avni bey ilâyetimiz “Defterdarı Hü- seyin. Avni bey bugün Çeşme ve havalisindeki vergi tahsilâtı ve maliye işlerini teftiş eylemek üzere Çeşmeye gitmiştir. Firari kadir yakalandı Bergama hapishanesinden fi- rar eyliyenierden Kadir dün ta- kibat neticesinde yakalanarak tevkif edilmiştir. Millet mekteplerine Yeniden (1350) talebe kaydedildi Millet mektepleri faaliyeti bu sene çok bati gidiyordu. Müra- caat eyliyenler pek azdı. Bunu hazarı dikkate alan komisyon sıkı teftişat yapmağa ve tali- matname ahkâmı tatbika karar vermişti. Yapılan takibat müsbet neticelerini © vermeğe başlamış son hafta zarfında millet mek- teplerine yeniden (1350( efendi müracaatla kayıtlarını icra et- tirmiştir. Belediye encümeni Belediye encümeni | bügüt saat onaltıda Sezai beyin riya- seti altında içtima edecektir. Hapishanede Veni bazı tedbirler İzmir hapishanei umumisin de mevcut mevkuf ve mahküm lar yiyecek ve içeceklerini temin eden vo hapishanenin arka tara- fındaki bahçe ile. ambar kovu şunun arasında bulunan bakkal dükkânı dün seddedilmiştir. İstihbarâtımiza göre, bakkal müsteciri; ber hafta. hapishane komisyonuna vermeği taahhüt ettiği otuz. lirayı sop günlerde veremediğinden / dolayı; bakkal dükkân komisyon kararile ka- pattirıİmiştır. Yine mevsuk bir membadan aldığımız habere göre, hapishane) müdürü Feyzi bey,bakkal dükkâ nının elyevm bulunduğu mahallin gazetemizin defatle yazdığı mah #ürlârı nazarı dikkate alarak, bakkal. ile 'ambar “tarafındaki mahkümların temasını temamile katetmek ye hapishane dahilinde mbar ve. ferhaneler tarafında iki dükkân küşat etmek ihtiyacını daha zarari bulmuştur Bilbakika hapishanenin o ambar tarafında mevcut üç yüz küsurdan ziyade) mahpusan elyevm — ferhaneler mahkümlarile temasta bulunduk: ları zaten memnudur. Bu suretle; yani ferhaneler tarafında açılacak © dükkânın yalnız oradaki mahkümlerle ah «İzüatada bulunmaları ve anbar tarafında küşat edilecek diğer bir dükkânın da yalnız oradaki mahkümlara inhisar ettirilmesi çok muvafık ve musipti Ayni zamanda; açılacak olan iki dükkân icarından; daha zi- yade icar alınacağı 've idarenin de bu suretle menfaattar buluna” cağı şüphesizdir. Meselâ; şimdiki bir dükkân mahiye yüz'yirmilira veriyorse açılacak iki dükkândan iki yüz lira Kira alihacağı memuldur. Hilâliahmer muhteşem bir balo hazırlıyor Hilâliahmer cemiyeti tarafın- dan her sene verilen balonun is- tihzaratına başl; ıştır. Bu sene balo: kânunusaninin ilk iki haf- tası zarfında verilecektir. Hey- eti tertibiye' pazar ve pazartesi günü ilk içtimanı Naim Palas otelinde akdedecek ve bu mü- nasebetle hilâliahmer tarafından şereflerine bir çay ziyafeti veri- lecektir. Tertip heyetinde İzmi- rin tanınmış simaları, aileleri ve şehrimizde bulunan bazı konso- loslar vazife alınışlardır. Baloya iştirak eyleyecek hanımlar yerli mallarından tuvaletler hazırla maktadırlar. Yerli malından ya- pılmış elbiseler arasında mühim bir musabaka yapılacaktır. Bir kadın yüzünden İki çeşmelik caddesinde , fu- runcu Süleyman efendinin ya hudihanesinde mukim kahveci Cemal ile ayni mahalde oturan Şaban arasında müştereken sev- dikleri kadın yüzünden kavga çık- mış, Cemal su dolu bir teneke Yi Şabanın başına vurarak cerh mecruh hastaneye carih yakalanmıştır. eylemiştir. Narlıdereliler Kendilerini bir muhtarın tasallütünden kurtarıl- malarını istiyorlar Bizler .