16 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İsmet Paşanın istifa edeceği hakkındaki haberler, resmi tek- ziplere rağmen, umumi efkâr tarafından derin bir alâka ile karşılandı. Bu haber mevsimsiz bile -ki henüz ne derece mevsimsiz olduğu kestirimez - temenni edenler çoktur ve belki büyük bir ekseriyettir. İsmet kabinesi, sene- lerdenberi iktidar O mevkiinde kalarak: siyasetini ve kadrolarını defalarca değiştirmiş — olmakla beraber yorulmuştur. Bir kabi- nenin mazisi arkasında (daima ağır bir yüktür. Hâdisat karşı- sında sür'atla bir cebhe alma: na mani olur. Bunun için eski- yen bir kabine, yalnız bizde değil, her memlekette sukuta mahkümdur. Son dakikayı bek- lemeden o çekilmek ( dirayetini gösterirse, memleketine son bir, hizmette bulunmuş olur. İsmet paşa kabinesi müfrit inhisarcı ve devletçi bir siyaset takip etti, Bugün hâdisatın za- rreti ve milletin umumi arzusu bu siyasetin terkini emretmek- tedir. Fakat bugüne kadar iktı- st sahasınının ber köşesinde inbisarlar icadeden, vergileri ik- tısadi hareketlere “engel “olacak şekilde tanzim eyliyen ve bunu sonradan anlıyarak vergi kanun- larnı tadile mecbur kalan bir kabine, bu güne kadar takip ettiği siyasetten çok ayrı, bir şok cihetler ce onun aksi bir siyaset taki inen fazla oto- rite sahibi olabilir mi? Millet, İsmet paşanın göste- rebileceği bütün . hüsnüniyetine rağmen, mazideki (eserlerine bağlı olduğunu hissetmektedir. içi ki Başvekilin ik- mevkiinden uzaklaşması ve yerine, harekâtında daha ser- bes, geçmiş siyasetlere daha az bağlı bir kabinenin teşkili fik- rimizce memleket için bir hayır olur, İsmet paşa iktidar mevkiin- de kalmak isterse şüphesiz ka- labilir, Zira büyük millet mecli- sinde ekseriyet sahibidir. Yal- vız bu ekseriyet, dört sene evel "tayin, edilmiş bir ekseriyettir. Halkın bugünkü hissiyatına te- waluk ettiği güç iddia olunabi- vr. Bu dört sene içinde hâdisat * kadar değişmiş, © kadar yeni viziyetler hasıl olmuştur ki fır- ka hayatının normal olduğu si Yasi mücadelenin serbes bulun- duğu memleketlerde bile uzun bir müddet umumi efkârın büs- bütün değişmesine İsmet paşanın” istifası, vazi Yette bir selâh mukaddemesi o- habilir Gerginliği izale edebilir. Fikirlerin yaklaşmasına, normal bir serbesti havasının. teessüsü- »< hizmet edebilir. Nihayet böy- le bir istifanın, İsmet paşanın müstakbel mevkiini takviye ede- “eğide muhakkaktır. Zira bugün görülüyor ki, bü- tün tenkitler zaruri olarak ka- 'na üzerine düşmektedir. İsmet Paşanın dünkü kabina arkadaşı ahmut Esat beyin yazıları bile #met paşa kabinasını garip bir mevkie düşürüyor. Zira Mahmut Esat bey birtakım hırsızlıkların! Yapıldığını, sulistimallerin vaki k İstenilen haber ismet paşanın istifası temenniye şayandır lunduğunu ve nihayet bütün bun- ların takibattan masun kaldığını ihsas etmektedir. Mahmut Esat bey hırsızları teslim olmağa da- vet etmektedir. Fakat hırsızların yakasına kanunun pençesini in- dirmek hükümetin vazifesi değil mi? Ya bu hırsızlıklar yoktur, ya