19 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Meş'um haber, dün, afakında bir bomba gil hiç 'beklenilmiyen bu hâdise kar- sısında efkâra, evvelâ bir dur- gunluk geldi; kimse, gözlerine kulaklarına inanamıyordu. Daha düne kadar “fırkası- nın, cumhuriyet gibi ebedi ve lâyemüt olduğunu, temin eden. sabık lider, kendi. eserini, kendi elile mi katle- karar vermişti?.. Herkes, derin bir hayret ve te- essür içinde; bu suali kendi ken- dine soruyor, ve gelen haberlerin doğruluğuna muttali olunca, vic- danında hissettiği elemi ifade- den âciz kalıyordu. Çocuğunu boğazlayan bir ba- banın cinayetinde, belki bir. es- babı muhaffefe bulunabilir; fa- kat, yüzbinlerce insanın fikir ve kanaatine hiyanet eden bir adam, Peygamber de olsa; ciddi maze- retleri de: bulunsa, hiç bir suretle affedilemez. i Şahıslarına karşı daima hür- metkâr olduğumuz ve hürmet- kâr kalacağımız Fethi beyfendi emin olabilirler ki, ortadaki mu- azzam muhalefet teşkilâtı, kendi eserleri değildi, Halkm samim vicdanında yerleşen ıstırabın bir ifadesi, yani hakayiki şüunun bizzat kendisi idi. Kanaat ve mefkürenin yük- seltti ir abideye, yüzbinlerce insanın müşterek malı olan bir mevcudiyete, hiçbir. ferdin hot- behot tasarruf etmekte hakkı olamaz. Filhakika, bizde umumi fi- kirlerin hiçe sayıldığı, ilk defa örülmüş bir vak'a “değildir. t Fethi bey | gibi hürri- yet o âşıkı olan (o başkasının fikirlerine hürmet etmesini bilen bir zattan böyle bir hareket'bek- lenemezdi. Türk milleti içinde. Gazi hazretlerine karşı cephe alacak birfert tasavur edilemiyeceği için Fethi bey teşkilâta, telgrafla tebliğ ettiği tamimde, kendisi- ne zahiren bak vermemek müm- kün değildir. Eğer,böyleh. ve Fethi bey öldü! Yaşasın hürriyet aziyet tehaddüs lemiyecel ; etmişi idiyse, bunun vaktile teş- kilâta haber verilmesi lâzimgel- mez miydi? Meselenin sâfahatına ve içyü- İzüne vakıf olmadığımızdan do- layı, umuma taallük eden böyle mühim bir işde, hiç bir ferdi haberdar etmiye lüzum görme- den ani bir karar alınmasını icap ettiren, belki fevkalâde bir zaruret hâsıl olmuştur; diyorduk. Halbuki, şimdi gelen bir tel- grafta Gazi hazretlerinin “fırka- nın feshinde ileri sürülen esba-! bı mucibenin asla varit olmadı- iğım,, beyan buyurdukları, tebey- yün ediyor. Şu halde, Fethi beyfendiye sorabilir miyiz ki, mefkâre ve ıstırabın harekete getirdiği yüz binlerce insanı bir teşekkül et- nda topladıktan sonra, bun- ları meyus ve meftur edecek ve dost düşman herkesin parmağını ağzında bırakacak bir harekete neden lüzum görmüşlerdir? Mesele hangi noktadan -tet- kik edilirse edilsin, sabık lideri son harekâtında mazur (göste- recek bir cihet yoktur. Her ne oldu ise oldu; halkın nihayetsiz teessürlerine rağmen, bugün,. Serbes. Cumhüriyet “fır- kası resmen infisah etmiş bulu- muyor, Fakat bu teşkilâta mes- net olan siyasi temayülâtta imha edilebilmiş midir? “ Ne mümkün, zulm ile, bidat ile imhayi hürriyet “ Çalış, idraki kaldır, o muktedirsen ademiyetten , Büyük vatanperverimizin, yu- karıya naklettiğimiz, şu meşhur mısraları, kuvvetini hiç bir za- man kaybetmiyecek, ve ifade ettiği hakikat, vatan ile beraber yaşayacaktır. Fethi bey intihar etti; yani siyasi şahsiyetini kendi elile öl dürdü. Bizden kendisine bol bol rahmet dilemekten başka diye- cek yoktur. O, öldü ise, yaşasın hürriyeti