15 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Sene: 1 Milli iktisatta ..N, e. : .. Hükümetin rolü - nedir? Tasarruf — haftası açarken Başvekil paşanın Ankarada söy- lediği nutuk birçok hakikatleri iva ediyor. o Bunlar herkesin i, gazetelerde çok tekrar edilmiş ha kabil, ileti sait ufuklar açacak tedbirlerden bahsedilmemiştir. İsmet paşanın bunlardan niçin bahsetmek iste- mediğini bilmiyoruz. Nutkun en mühim olabilecek kısmı bu su- retle atlanmıştır. İsmet Paşanın beyanatı çok »ikbinanedir. İktidar mevkiinde kalmağa azmetmiş bir adam için nikbinlik, daha doğrusu nikbin * görünmek ,, bir zarurettir. Ya- lnız bu nikbinliğin bütün va- tandaşlara ulaşması. için daha başka delillere, hükümetin mali ve iktisadi siyasetine karşı şim- diye kadar tavsiye edilen ten- kitlerin nazarı dikkate alındığı- nı göstermeğe ihtiyaç vardı. İs- met Paşa bunu yapmamıştır. Başvekil, bizim için şimdilik en mühim meselenin tediye mü- wzenesindeki açığın izalesi ol- duğunu isabetle kaydediyor. Bu açık 3 milyon İngiliz lirası imiş. İsmet paşa bu açıktan kurtula- mazsak, milli dünyanın çürütücü bir fakrüdemin tehdidi altına gi- receğini söyliyor. Bu da çok doğrudur. Binaenaleyh milletin yerli malımı tersih etmesi, ihti- yaşlarını tahdit eylemesi bir zarurettir. Hükümet için de ayni zaruret vardır. İşte herke- sin mutabık kalacağı noktalar. Ayni derecede isabetle ba; vekil şanu da kaydediyor ki millet için asıl gaye, hariçl masebatı tahdit etmek de; cari muamelelerini arttırmaktır Bugünkü tediye müvazenemizin açığı izale edilse bile (asgari hatte münhasır olan ithalâtımız memleketimizi. terakkiye götü- remez. Türkiyede fabrikalar te sis etmek; mesai hayati uyan- dırmak, muazzam. nafia | işleri yapmak, hülâsa iktısadı techizat vücude getirmek için milyarlarca liralık ithalâta ihtiyaç © vardır. Bundan sarfınazar edersek ye- rimizde sayarız. Etmessek tedi ye müyazenemizi bozarız, Bina- €naleyh ihracatı — artırmak, çok istihsal ederek çok satmak ve mukabilinde. hariçten çok satın almak zarureti var, Buda ru. Fakat nasıl? İşte Başveki- lin söyliyemediği * en “mühim nokta... Buna mukabil, İsmet paşa memleketin Liberal fikirli tandaşlarına, Halk fırkasının ile Usadi devletçiliğine muariz olan lara bir tarizde bulundu ve de- di ki: “Mütemadiyen kendimi-lil zi techiz etmek ve muhtelif sa- balarda çaresiz kalan mustahsılı ve müstehliklerimizi teşkilâtle takviye etmiye çalışmak mecbu- "iyetindeyiz. Nazari olarak ken- dilerini ferdiyetçi “ve. Liberal zannedenlerin bile bu zaruret karşısında hükümetten, yani o- Dun yardım teşkilâtı olmamasın- dan şikâyet “etmeleri manidar eğil midir?,, Ayni şeyi geçenlerde İktisat vekilinin ağzından “ Gölge etme halinde dinlemiş © JBaşmuharrri: Palk Mahittin Intihap Belediye intihabatı esna-|E sında yapılan yolsuzluklar |E ve kanunsuzluklar hase-/E bile muhtelif intihap Ez relerinden vaki olan şikâ- s yetlerin, verilen müfettiş|& raporlarının tetkikine Da-/E hiliye vekâleti devam et-(& mektedir. Şimdiye kadar/E Devlet Şurasına sevkedi- Ez len muhtelif mahaller in-/E tihabat tahkikat ve şikâ-|& yet evrakından maada,/E Ödemiş, Manisa, Malatya, İS