İzmire tâbi Narlıdere karyesi ahalisi atideki maruza- tımızı nazarı alilerine vazediyo- ruz. Şöyle ki: Karyemiz muhtarı Hüseyin Köyümüzün sandık hesabını sekiz senedenberi kim- seye vermemiş ve hatta köy sandığına ait para kasasını ahe re satmış ve bedelini nereye sarfettiği Ölmüş şahsi berhayat göstere- rek ve bir başkasını irae ede- rek Ziraat bankasını igfal etmiş para almıştır. Henüz sağir olan oğlunu sin- ni nizamide göstererek ve bir başka şahsi irae edrek keza Ziraat o bankasını o aldatmiştır. Hakkında gerek asliye ceza ve ve gerekse ağır ve sulh ceza mahkemelerinde bir çok dava- ları vardır ve bunların kâfesin- de maznundur. Köy ahalisini ki- minden nufus çıkarmak bahane- si ile ve kiminden tescili hüvvi- yet ve #aire bahanesi ile para almış ve işlerini görmüştür. Köyünün — efesi © geçinen bu muhtar şimdi yeniden yapıl- makta olan heyeti | ihtiyariye intihabatına cebir istimal eyle- mekte ve hiç bir kimseyi bırak- mayıp tehdit etmekte ve behe- mehal kendisine rey verilmesini istemekte silâh teşhiri suretile ehi korkutmaktadır. Biz bü- tün köy kendisinden ehal müştekiyiz. İntihabatın serbestçe yapılmasını ve bu adamdan biz- leri halas buyurmanızı rica ve istirham ederim efendim. Narlıdere 17-12-1930 Narlıdere ahalisinden seyyah efendi, Seyfittin, Mustafa oğlu Mustafa, Hızır, İmam oğlu Sü- leyman, Mehdi Ali, Tiryaki Hü- seyin, Tiryaki Ali, Mustafa oğlu Hüseyin, Kelle Mustafa, Hüseyin oğlu Ali çavuş, İsa oğlu Ali ça- vaş ve saire. 8.C.— Köylünün şikâyeti çok dikkate şayandır. Vali Kâ- zum paşanın seri ve şedit alâ- de göstermemiştir.) öleden, öğleye, Etatizm... Son zamanlarda en çok kıl. lanılan, zaruretlerin tesirile dili. mize giren yabancı kelimeler. den biri de budur: Etatim, devletçilik... Etatizmin ne oldu. ğunu anlatmak için uzun tetkik. lere ve tefsirlere ihtiyaç vardır. Hülâsa olarak denebilir ki; Eta. izm vatandaşların serbes faali. yetine ait olması lâzım olan ik. tısadi:. sahâlardan © bazılarının devlete hasrıdır; yani iktisadi inhisarcılık sistemidir. Türkiye, dünyanın inhisarları en mebzul memleketi olduğu için Etatist olarak gösterilebilir. Ma. alesef bizdeki Etalizmde, bu sistemin şeklini kabul edip ru hunu feda etmektedir. Yani hat ta zatında fena olan sistemin en fena şeklidir. Hususi ferdi ve © müşterek sermayelerin yapamıyacakları işi umumun menfaati namına dev. letin yapmasına kimse bir şey demez. Buna Etatizm denilemez. Devlet zaruri bir ihtiyaç halinde hususi sermayeye yaptıramadığı bir şimendiferi bizzat yapar. De- miryollarını bizzat işletir. Hususi sermayelerin — başaramıyacakları P.T.T işini kendi üzerine alır Bu nevi inhisarlar ve işletmeler her memlekette vardır. Etatizm, hususi büyük mayelerin & yapabilecekleri vw yaptıkları işi, © vatandaşların umumi manfaatı namina, Devlet idaresine almaktır. Yani kapita. lizmin tam maküsudur. Büyük sermayelere inhisar edecek olan kârları, millete ve işleyenlere tevzi etmek ister. Komonizm, etatizmin en ile ri şeklidir. Rusyadaki devletci- lik hiç bir tarafta yoktur. Sos yalizm daha mutedil olmak beraber yine etatizmin maruf tipidir, Meselâ , İngilterede, işçi fırkası madenlerin devlet tara fından istimlâkini, mil m ve hükümet tarafından Maksadı bi- sermayelerin * madenleden lari kârı madenlerin haki ki işletme kuvveti olan ameleye dağıtmaktır. Sösyalizm şümendüferleri mil- ister. Bazı büyük se nayii millileştirmeğe taraftardır. Bundan gayesi sermayenin kâr azaltmak, işin kârını çoğaltmak” tadır. Bunun ne “dereceye kı dar mümkün olduğu münakaşı edilebilir. Fakat devlete varidat memba olsun diye inhisarcılk yaparsa bu, Etalizm değildir. Şimdi bizdeki / inhisarların vatandaşlara daha fazla kir i iddia etmek müm kün edebilir. haları ve işleyenle 1 bu suretle | tahdit edilmektedir. İşlerden hâsıl olan kâr vatandaşların cebine değil hükümetin bütçesine akmaktı- dır. Bu bir Etatizm ise, Etatir ser işletilmesini ister. yük min en fena tatbik edilen şek lidir. B. A esCumhuriyel Telefon numarası -.2697 Telgraf adresi - İzmir Serbes zi Abone şerâiti Senelik: o 10 lira Alti aylık: 6 lira Ecnebi memleketler için: Senelik: 25 lira İlânat Birinci sayfa; Satır 100 kuru İkinci sayfa: O, o 50 » Üçüncüsayfa: , 20 » Dördüncü sa: |, 10 » Dâimi ve aylık ilânat 0” rica pazarlığa tâbidir ve 07 İmi teshilât gösterilir. İHTAR: “Abone ve ilân ü“ kasını rica ederiz. rretleri bilâistisna peşindir.