Yaşasın mefküre evlâtları !, ET. NE. Gazete davaları «Yeni Asır” ve ,.Halkın Sesi,, d -- valarına devam edildi Saat onda asliye ceza mah- kemesinde “Yeni Asır,, gazet aleyhine Türkocağı idare heyeti tarafından ikame edilen davaya devam olunmuştur. Şahit Ankara Hukuk Mektebi — talebesinden Hulüsi efendinin: gönderilen ta- limat dairesinde ifade alınmış ve iade edilmiş bulunmadığından davanın devamı 11 Kânunuevvel tarihine talik olunmuş ve istina- benin tekidine karar verilmiştir. Bunun üzerine “ Yeni Asır ,, baş muharriri İsmail Hakkı bey bu tarihlerde hasbelicap İzmirden ayrılması ihtimalini: ileri sürerek hazır bulunamadığı takdirde da- vaya yalnız müdâfaa vekillerinin huzurile devamını talep etmiş, heyeti hâkime badelmüzakere bu talebi kabul eylemiştir. müteakiben “ Halkın Sesi ,, mes'ul müdürü Nihat Şevki bey vanın mevzuu yirmi lira muka- linde Halk fırkası lehine rey satın alınmak keyfiyetidir. Nibat ve Şevki beyin vekili Halit Tev- fik, Reşat Vedat ve Muammer beyleri müdafaa şahidi olarak istima ettirmiştir. Şehitler İsmail Hakkı efendi- nin matbaya geldiğini bu habe- rin tekzibini istediğini ve Nihat Şevki beyin “ imzanızla bir mek- tup gönderiniz tekzip edelim ,, cevadını verdiğini ifade eylemiş- lerdir. Müddeiumumt evrakı mü- taleaya almış davanın devamı 3 Kânunuevvel Pazartesi gününe bırakılmıştır. İki hilekâr tevkif edidi İstanbul 18 (S.C| — Ticaret aleyhine ikame edilen davanın borsasında hile yapan iki" yahu- rüyetine geçilmiştir. Müddei bak-|di tevkif edildiler. Bu hususta kal İsmail Hakkı efendidir. Da-! tahkikat yapılmaktadır. hazretleri Reisicumhur ken Fethi beyi Ankara 18 (5.C) — Serbes fırkanın infisahı etrafında höra- retli dedikodular devam ediyor. Bu ani kararın ittihazını mücip olan sebepler hakkında yapılan. muhtelif tefsirlere rağmen Fethi beyin tamiminde tebliğ ettiği gibi Gazi hazretlerile “önümüz- deki meb'usan ( intihabatında karşı karşıya mücadeleden içti- nap arzusunun başlıca ' saik ol duğu, buna mecliste'ceryan &den müzakerelerin şekli de amil bü- lunduğu beyan edilebilir. Kimler imza etti? Dabiliye vekâletine verilen ve fırkanın feshedildiği karsın ihtiva eden tebliği İstanbul'a bulunan Süreyya paşa, Hayda: beylerle Şair Mehmet Erin bey); imza etmemişlerdir. fezi İz. nezdinde Yapılan teşebbüsler: Alınan mevsuk imali mata göre Fethi bey Gazi hazretlerinin C.H. Fırkası riyasetinden çekilerek fır- kaların fevkinde irşatla- rında devam buyurmala- rını müteaddit defalar rica etmişse de Reisicum- hur hazretleri kendi eser- leri olan Halk fırkası ri- yasetinden çekilmeği ka- bul etmemişlerdir. Bu va- ziyet dahilinde Fethi bey Serbes Cumhuriyet fırka- sını feshetmekten başka çare göremediğini Gazi hazretlerine de bildirmişti, Karar meclis müzakeresinde belirmişti Büyük Millet Meclisinde istizah takririnin müzakere- sinden evvel bu vaziyet te- haddüs etmiş bulunuyordu. Fethi bey mecliste minakaşa- ların en hararetli bir safha- sında bu fikrini ihsas etmişti. « Gaziye karşı çıkmış bir fır- ka değiliz. Böyle bir fırka teşkil etmek muhaldir. > Ne kendimiz uğraşır ne de arka- daşlarımızamuhalle uğraşmağı tavsiye ederiz. Buna imkân Teslihat aley- hinde Parlâmento öhünde nümayişler Beso: 17 (A.A) — Sosyalistler parlâmento önünde askeri tesli- hat aleyhinde büyük bir nüma- Yiş yapmışlar nutuklar irat et- mişlerdir. Bir hâdise olmamıştır. Yuvarlak masa konferansı Londra 17 (A.A) — Yuvarlak masa konferansı bu sabah top-| Rusya ile Yunanistan arasında lanmıştır. Bu “içtimada Hindis-|akdolunan ticaret ve-seyrisefain tana verilecek okanunu esasi mukavelesinin musaddak nusha-|tır. Sellerin Jâğımla- ları Moskovada teati edilmiştir.