3 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bütçe ve millyet Bütçede varidat yekünu milletin tahammül kabiliyetini aşmamak en birinci şart olmalıdır Milletimizin hâli, dört beş senede bir milyar lirayı vergi olârak ödemek kabiliyetini çoktan kaybetmiş 931 senesi muvazenei maliye kanunu meclisin tasdikine arze- dilmek üzredir, * Devlet bütçesi- nin Mali sene iptidasından evvel meclisçe tasdik edilmesi maliye- mizin selâmeti namına takdire seza bir iştir. Son ikitiç sene - denberi bütçenin böyle tam vak- ında meclise getirilmesi keyfi- yeti itiraf etmek lâzımdır ki, mali tarihimizde mühim bir tekâ- mül eseridir. Zira bütçeyi vaktın- da hazırlayıp meclis müzakeratı- na arzetmemek, muvakkat büt- çelerle © iş görmek demektir ki o da bütçe tesisinden muntazır olan faideleri'zirüzeber eden bir kusurdur. Bu itibarla hükümeti şayanı tebrik görürüz. Ancak bu seneki bütçemizin 200 milyon lira olacağı ayni za- manda söylenmektedir ki bü nok- ta üzerinde tevakkuf etmeği bir vecibe addederiz. Ferdi hayatta herkes evvelâ varidatını tesbit eder ve sonra ona göre masarif ihtiyar eder. Hükümet bütçelerinde ise evvelâ masarifi tesbit etmek ve sonra buna göre varidat aramak ma- liyenin klasik usulleri iktizasın- dandır. Filvaki memleket müd. faası, o umumi o ve o mahalli devlet hizmetlerinin ifası, aslında bir zaruret olduğundan rine tesadüf etmek mümkün değildir. Resmi dairelerde israf ve ibzal böyle devam edip durur- ken bu masarifi ödemekle mü- kellef zavallı milletin mali iktisadi vaziyeti de berbat ve perişan bir hale gelmektedir. Memleketimizin en münbit ve mahsuldar sahalarındaki vatan- daşlar bile yiyecek, içecek, giye- cekten mahrum bir hale düşmek- tedir. Parasızlığın vatan iktısa- duğu vaziyet ve ticaret alemimizin ne kadar derin ıstıraplar içinde çırpınmakta bulunduğu meydan- da bir hakikattir. Yalnız bütçenin değil, hatta hükümetin de hikmeti (o vücudu vatanın mamur ve milletin müref feh olmasını temin etmekten iba- rettir. Memleket müdafaasile beraber her sahada ve bahusus iktısadiyatta milli inkişafları te- min etmek bir vecibedir. Bünyesi|;. zayıflıyan . İnsanlar. nasıl. her. türlü hastalıklara maruz olurlarsa iktisadiyatı zayıflıyan milletlerin içtimat ve siyasi müşküllerden azade kalması mümkün olamaz. Bu itibarla milletin ticari sı- nai faaliyetini felce uğratan, mil- eti içtimai sefaletlere ilka eden bütçelere, memlekete faideli büt- çe denilemez. Bütçede varidat yekünu, milletin tahammül ka- biliyetini aşmamak en birinci şart olmalıdır. İltisadi buhranlar içinde çırpınmakta. olan mille- tin hali, dört beş senede bir milyar - lirayı vergi © olarak eda etmek kabiliyetini çoktan kaybetmiştir. Bu umumi vergi- lerdeh başka vilâyet hususi mu- evvelâ bunun nevi ve şekil su- retlerini tazammun edecek olan masarifi tesbit etmek ve. sonra varidat membalarını aramak ga- yet tabii bir yoldur. Ancak masrafları tesbit ederken her türlü israfat ve zevaitten ihtiraz etmek en bol ve refahlı zaman- larda bile bir vecil€dir. Bizim bütçelerimizin / sureti | sarfında ise bu Jâzimeden