Düzce, Bolu ve Çatalca — intihabatına ait şikâyet-/E lerin de Dahiliye vekâleti selahiyettar dairesince tet- kikleri nihayetbulmuş ve evrakı, karar itası içii Kabine değişiyor mu? ismet paşa istifa edecek ve K. Sami; paşa başvekâlet memur edilecekmiş teler dün akşam Gazi hazret- Mer riyasetlerinde Başve- Berlin sefirlerinin iştirakiyle vnaku bulan içtimada ittihaz olunan niükarrerat çok büyük ehemmiyeti kaydetmekle iktifa ediyorlar. İstanbul: 14(S.C) — Y: vermeğe “ İktisadiyatta liberal hükümetten yani kendi nazariyelerini kendi- leri tekzip ediyorlar! , Demek iyor. izm, İsmet paşa pekâlâ bilir ki, hükümet tarafından tatbik edil- medikçe milli teşkilât ona isti-! nat edemez. tanın cari” olduğu bir memleket- te, liberal olmak için devletten yardım istememek, liberalizm na zariyesine tersine tatbik etmek olur. İktisadi liberalizm, devletin 19 iktısı bırakmasını, lardanberi tatbik edilen devlet-! çilikle asgari haddine indirildi- ğinden. meselâ İngilteredeki li- beralizmin Türkiyede şimdiden tatbik edilemiyeceğini kabül eder. kabul etmelidir ki Türkiyede ne inhisarlar, ne de vergi sistemin- deki ağırlıklar. mutlak bir zaru- tettir. Liman işleri, münakalâ vasi- taları, tütün, İspirto ve meşru- bat senayi, şeker ve petrol ti- aşka ihsan istemem! ,nazariyesi | careti, sigortacılığı, tuz İstihsar Ankara, 14 ( S.C ) — gm . dai- lülerin Devlet Şurasına gönderil- miştir, Gürültülü ve kanlı hâ- n, İstanbul: 14 (8.6) — Gaze- rın gazetesi Başvekil İs- met Paşanın istifa ederek dra,| Başvekâlete Berlin sefiri Kemalettin Sami Paşanın memur edileceğini yazı- yor. Bu gazetenin ısrar I bu habe: Dolmabalçede İsmet paşayı zi- yaret edenler İstanbul 13 (A.A) — Berlin büyük elçisi Kemalettin paşa ile Londra elçisi Ferit ve birinci u- mumi müfettiş İbrahim Tali ve vali Muhittin beyler Dolmabah> geye giderek başvekil İsmet pa- şa hazretlerini ziyaret etmiş- aşa ve Paris, Lon haiz olduğunu mecburuz. Başvekil; yardım Halbuki iktisadi libera- Müfrit - devletçilik iktısadiya. baacılığı şu veya bu şekilde hisara tâbi olan bir memlekette her sahâda hükümet tarafından serbestisi tahdit edilmiş olan vatandaşın hükümetten yardım istemesi “ Gölge etme!, tale- binden başka bir şey midir? İk- tısadi varlığımız üzerine serpi- len gölge o kadar kesiftir ki, onun kalkmasını istemek, hiç bir suretle ihsan talep eylemek olmaz. Devlet, vapurculuk sahasın- da bilfiil O husus sermnyelere karşı rekabet yaparkan, müceh- hezlerin kendi vasıtalariyle ça- lışmalarına o imkân var mıdır? Devlet. tütün ticaretini tahdit ederken, müstahsilin inhisardan işlerini büsbütün serbes millet tarafından millete terket- Bizde milletin iyeti maalesef, asir- herkes t hükümette ve cevap ver-İve ticareti, hatta kısmen mat-İyardım beklemesinden daha ta- | 15 Kânunuevvi 1930 yolsuzluklarını tetkik Feshine karar verilen intihaplar Dahiliye Ve- kâletine bildirilince mevcut heyetlerin vazifeleri nihayet bulacaktır Fethi bey Yeniden büyük bir nutuk hazırlıyor İstanbul 14 ( 8.C) — Ankaradan bildiriliyör : Sabık &. E. lideri Ali Fethi Beyefendi Büyük Millet Mecli- sinde irad edilmek üzere büyük bir nutuk hazırlamak- tadır. Bu