hut vakıfse, hâlâ mesullerin ser bes olması hükümeti hiç te tak- viye edecek bir hareket değil- dir, Fransadaki son kabine buh- ranın böyle bir meseleden ileri geldiğini hatırlayınız. Borsa re- zaletlerinde hükümet erkânın- dan bazılarının alâkası hissedil- mesi, müthiş bir iskandala se- bep oldu ve nihayet ( Tardicu ) kabinesini devirdi. Zira, bu da, İsmef paşa kabinesi gibi ihti- yarlamış bir kabine idi. Halk fırkası vaziyete hâkim oldukça, İsmet paşanın yerine diğer bir zatın gelmesinden ne çıkar? Denilebilir. Bu mülaha- zanın kıymetini red etmeyiz. Fakat Halk fırkasının daha sa- lim bir yola girebilmesi için de iş başına daha yeni unsurlar ge- tirmesi ihtiyacı vardır. Halk fırkası “zan etmiyo- ruzki bügüne Okadar . takip ettiği siyasetten memnun olsun. Her halde o da bunu degiştir- mek isteyecektir. Yalınız, aynı adamlar dün bir siyaseti, bugünde onun aksini tatbik ederlerse, o siyasetin istikrarı için bu hal ümit bahş bir amare olur mu? Bunun içindir ki yeni siyaset için yeni adamlar lâzımdır. sular altında kaldı Adana 15 (A.A) — Seyhanın taşması neticesi olarak şehrin bir kısmı su altında kalmış tel- grafhane ile bir kısım mebani- yide su basmıştır. Hindistanda igtişaş devam i ediyor Bombay 14 (A.A) — Zabıta ile nümayişçiler arasında çar- pışmada 75 kişi yaralanmıştır. Maden a2melesi Nihayet anlaştılar Kardif 14 (A.A ) — Cenubi Gal maden amelesi murahhasları İngiltere maden ocaklarında 3 ay müddet ve ücretlerde tenzilât yapılmak şartile bir mütareke yapılması hakkindaki teklifi ka- bul etmiştir. Muhaceret Amerika muhacir kabu- lünü tahdit etti Rio dö Janeri 14 (A.A) — 1931 senesinde © muhaceretin İstanbul 15 (5.C ) — Sabık Adliye vekili Mahmut Esat bey tarafından yazıldığı sureti kat'i- yede temin olunan “ hırsızlar teslim olunuz ,, serlevhalı maka- le etrafında dedikodular devam ediyor. Gazeteciler dün Mahmut Esat beyi Kalamıştaki köşkünde ziyaret ederek ismi etrafında kanunların tadili dolayısıle mev- zuubahs olan mutalealar hakkın- da sual irat eylemişlerdir. Mumaileyh cevaben demiş- tir ki « Ankaradan istanbula ge'- diğim gündenberi ismim etra. tında deveran eden şayıaları ben de duydum. Bunlar kında söyliyecek sözüm yok- tur. Siyasi hayattan çekilmek için verilmiş bir kararım yok- tur. Yalnız çiftiliğime giderek bir müddet işlerimle meşgul olacak malşetimi temine ça- ı ım. Yakında Ankaraya giderek meclis müzakeratına iştirak edeceğim. Vekârette gözlüm yoktur.» öldürdü İstanbul 15 (S.C) Bugün saat on raddele- rinde vazifesi başına ge- len tütün inhisarı umumi müdürü Behçet bey' bir suikasta maruz kalarak müteaddit tabanca kur- şunları ile yaralanmış ve öldürülmüştür. Hâdisenin kat'i sebebi henüz anlaşılamamıştır. Tahkikata vaz'ıyet edil- miştir. İstanbul 45 (S.C) — Tütün inhisarı başmüdürü Behçet beyi vuran katilin hüviyeti tesbit edilmiştir. Katil, sabık Ceyhan tü- tün inhisarı müdürü Hay- ri beydir. vazifesinden çıkarılmasın- dan dolayı büyük bir se- falete maruz kalmasından muğber olarak Behçet