fersah fersah uzak kaldığımız güneş gibi aşı- kârdır. Daha geçen sene devair nezdindeki fazla otomobillerin kaldırılması tekarrür ettiği za- man yalnız İstanbul merkezin- de 62 den fazla kaldırılması lâ- zimgelen otomobil bulunmuştu. ine bu sene içinde İstanbul Polis müdürü Şerif bey zama- ında mücrimleri takip için po- is tayyarelerinin ihdası mevzuu bahis olmuştu. Parasızlığın en şiddetli dere- elerile muztarip olan bir mem- ekette devlet masrafları arasın a bu cins israfatın bulunduğunu örmek akla hayret verici bir şeydir, Halbuki bu nevi israflarin ütçemizi ne suretle tahrip et- ekte olduğunu görmek için işlerin gidişini tetkik etmek kâ- idir. Vekâletlere mensup me- urların garip ve acip bahane- erle Ayrupa seyahatleri nihayet adden aşkın bir. hale geldiği şin daha yakında bunun men'ine arar verilmişti Yeni İktisat ekilinin ilk ieraatından birisi de emurların seyir ve seyahatleri- in tahdit edilmesi ve bu bapta er tarafa tamim gönderilmesi- edilen 'rüsumu da buna zam edersek yalnız bu vergi bahsı- nın iktisadi buhranda ne kadar elim tesirler ( yaptığını derhal anlamış oluruz. Bize lâzım olan bütçe; mille- tin eda kabiliyetini tecavüz et- miyen bütçedir, masarifi müsmir sahaya naklederek ticari ve sı- nai inkişafata yardım edecek olan bütçedir. Şimdiye kadâr hiç bir muka- vemete maruz kalmıyan bütçe müzakerelerinin bu seneden iti- baren Serbes Cumhuriyet fırka sının esaslı müdahale ve muka- vemeti yüzünden ciddi bir tet kika tâbi olacağını ve müsmir olmıyan masarifin tay edileceğini ve binnetice bütçe yektnunun makul bir hadde tenzil edilece- ğini ümit ederiz. Vergilerin tadili ve devlet İmasarifinin milli inkişafata hâ- dim kılması keyfiyeti zaten Ser- bes : Cumhuriyet ; fırkasının en kıymetli umdelerinden birini teş- kil etmektedir Binaenaleyh mec- liste bütçe müzakeresi esnasında bu nevi faaliyetin hükümet üze- rinde müessir olacağını ve bütçe- de bu esasata göre tadilât yapıl- masının bir zaruret teşkil edece- vely: diyatını nasıl vahim bir şekle koy- | hasebelerile belediyelere tediye| 2 Vergilerde muamele v. Ankara 1 (A.A) — 1931 se- nesi bütçesi B.M. meclisine tevdi olunmuştur. Yeni bütçede 1931 senesi masarifatı 204 mil- on 640,385 lira ve varidatı da 204,657,000 lira olarak tesbit olunmuştur. 18 milyon tasarruf Bütçede 1930 bütçesine na- zaran 18 milyon liralık bir ta- sarruf vardır. Bütçe lâyihası hak- kındaki umumi izahata nazaran halkın refahını ve memleketin .Cümhuriyet halk hükümetinin bir taraftan B. M. Meclisinin ka- bul ve tasvip ettiği kanunlarla milli paranın istikrarı yolunda aldığı tedbirleri takip ve tatbik ettiği sırada diğer cihetten bu mesainin ve milli iktısadiyatın istilzam ettiği harici ticaret mu- vazenesini tesis ve bütçe muva- zenesini takviye yolundaki ağır vazifelerini göz önünde bulundu- rarak hedef: müteveccih mesa- isini dikkatle tayin ve tesbit ettiği zikrolürmakta cihan ikti- sadi mesaisinin geçirmekte ol- duğu büyük bubranların mem- leketimizde sari tesirleri işaret edilmektedir. Varidat bütçesinde yüde on tenzilât Hükümet ve