nutuk memleketin iktisadi vaziyetile alâka- dar olacak ve hükümetin mali ve iktısadi siyasetinde- ki hataları teşrih edecektir.» Fethi beyin bu nutku, meclise takdim ettiği sual takrirleri münasebetile irad edilecektir. Sabık lider ö, sıkıntılarından, istihsal buhranından ve 5 köylüye daha ciddi şekilde muavenet ni AAA KAALE kâletindedir. Bu husustaki tahkikat ve tetkikat uzun sürmekte olduğundan ev- rakın Devlet Şurasına sev- ki uzamaktadır. Devlet Şurasınca fes- hine karar verildiği evvel- ce bildirilmiş olan intihap- lar hakkında henüz karar evrakı Dahiliye vekâletine gelmemiştir. Bugünlerde bildirilmesi bekleniyor. Şu takdirde vekâlet tarafından — intihabatın feshedildiği derhal alâka- dar şehir ve kasabalara KARAKAYA AAA KARA AAE ADE A teakip oralarda teesi etmiş belediye heyetlerinin vazifelerine nihayet veril- lacak Hindistanda Tazyikat devam ediyor Karasi: 13 (A.A ) — Silâhsız. itaatsizlik harekati gönüllülerin- den 4 kişi şimendifer antrepo- sundan çıkarılmasına mümaneat ettiklerinden tevkif olunmuşlar- dır. Silâhsız itaatsizlik reisi Va- lecha sene hapse mahküm olmuştur. Bombay 14 (A.A) — Buda Kadistlerinden biri İngiliz ku- maşı taşımakta olan ağır bir kamyonun tekerlekleri (altına tılarak intihar etmiştir. Bu hâ- dise şehirde büyük bir heyecanı mucip olmuştur. Müntel sedi büyük bir kalabalı fından şehrin sokaklarında do- laştırılmıştır. Şoförün bir polis zabitinin teşvikile müntehiri kas- ten ezdiği hakkindaki iddia ma- halli hükümet tarafından şid- detle tekzip edilmiştir. Macar - Çek Müzakeratı ye- niden başlıyor Peşte 14 (A.A) — Yeni bir Çek - Macar ticaret mukavelesi müzakeresine başlamak üzere Prağa bir Macar murahhas he- diş-lere sebep olan Antal- ya belediye intihabatının evrakı hâlâ Dahiliye v hakkında selâhiyettar ma kamat nezdinde tahki- katta bulundum. Bana haberin doğru olmadığı ve bir kabine tâbeddülü- nün mevzuubahis bulun- madığı beyan edilmiştir. il bir şey mi olur? Fakat bu ve buna mümasil yardım talepleri devletin iktısadi hayata, Başve- kilin tabiriyle yardımcı bile olsa müdahelesi arzusundan (değil, bilâkis mevcut müdahelelerin te- siratını izale zaruretinden doğu- yor. Binaenaleyh, son haddine ka- dar devletçi olan ve liberalizm- den ayrılan bugünkü Türk ikti- sadiyatında, İktisadi vazifelerin en mühimi zaruri olarak hükü- metin yhdesindedir. Milli teşki- lât çalışmalıdır, fakat milli teş- kilâtinın muvaffakiyet vasıtaları mahduttur . £ İktisadiyatımızın muhtelif şubelerine vazıyet etmiş olan devlet makanizması, iktisa- di muvazene ve inkişafın çarele- İrini aramağa mecburdur. Türki- ye iktisadiyatının tanzim edil-İyeti gönderilmesine dair Çe- diği şekil dahilinde iktisadi mu-) kosluvakya hükümeti tarafından vaffakiyetsizliklerden — hükümet) yaki olan davet üzerine orta elçi payesini haiz doktor Niçklin riyaseti altınde bir heyet izam edilmiştir. Çiftçi memleketler Atina, 14 (A.A) — Yugos- lavya hariciye nazirı Marinkoviç Atina seyahati hakkında izahat tabiatile mesul olacaktır. İktısa- di muvaffakiyet çarelerini bul- mıya da herkesten ziyade, yine tabiatile, hükümet mecburdur. , İktisadi sahâda milli teşkilâ- tın