19 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

SON TELGRAFLARIMI Türkiyenin siyaseti Tevfik Rü ü beyin beyanatı Hariciye vekili bey siyasetimizin ittifak sis- temlerine dayanmadığını muahedelerimizde askeri teahhütler olmadığını söylemiştir İstanbul 17 |S.OJ — Kotid- yen gazetesinin Cencvre muha- biri Hariciye vekili Tevfik Rüş- tü beyle mülâkat etmiştir, Mu- habir evvelâ ihtisasatını şöyle ifade ediyor: “Türkiye hariciye vekili Tevfik Rüştü bey eski şark diploması mektebine mensup olduğn ihti- sasını vermiyor. Kiymettar vaktinden elli da- kikayı bana basretmek lütfunda bulunan Tevfik Rüştü beyle gö- rüşürken büyük bir Amerikan iş adamı karşısında bulunduğum ihtisasını hâsıl ettim. Nüfuz edil- mez çehresi, sarih etvarı, hay- rete şayan derecede sâf Fran- sızeasile en sevimli bir şahsiyet karşısında bulunuyordum. Türk umuru hariciyesinin mu- kadderatına riyaset eden adam işte budur, Kendisine iradına mü- saade ettikleri usullerimize Tev- fik Rüştü beyin © verdikleri ce- vaplar şunlardır: —Bu son günlerde iki rücülü siyasi harptan evelki ittifaklara müşabih olarak ; İtalya - Yuna- nistan - Macaristan - Bulgaris- tan ve Türkiye arasında bir blok teşkilinden bahsettiler. o Vekil beyefendi bana bu hususta ne söyliyebilirsiniz ? — Türkiyenin ittifaklar sistemine daima muhalif olduğunu hatırlatırım. Ge çen sene B. M. Meclisin- de vuku bulan beyana- tımdanberi hiçbir şey de- gişmemiştir. Bizi bağla- yan bütün muahedeler bi- taraflık omuahedeleridir. Hiçbiri muavenet siste- yüne müstenit değildir. İstanbul, 18 ( 5.C ) —Kahire- den iş'ar olunuyor: Hükümet Per- şembe günü yapılması mukarrer olan Vaft fırkası taraftarlarının içtimamı (o menetmiştir. Büyük Mısır vatanperveri Zağlul paşa- nin tul zevcesi Kahireye avdet etmiş: ve bu münasebetle ahali tarafından, yalnız Kahirede de- gil, bütün güzergâhında fevkal- âde -nümayişler yapılmış ve bir çok rüesa mumaileyhanın maiye- tinde bir şeref kafilesi teşkil etmişlerdir. Hükümet asayişin muhafazası için fevkalâde tedbirler almıştı. Yüzlerce süngü tak vaziyette asker ve müsellâh polisler istas- yondan otele kadar güzergâha sıralanmışlardı. Paris beynelmilel “ Adam Hakları, federasyonunun mer- kez meclisi son içtimaında Mı- #ırdaki son derece vahim vazi- yeti büyük teessürle karşıla- mıştır. Yeni Mısır kanunu esasisi ve yeni intihap kanunu Misir milletinin hukukuna karşı hakiki bir suikasttır. Bu haklar 1923 kanunu esa- ile tasdik ve teyit e miş ve bundan evelki © intihap İmenfaati lehine gasbeyleyen ye- İttifaklar dahili ve ha- rici rekabetlere dayanan eski Osmanlı imparator- luğuna ait bir. siyasetti. Hükümetimin noktai na- zarı bunun tamamen zıt- tıdır. Akdettiğimiz mua- hedeleri. tasnif etmek is- tenilirse onları üç kısma ayırmak lâzımdır. 1 Ademi tecavüz ve bitaraflık imuahedeleri Komşularımız Rusya - İtalya- İran - Yunanistan - Bulgaristan ve Macaristanla akdettiğimiz mu- ahedeler bü sınıfa dahildir. 2 — Bitarafık ve hakem muahedeleri, Akdeniz devletleri Fransa ve İspanya ile akdet- imiz muahedeler gibi. 3 — İsviçre, o Almanya akdettiğimiz ve pek yakında Çekoslovakya ile aktedeceğimiz hakem muahedeleri gibi. — Vekil bey, Sovyet Rus- yası ve İtalya ile askeri mahi- yette muahedeleriniz var mıdır? — Arzettiğim gibi muhtelif mahiyetlerde — muâhedelerimiz vardır. Fakat bunlardan hiç biri askeri mahiyette taahhüdatı ve- ya ahkâmı havi değildir. Yalnız Yunanistanla mevcut deniz tes- lihatının tahdidi mukavelesi bu- nun haricindedir. Cemiyetiakvam ve Türkiye Cemiyeti akvamla teşriki me- sai eden Türkiye niçin Cemiyeti akvama dahil olmuyor? — Bu bizim de arzumuzdur. Fakat esbabı siyasiye cemiyeti akyama duhulümüze müsait for- mülü buluncıya kadar beklemek- liğimizi icap ettiriyor. Filhakika ile sının bilfiil tatbikine (o müstenit hakiki'bir demokrasi tesis ey- lemişti. Bir dereceli umumi in- tihapla teşekkül eden son mec- lisi meb'usanda 235 azadan 230 u Zağlul Paşa tarafından (tesis edilen Vaft fırkasına o mensup milliyetperver demokratlardı. Kral Fuat, kanunu esasiyi ihlâl ederek bu meclisi tatil et- miş, meb'usların ekseriyeti tara- fından kanunu esasiye tevfikan yapılan talebe rağmen, içtimaa davetten iştinkaf eylemiş ve -ni- hayet feshedilmiştir. Kral sadi kat yemini verdiği kanunu esasi- yi. ilga: eylemiş ve millete ait hakların. ekserisi o