devlet vazife ve gayeleri ile | programını tesbit ederken bu programı karşılıya - cak olan varidatı bu sene tatbik leketin menfaatları o icabından görmüş ve bu zaruretle mesai programını yeni baştan mütalea ve tesbit etmiştir. Nazarı dikkate alınan mühimmeler Bu gaye ve âmillerle yapılan Mu ehh halkın irfan ve sıhhatine mem- leketin imran ve iktısadi hayatı- bın inkişafına matuf hizmetlere halel vermemek ve tesbit olunan işlerin ikmalini sekteye uğratma- mak © yeni bütçenin tanziminde bilhassa nazarı dikkate alınmış ve tasarrufat iaşe (o ucuzlu; verdiği müsadeler hesabı kat'ileri ER tahsisat imhalarına ve artık if mahal kalmıyan muvakkat hizmetlerin — ilgasına harcırah, mefruşat, bina inşaatı Yeni Asır Refikimiz aley- hindeki dava Hükümetin şahsı manevisini tahkir ve tezyif ve müheyyiç ne m iddiasile “ Yeni Asır, ikimizin muharrirlerinden Beh- zat Arif ve mes'ul müdürü Ab- dullah Abidin beyler aleyhinde ikame edilen davaya bı de- vam edilecek ve - müdafaa saf- hasına geçilecekti. Arkadaşları" mızın müdafaasını derhute eden ve hazırlamış bulunan kıymetli avukatımız Refik kel bey gripten rahatsız luklarından! mahkemeye gelememişlerdi. Re- fikleri Süleyman el bey key. fiyeti bildirerek istimhal etti ve ve müdafaanın ihzarı için dava 16 ir. Görülüyor ki zesmi mües- esli EE ğini muhakkak addedebiliriz. Ahmet Nesip Teşrini sani pazar gününe talik olundu. 931 Bütçesi Masarifat 204,640,385 varidat Mecliste | Süüürniyi 657 000 Yeadır ii ei ve nihayet mem- iktısadi hayatının takatı haricinde olduğu ve iktısadi niza- İmımızı bozacağı tahakkuk eden Osmanlı borçlarının karşı istinat ettirilmek suretile memleketin harici hizmetlerinin âsgari ihtiyaçlarını tatmin ve is- tifaya matuf tah muhafazası cihetine gidilmiştir. İeketii cırah projeler 324,722, ÜN e İzılmasına | Bu umumi deon tenzilât gisi kaldırıl Iktısat vekâleti bütçesinde tertiplerle ihracat ve imalât vergileri İktisadi harekâtı sanayi ve fabrikaların teşvikine matuf ih- racat ve imalât vergileri tadi- lâtı hakkındaki projelerin mec- lisin bu seneki devrei içtimaiye- belki bu gayeye matuf mühim bir tezyit mahiyeti ve hakikati görülecektir. Masraf bütçesi Masraf bütçesi muhtelif ve- kâletler ve daireler arasında şu suretle taksim edilmiştir. B, M. Meclisi 2,305,449, Riyasetictimhur muhasebat 601,582, Başvekâlet 1,020,774, devlet 218,734, İstatistik 58,568, Diyanet işleri R. 73:322. Maliye V. Düyunu umumiye Gümrükler 4,893,539, Tapu ve Kadastro 213,028, ğunun |milyon 482,044, Posta ve 5,572,285 — Emniyeti 4,402 464, Jandarma K.18,188,149 Hariciye V. 3,671,959, Sıhhat ve içtimai M. V. 4,420/266, Adliye V. 7,456,264, Maarif V. Divanı tahsisatına tın ipka ve izahata nazaran tasarruf kısmında İktsat vekâle- tinde yapıldığı görülen 3,200,000 liralık tasarrufun bir milyon Ji- rası ihracat ve imalât dolayısile alınmakta olan muamele vergile- rinin tesirlerini izale ve muka: ilinde imalâthane ve fabrika- lâra verilmekte olan prim kar- iğından bir milyon elli lirası unu mahsus mucibince ipka- sina mahal kalmıyan mevadı müş- #ailemaafiyeti