beyi felâketinin müsebbibi olarak tanımış ve öldür- meğe karar vermiş bu- Mumaileyhin tahdidi hakkındaki kararnameyi olduğunu, irtişaların mevcut bus resmi ceride neşretmiştir. İunduğu anlaşılmaktadır. Katil sabah saat dokuzda | Gazeteciler o “Halk Dostu, gazetesinde (o “Hırsızlar teslim olunuz,, serlevhalı imzasız ma- kalenin kendisine ait | bulunup bulunmadığını sordukları | za- man da: <Halk Dostu» gazetesi nehi zade Hamdi beyindir. Bina enaleyh gazetenin sahibini gö- rüp makaleyi kimin yazdığını ondan öğrenebilirsiniz» Demiştir. Muhabirler Mah- mut Esat beyden sonra Trab- zon meb'usu Nebi zade Hamdi İbeyi de görerek bu makalenin muharririnin kim olduğunu sor- n.vslardır. Mumaileyh te: « Sizde gazetecisiniz. Makale muharrinin kim olduğunu işaaya selâhi- yetim olmadığını takdir ledersiniz. Eğer“ mâkâle /muharririnin ismini bil İdirihelde mahzur olma- umumi müdürlül ası- nin kapusu önüne gelerek orada beklemiştir. Behçet bey vazifesi başına gelir- ken tabancasını çekerek ateşe başlamıştır. Behçet bey derhal kanlar içeri- sinde yere yuvarlanmış ve ölmüştür. Çıkan kur- şunlardan bazileri maktu- lün odacısına isabet et- Yenikabine mec lis huzurunda Paris 14 (A.A) — Yeni ka- bine perşenbe günü meb'usan meclisinde beyannamesini oku- yacaktır. Harp borçları Amerika paraları çekiyor! Londra 14 (A.A) — İngiltere hükümeti harp borçlarına mah- suben Amerikaya 94 milyon do- lar. verecektir. Harp borçları itilâfının akdinden beri İngilte- renin Amerikaya verdiği borçlar, 1/285,730,000 dolardır. Ni ye Fransız kabinesi saydı imzası pek tabii ma- kalenin altında intişar et- miş bulunurdu » Demiştir. Mamafih bütün bu suallere alınan cevaplardan makalenin Mahmut Esat beye âidiyeti tek- zip edilmediğine göre, uyanmış olan zan ve şüphelerin yerinde olduğu manası çıkarılmaktadır. İstanbul 15 (S.C) — Adli ka nunların tetkiki ile meşgul ko- misyon mesaisine devam eyle- mekte ve bazı tadil lâyihaları hazırlamaktadır. Bu meyanda kanuni medeni, ticaret, ecir ve iflâs kanunları da tetkik edilmiş- tir. Yapılacağı anlaşılan tadilât dolayısile sabık Adliye vekili Mahmut Esat bey “Halk Dostu, gâzetesinde imzasız olarak ma. kaleler yazmakta yapılacak ta- dilâta hücum etmekte bilhassa “ borç için ,, vatandaşların haps- edilmesi aleyhinde şiddetli neş- riyat yapmaktadır. Istanbu'da bit cinayet Tütün inhisarı başmüdürü Behcet beyi sabık Ceyhan müdürü Hayri bey - Katil de ağır yaralıdır yaralanmıştır. yük bir souk kan- lıkla ika ettiği bu cina- yeti müteakip tabancayı kendine tevci ederek ateş eylemiş ve intihara teşeb- büs etmiştir. Katil Hayri bey ağır ve odacı hafif yaralıdır. Maktul Behçet bey evine diğer yaralılar da hasta- neye kaldırılmışlardır. Poliste Mühim bir içtima Bu sabah, kısmı adli reisi Sabri beyin riyasetinde bütün merkez komiserleri toplanarak mühim müzakeratta bulnndular, İçtimam ne sebeple vuku bul- duğu öğrenilememiştir. Üfürükçü Cinci Mehmedin muhakemesi Üfürükçülükle maruf Cinci Mehmedin hâlâ üfürükçülük ve Halk için