İrin tamiratı da tacil edilecektir. meselesi tetkik olunacaktır. en esbabı mucibeyi Gazi varit görmemişlerdir Adana intihabatını tetkik eder- t edeceklerdir i Adanaya dave Gazi Hz. eSerbesfırka nın infisahı kararı İstanbul 18 (S.C) — Cum- huriyet gazetesi başmakale- sinde Serbes Fırkanın infisa. hımdan bahsederken diyor ki: Gazi hazretleri, Fethi bey tarafından Serbes fırkanın feshinde ileri sürülen esbabı mucibe- nin asla varit olmadı- nı işaretle beraber ırkalarını terkte ısrar edenlerin serbesti ha- reketini takyide lüzum görmediklerini beyan buyurdular, Tatili-faaliyet İstanbul,18 ( 5.C )—Serbes Cumhuriyet fırkası İstanbul merkez vilâyet ocağı dün saat 18 buçukta faaliyetini intil etti. istifa etmek istiyorlardı İstanbul 18 ($.C) — Ser- bes fırkanın infisahına karar verilen fırka içtimamda meb'- uslardan bazıları meb'usluk- tan da istifalarını vererel siyasetten ayrılmak istem lerdir. Bu kararın daha fazla bir nümayiş mahiyetini ala- cağı düşüncesile Uistifadan feragat edilmiştir. Adana intiha- batı tetkik edilirken İstanbul 18 (S.C)— Cazi hazretleri Adanayı teşrifle- rinde Adana intihabatı hak- kında tetkikatta bulunacaktır Alınan mevsuk haberlere re Reisicumhur (hazretleri Adanada intihabat için tet- kikatta bulunurken Fethi be- yi Adanaya davet edecektir. Muhalefette devam İstanbul 18 (S.C) — Fethil bey Yarın muhabirine de Ya muhalif kalacağım, ya- | hut meb'usluktan çekilece- Zim. ,, Sözünü musırrane tek- rar etmişti Tasdik edilmiş Bağdat 18 (A.A) — Meb'u- san meclisi İngiliz Irak itilâfını 13 muhalif reye karşı 69 reyle tasdik etmiştir. Bir sui kast.. Tokyo, 18 (A.A) — Başvekil Hamagusite taarruz eden şahıs, uzun müddet isticvap e ve katil teşebbüsü cürmü ile zan altına alınmıştır. Başvekilin sıhhi vaziyeti iyileşmiştir. Teati edilmiş Moskova 18 (A.A)— Sovyet İdarehanesi: İzmir ; Gazi Bulvarı “Yeni Asır, yurdunda in mücadelede yuk Mefküre Gazetesidir Nüshası - Heryerde S“kuruş ii | Yazı müdürü: Behzat ari | a gören varsa çıksın vazifeyi deruhte etsin > diyordu. Bu sözler Fethi beyin fırkayı feshe karar verdiğini, bu şerait dahilinde ikinci siyasi bir teşek- külü yaşatmağa karar imkân görmediğini meydana koymuştu. Bu sözleri müteakip meclis ko- ridorlarında dedikodular başla- mıştı. Serbes fırkanın diğer aza- ları da Fethi beyin kanaatlerine iştirak ediyorlar, bu fikirlerini açıkça söyliyorlardı. Halk fırkası erkânı memnun Serbes Cumhuriyet fırkası- nın infisahı kararından C. H F. rarı hakkında fikirlerini izab ederken bunu fırka erkâninm derecei kabiliyetlerine miyar ad- detmek istemiştir. Ve şu sözleri söylemiştir: Programdan ziyade hisse istinat ettirilen bir fırka- nın faydası meşkük bir hale gel- miştir. Şahsi vatanperverlikle- rinden emin olduğum bu ze- vat bu nazik vaziyeti takdir etmiş olduklarından fesih kararını, verdiler. ,, Fesih kararını icap eden se- bepler hakkında bu izah şekli Fethi beyin izah ettiği noktai na- zarla taban tabana zıttır. Ve muhakkaktır