karşılığından600bin lirası yapılmasına lüzum kalmıyan biha ve sair inşaat tahsisatından temin edilmiştir. bir lirası da gıda ucuzluğu har- mevcut tbikatının istilzam et- tiği karşılıklar fazlalarından ya- pılmıştar. Mütebaki 600 14,059,349, 27,193,635, Dahiliye 4 KT, umumiye 662,209, Urla davası ei : Şahitlerin celbi- e ne karar verildi Yalan yere şahadetten ve ga- hit. tedarikinden maznun Urla Halk fırkası mutemedi Hüseyin Avni, Sabık belediye reisi Atıf ve mevkuf Zeynel zade Hüseyin beylerle arkadaşlarının muhake- mesine bu gün Ağırcezada devam edildi. Mukaddema — yazılan celpna- melerin nüshal © saniyeleri gel- mediğinden tekrar celpiame keyfiyetin telgrafla da iş'arına karar verilerek mu- hakeme 7 kânunüevvele edilmiştir. talik yapılacaktır. İhracat ve ik darbeleyen acaktır. Nafia V. 31,373,747, İktisat V. 10,082,534, Milli Müdafaa V. niz 8,297,940 Fabrikalar 3,901431, Harita660,000,Yekün:204,640,385 Bütçe varidatı da o berveçhizir|& tahmin olunmaktadır. Varidat bütçesi lâk ve muamele vergileri 92,275, 302,000. Beşinci Oğleden öğleye, Hakiki yardım Seylâp kurbanlarina Hildliahmer yardım ediyor. Bunlara biraz giyecek, Biraz yiyecek verilecek, bir kaç hafta, bir iki ay eyi kötü, eyiden ziyade kötü, bir çatı altında barınmaları temin olunacaktır. Sonra felâket unu- tulacak, felâketzedelik unvanı kalmı- yacak ve her şey eski mecrasına dö- necektir. Yani, aç ve işsizler kafile- sine daha bir kaç yüz aç ve işsiz edilmekte olan bütçe varidat sinde kabul ve tasdika iktiranı| şayymuş olacaktır, o kadar. kısmından 100 de 10'nisbetinde|balinde hakikatte bu vekâlet) | yyeyermer ilelebet binlerce tenzilât yapmak lüzumunu mem-| hizmetlerinden ( tasarruf değil kimseyi besliyecek değil a? — Şüphesiz. Bu milesseseye yap- tığı yardım için dalma teşekkür ederiz, O açık yaraları kapar. Yara iltiyam bulunca yaralı Hilâliahmerin salâhiyeti haricinde kalır. Hildliahmer İelâketzedelere yardım eder. Bundan ötesi fertlerin ve cemiyetin vazifesidir. Felâketzedeler! Fakat onlar yalnız seylâba, yalnız zelzeleye uğrayanlar mıdır? Bu memlekette her gün felâ- kete uğrayan, her'gün afete uğrayan muazzam bir vatandaş kütlesi vardır. Bunlar işsizlerdir. Daima aç, daima Betbaht bir kütle. Yalnız bizde felâket felâket olmak için ilzerinden alev ve kan fışkırması lüzımdır. Sessiz ve iniltisiz Jelâketlere bu memlekete daha kulak veren olmamıştır. — İşsizler mi? Fakat çalışsınlar! — Çölişmak istemiyorlar mı ya? Fakat nerede çalışacaklar? Onlara kim iş verecek? İzmirde iş kapılarının açıldığını değil, her gün daha ziyade kapandığını görüyoruz. Çalışmak işte- nildiği halde çalışamamak en büyük İelâket değil mi? Hakikat şudur ki bizim insaniye- #miz gözle görülen, doğrudan doğru- ya rikkat tahrik eden felâketlerden ileri geçemiyor. İnsaniyetin bu. şekli biraz hotbinanedir. Zira gözle görü- len ıstirap her vakıt ıstırap verir ve Onu tahfif etmeğe çalışmak kendi kalp sızısını dindirmektir. ii Hakikt. insaniyet, görülmiğen, se- zilmiyen ve. gizli olan tstırapları araş- İırır ve onlarada çare arar, Hem işsizlik o kadar görülmez bir deri te değil ya! Hangi Belediyemiz, hangi cemiyetimiz bununla “meşgul “oluyor? Ve bunlardan evvel, hükümet “böyle dir meselenin mevcudiyetini bile -teca- ül etmiyor mu? Muvakkat yardımlar çok eyidir. Hakiki yardım, ona nail olan bir daha harekettir. © Böylesine daha ve daha güç tesadüf ediliyor. B.A az Erer sün öğleyin oni Halk için mücadeleden yılmaz Mefküre Gazetesidir İdarehanösiz İğmir £ Gari Bil Nüshası - Heryerde 5 kuruş. 