mücadeleden yılmaz Mefküre Gazetesidir İdarehanesi: İzmir - “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş M.Esat B.in hücumları Sabik Adliye vekili borç için vatan- daşların hapsedilmesinin doğru olamıyacağını müdafaa ediyor “Hırsızlar teslim'olunuz,, makalesini Mahmut Esat beyin yazdığı tekzip edilmiyor fakat müsbet bir cevap ta verilmiyor falcılık yaptığı cihetle asliyece- zada mnhakemesine devam edil- di: Şahitlerin istima için muha- keme talik olundu. Sorabilir miyiz? Hâlâ Abdülhamit zihniyeti mi? Dün İstanbuldan | gelen telgraflarda “İsmet paşanın isti edeceğine ve yeni kabineyi Berlin sefiri Kema- lettin Sami paşanın teşkil edeceğine ,, dair Yarın ga- zetesinin verdiği bir haber vardı. Bizim hususi muhabi- rimiz de bu haberi bildiri- yor fakat selâhiyettar ma- hafilin bunu tekzip etmekte olduklarını da ilâve eyliyor- du. Bir gazetecinin en tabii vazifesi hadiselerden karile- rini haberdar eylemektir. Gö- rüyoruz ki İstanbulda Dolma bahçe sarayında çok mühim mesail müzakere © ediliyor. Gazi İstanbulda Başvekil An- karadan sureti (o mahsusada Reisicumhur hazretlerile gö rüşmeğe | gelmiş. Almany: Fransa, İnğiltere, Rusya gil en mühim devletler nez de bulundurduğumuz. sefir- ier Ankaraya davet olunmuş ve elyevm İstanbulda bulu- muyorlar. Cereyan eden müzakerat etrafında çok sıkı bir ketu- miyet (muhafaza ' ediliyor. Borçlar meselesi gibi. mühim bir hâdise var. Serbes Cum- huriyet fırkasının infisahile umumi efkârda hasıl olan hoşnutsuzluk devam ediyor. Gazi Hz. memleket dahilinde halkı memnuniyetsizliğe sev- keyleyen esbap ve avamili araştirmakla o meşgul böyle tabii olmıyan bir çok vaziyet- ler karşısında iken bir gaze- te hususi istihbaratına atfen İsmet paşa kabinesinin deği- şeceğini yazıyor. Elbette müş-! kilâtı yenemiyen bir hüküme- tin ve yahut attığı adımlar- da muvaffakiyetsizliği görüle bir kabinanın en tal vazi- fesi iktidar mevkiini terkey- lemektir. Bunun fevkalâde- lik neresinde anliyamiyoruz. Hatta memleketin dahili ve iktısadi vaziyeti, harici borç- lar meselesi bir az da kabina ını zaruri bir hale ge- r, İhtimalki “ Yarın ,, gazetesi cereyan eden müza- kerattan bır şey sızdırarak bunu yazmıştır. İhtimalki ha- ber yanlıştır. O bizi alâkadar etmez. Vak'a şudurki böyle bir haber böyle bir iddia mevcuttur. İşte bu haberi ba- ğırarak gazetemizi satan mü- ezzilerin bir kısmı dün polisler tarafından karakollara sev- kedilmiş, saatlerce işlerin- den alıkonulmuştur. Sonra gece geç vakıt ikamete rap- ten serbes bırakılmıştır. Bu- nun manasını anlayamadık. Polis idaresi acaba gazete- mizin satılmasına mani ol- mak için bunu vesile ittihaz ederek müvezzileri karakol- lara mı doldurmuştur? Yok- sa İsmet Paşanın istifa eyle- yeceğini yazmak en büyük günah yahut bir cinayet mi- dir? Ne hakla gazetemiz müvezzilerini saatlerce hür- riyetlerinden mahrum etmiş: ler ve dolayısiyle gazetemizi mutazarrır eylemişlerdir? Bu vaziyet karşisında soruyoruz: .Hâlâ Poliste hâkim ola Ab- dülhamit zihniyeti mi?.