ki Serbes fırka li- deri fırkasını ancak Gazi ile karşı karşıya mücadele vaziyetine düşmemek için feshetmiştir. Müstakil kalarak muhalefette devam Şair Mehmet Emin, Aga oğ- lu Ahmet, Rasim, Refik il, Tahsin beyler tekrar Halk fır- kasına girmeleri ihtimali olma- dığını Fethi bey gibi Müstakil olarak mecliste muhalefette de- vam edeceklerini söylemişlerdir. Diğer muhalif mebusların da Kü tahya meb'usu Nuri bey dahil olduğu halde muhalefet vaziyet- lerini muhafaza edecekleri mu- hakkak addolunuyor. istifa rivayetlerine sahih .nazarile bakılmıyor. Fethi beyin son vaziyet üze- rine meb'usluktan istifa edeceği rivayetlerine şimdilik sahih na- zarile bahılmıyor. Müşarünileyh muhalefette devam (kararında sabit bulunmaktadır. BELEDİYE İŞLERİ Yapılacak işler ve tasavvurlar Belediye | seylâptan o büyük zararlara uğrayan şehir dahilinde- ki köprüleri tamire başlamıştır. Kemer köprüsünün kuvvetli su (tazyiklerine mukavemet edecek! surette tamiri tekarrür etmiştir. ehirlerdeki köprüye iki göz iâvesile tahkimi tahtı temine alınacaktır, Kahramanlar köprü- si beton arme olarak inşa edi- lecektir; Islahane arkasında iki beton köprü yapılacak, Reşadiye & Liman işleri, İhalât ve â İhracatı baltalamak va: $ ziyetinden kurtarılmız yacak mı? Memleketimizin ezeli ve $ ebedibazı dertleri var, Hayatı 3 bahalılaştırmakta amil olan bir çok esbap ve ayamil var, İ Benli meşgul olan alındı- ran yok. Ezberden yapılan tarife- lerle işler körükörüne tedvir edilip gidiyor. Dün elimize bir fatura geçti. Bu fatura İstanbuldan İzmire gelen on $ tonluk bir malın nakliye mas- $ rafını ihtiva eyliyordu. Müf- & redatını okumağa başladığı- mız zaman hayretten hayrete düşmekten nefsimizi menede-$ medik. Bakınız : İstanbul burayâ 280 milmesafededir. On ton- luk mal bu kadar uzun bir mesafeden limanımıza şatın $ zerine kadar yirmi dört li- ra otuzbeş kuruşa nakle. yor. Şatın üzerinden de m Zazanıza kadar nakliye m i 75 lira 50 kuruş tutu-X yor. Yani İstanbul ile İzmir N arasındaki nakliye masrafı- nın üç mislinden fazla... Bu- na insafsızlık denmezde ne X denir?.. Belki © inanmıyacaksınız. $ Öyle ise müfredatını da işte aynen kaydediyorum. Vapurların İstanbuldah İz- mire kadar nakliye ücreti olarak yirmi dört lira otuz beş kuruş aldıkları bir mal X için tahmil ve tahliye şirketi liman dahilinde aynı malı N atla gümrüğe kadar götür- X mek için yirmi bir lira otuz $ bir kuruş gümrük hamalları $ yirmi iki lira doksan beş ku-'K ruş, kordon on bir lira elli üç kuruş, araba on iki bu- çak lira alıyor. Bu hesaba komisyon ve ufak tefek masraf ve bah-& şışlar dahil değildir. İhracat ise tabiati ile ayni vaziyet ifade ediyor. Binaenaleyh, bu tarifeler, limanda ağızla- rını, avuçlarmı açmış bu ğ teşkilât mevcut iken it-$ halât ve ihracatımızda diğer milletlerle rekabet hulyasına nümasil ihmalkârlıklar bilgi sizlikler: iktisadi sarsın- tılarda amil olmakta hayatı pahalılaştırmaktadır. a Erkama müstenit şu küçük $ K hesaptan sonra sorabilir mi- yiz: Liman işleri, ithalât ve ih- racatı baltalamak vaziyetin- den kurtarılmıyacak mi? i Amerikada 3 milyon 400 bin işsiz var Vaşington, 18 (A.A) — Ti- caret nezareti işsizler miktarının Eylülde 3 milyon 4 yüz binden fazla olduğunu tesbit etmiştir. AIMIIII. Serbest Cümhuriyet köprüsü yenid. olunacak- Altın piyangosu Kupon No 22