50,542,412, Hava 1,153,980, De-|$ Birinci kısım irat ve servet vergileri 44,752,000. İkinci istih- 000, Üçüncü kısim mülga vergi-|$ ler bakayası 250,000. Dördüncü kısım inhisarlar safi hasılâtı 40, kısım devlete ait emval ve emlâk hasılatılğ 6,200,000. Altıncı kısım devletçe are edilen müesseseler hasılâtı ,105,000. Yedincik ısım umumi müesseseler ve şirketler hasılâtı 900,000, Sekizinci kısım mütefer-İ$ rika hasılâtı8,900,000.Dokuzuncu |N kızım Fevkalâde varidat5,00,000 ieden Deleye m yardım * aramaktan müstağni kılan || “Yeni Asır, yurdunda Haksızlığın yüze vu- rulmasınm cevabi susmak mıdır ? “ Serbes Cumhuriyet ,, in intişara başladığı gündenberi bu sütun kanunsuz ve haksız muamele ve hareketlerin meş- heri vazifesini görmektedir. Burada ulu orta tenkit değil $ hâdiselerle, kanunlarımız, mu- & karreratımız karşı karşıya | konulmaktadır, Vali Kâzım paşanın vaziyeti malümdur, Gazetelerde haki- kate tevafuk etmiyen veya tavzihi icap eden bir mesele mevu bahs edilse derhal bü- X yük bir hassasiyetle ya tek- & zip veya tavzih eyler. Fakat X nedense valimiz itiyadı hilâ- fına bu defa maruz kaldığı Sualleri cevapsız bırakmıştır. $ Geçenlerde tramvay şirketi- nin yolcuları aktarma sure- tile taşımasından bi İ tarife haricinde para Rin yazmıştık. O Komiserlik, tramvay idaresi haksızlığın derhal teslim etti, Fili bir tarife mucibince on kuruş onpara ile Karantinadan aşa- debilmektedirler. Neşriyata gösterilen bu se- alâka takdire şayandır. & ye reisinin, hatalarının teşhi- ri muvacehesinde sukütu ib- ır eylemeleri garip, garip & olduğu kadar da teessüfe şa- yandır. Çünkü süküt ikrar demek- tir. Susmaları vaziyetlerinin & kabili müdafaa olmadığını R gösterir.Binaenaleyh bu vaziyeti X muvacehesinde yapılacak iş yazılan münasebetsizliklerin $ tashihi değil midir? Hayır, X Onlar bu yolu tutmıyorlar, “ Vurdum duymaz ,, lik ya: pıyorlar. Biz kendilerine ka- nun şunu amirdir. Siz aksi: ni yapıyorsunuz diyoruz. Ken dileri hayır cevabını veremiz Ş yor. Fakat o kanunsuz vazi- yeti de idameden vaz geçmi- yorlar. Şu hale göre Vali paşadan ve Belediye reisinden sura” bilir miyi eği kadar bu sütün larda kendilerini alâkadar eden yazıları görmedilermi? Haksızlığın yüze vurulma: sının cevabı susmak mıdır ? Gazi Hz.nin Büyük senelik nutku Reisicumhur Hazretlerinin B. M. Meclisinin küşadında irat bu- yurdukları mühim nutku ikinci tabı halinde ilâve olarak mülha- kat karilerimize takdim etmiştik. İzmir karileri nutku aynen sabah gazetelerinde © okuduklarından münderecat * çokluğu. hasebile Zekrar dercinden sarfınazar ettik. Serbest Cümhuriyet hin pianys