muvaffak olması isteniyorsa, fiptida ( Etatizm ) in bizde ifrat dereceyi bulan şekline bir niha- yet verilmeli, iktisadi serbesti mümkün olduğu kadar tevsi o- Halk ini mücadeleden yılmaz Mefküre Gazetesidir İdarehane Yazı müdürü: Behzat Arif R odalar belediyenin & üstüne bi bildirilecek ve bunu mü-|R Ş sal: Hususi bir kanunla be- ğ lediyelerin, bir çok devairin & lunmalıdır. Tutulacak olan en|verirken (e Yunanistanın çiftçi isabetli : yol da budur.. memleketler itilâfına duhulünü ii YILMAZ — İtemenni'ettiğini söylemiştir. İzmir - Gazi Bulvarı “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş sorabilir miyiz? Belediyenin israfatı halkn ıstırabile istihza değil midir? İzmir belediye (e binasını hepimiz çocukluğumuzdan: beri tanırız. Altındaki maza- lar kiraya verilir yukarıdaki işlerini görmeğe kâfi gelirdi ve © zamanki İzmir şehri gü şehirden iki mi ü Sehrin mühim kı dairesi memurlarını bir ı yandı. Fakat” belediye istiap & eylemez bir hale geldi. Al- $ tindaki mazalar daire oldu, at daha çıkıldı. yanına sodalar yapıldı. İlâve $ edildikçe edildi. Hâlâ me- murları istiap eyleyemiyor, Ne var ne oluyoruz? Belediye işleri daha yo- lunda mı ? Hayır. Vaktile şe- hir daha eyi temizlenir, da- ha eyi tenvir edilirdi. Bir teşkilât hastalığına tutulduk. Nereye gittiğimizi bilmiyoruz. Lüks işlere para sarfına gelince bir dakika tereddü- dümüz yok. İsrafat. Baştan aşaya israfat, Küçük bir mi- otomobilleri kaldırıldı. Bu kanun bütçeye milyon- larca lira kazandırdı. Lâkin İzmir belediyesi hizmet oto- mobili perdesi arkasına gizlenerek bütün otomobille- lerini“ harekette bulunduru- yor. Nerenin hizmeti? Şahıs- Tara” tariz etmek istemiyoruz. Mevzuubahs edeceğimiz isim- lerin şahısları ile katiyen alâ- kamız yoktur. Maksadımız ğ israfatı tesbittir. Sabah ol- dumu otomobillerden bir da nesi reis Sezai beyin, diğeri muamelât amiri Mustafa Adli beyin, diğer birisi itfaiye ku- mandanıCemal beylerin evleri önüde bekler, Üç otomobil bu üç zatın emrindedir. Bundan başka iki otomobil de belediye me- murlarını vazıfeten gidecek- leri mahallere götümek üze- re belediye önünde emre amade bulundurulur. Yine belediye otomobillerinin ba- zılarını sinemplar | önünde görürüz. Bundan başka “bu otomobiller sabahtan akşa- ma kadar şehir içerisinde mekik dokurlar. iki milyon lira borç altında — yaşayan, yaşayan değil inleyen sonra daha çok fazla inleyecek olan bir belediyede bu haş- met bu lüks, bu israf ne de- mek oluyor? Belediye me- murları diğer devlet memur- larından daha imtiyazlı mi- dır? Bu hesapsız hareketlerin acısını daba sonraları bu za- vallı İzmir halkı çekecek. Hatta gün gelecek bu oto- mobiller benzin parası bulu- namadığından dolayı | garaj- lara çekilecek. Fakat iş işten geçmiş olacak. Yazık değil mi? Efendiler. Acıyınız. Bu millete acıyınız. Çünkü çok âcınacak haldeyiz. Belediye- nin bütün otomobilleri der- hal satılmalı *kanun yerine getirilmelidir. Nihayet acıl işler için bir otomobil bele- diye emrinde hakıki hizmet otomobili olarak birakılabilir. Gerisi israftır. Bu vaziyet karşısında — sorabilir miyiz: Belediyenin | israfatı ni ıstırabile istihza değil midir?