hükümdarlik ni bir kanunu esasi ilân etmiş- tir. Mısır milletinin salâhiyettar, mümessilleri bu kanunu esasiyi keenlem yekün addederler. Ha- len, ihlâl ve inkâr edilen adam ve vatandaş hakları namına bu yeni diktatörlük aleyhinde mü- cadele etmektedirler. Beynel- milel adam hakları cemiyeti bu hâdiseleri efkârı umumiyeye ar- za ve bunlara karşı bütün şid- detile protestoya karar ver- Ka “Mısırda diktatörlü. Zağlul paşanın zevcesi şere'ine nümayişler - Bir protesto Türkiye büyük millet meclisi teşrii ve icrai salâhiyetle”: elinde tutmak ve icrai salâhiyetlerini istimale kabineyi tevkil etmekle iktifa etmektedir. Milli meclisimiz milli haki- miyet hususunda çok kıskançtır. Türkiyenin tam bir surette ce- miyeti akvama girmeği kabul et- mesi için murahhaslarımızın Ce- nevre müzakeratının kâffesine iştirak etmeleri iktiza etmekte- dir. Türk hariciye vekilinin o bu sözlerile cemiyeti akvam konse- yinde Türkiye için, zarifane bir Surette, bir mevki © istediğini /kaydedebilirim . Türkiye memnundur — Memleketiniz muahedele- rin açıktan yeniden ruye- tini istiyen gayri memnunlar s1- nıfına dahil midir ? — Teessüs eden vaziyette mesuliyetimiz yoktur. Fakat Tür- kiyeye ait işler haricinde hiç bir vazifemiz olamaz, Arzumuz sulhun muhafazasıdır. Zira Türkiye mukad- deratından, taliinden çok memnündur. Iktısadi buhran — Ya iktisadi buhran? — İktisadi buhran bütün ci- hana aittir. Bizi de bu itibarla meşgul etmektedir. Fakat siyasi ve ' iktisadi meseleler arasında tam bir irtibat ve münasebet mevcut olduğuna kaniim. İştira kabiliyetinin azalmış bulunması hasebile bir faz lai istihsalât meselesi mevcut- tur. Beynelmilel | muahedat çerçevesi dahilinde bu vahim meselenin halli için &teşriki mesaiye amadeyiZ. Roma — “ Tribuna , gaze- tesi yeni Fransız deniz inşaatına tahsis ettiği bir makalede, Lon- dra bahri. muahedesinin birinci maddesi mucibince 1928 Teşrini- evvelinde Faşist hükümeti tara- İfindön yapılmış olan teklifin ka- bul edil, ahedesile Fransa, İtalya ve Japonya tara- fından inşa edilecek hattı harp sefinelerinin “inşaatına 1936 se- nesine kadar tehir olunduğunu hatırlatıyor ve diyor kit Şu hale göre “ Bahri müta- teke, Vaşington (muahedesinin inkiza tarihi olan 1936 senesi sonüna kadar temdit edilmişti. Yalnız Fransa ve İtalya 1927 ve i ve Vaşington mu- müsaade edilmiş. olan 70,000 ton hattı harp sefinesini inşa edebilmek hakkını haizdiler, ve fakat bu haktan da ne biri, ne diğeri istifade etti. Şu halde Fransa parlamen- tosu Jean-Bart sistemindeki zihlı inşasını tasvip ederse) “kanunu da milli hâkimiyet esa- miştir. hukukan buna itiraz edilemez; İngiltere, Amerika,| . 1929 seneleri için kendilerine) eski sefineler yerine yeni Si 5 İspanyada Krallığı yıkmak için mühim a hâdiseler Madrit 17 (A.A) — Polisin refakat ettiği bir kamyon hâdise; kurbanlarının. naışlarını kabris- tana dört saat mesafede bulu- nan bir mahalle götürmüştür. İkisi kadın olmak” üzere 29 tah- rikci tevkif edilmiştir. M. Beran- ger gazetecilere © bâyanalında Madritte her türlü tedbirlerin ittihaz ettiğini söylemiştir. Pöti Parisiyen gazetesinin Madritten istihbarına nazaran kraliyet taraftarı Liberal Delsol gazetesi Berangerin hatası un- vanlı ve profesör Örtegaz gaze- tesinin imzasile şim. idare aleyhinde gayet şiddetli bir ma- kale neşretmektedir. Makale şu suretle hitam bulmaktadır: “İspanyollar Kraliyeti tahrip edelim. Artık devletimiz mevcut değildir. Onu yeniden vücuda getiriniz. , Makale hükümete ve Kralın şahsına düşman olmıyan bir ğazetede ( neşredildiğinden fazla heyecan tevlit etmiştir. Demiryolu ve gaz ve elektrik amelesi' umumen greve iştirak etmişlerdir. hâdiselerden dolayı tevkif olünmüştur. | | | Demir köprüle- rin enkazını çalıyordu Ügk Bucanı ular mevkiine deki demir eri son #eller den harap olmuştu, Bu köprü lerin bütün demir aksamı Arap lar bağında mukim Şükrü ma- mında “bir. sabıkalı tarafından sirkat edilmekte olduğu haber altamıştır. Dün Şükrü iki araba ile çaldığı demirleri İzmire geti rirken Buca jandarması tarafın. dan yakalanmıştır. Şkrünün demirleri — Bitpazarında demir müğazası sahibi Necip beye sat- tiği ve şimdiye kadar beş araba demir götürdüğü — anlaşılmıştır. Demirler müsadere edilmişti Fransız donanması Yeni Fransız inşaatı Almnlara karşımı, İtalyanlara karşı mıdır? «Tribuna » gazetesinin bir makalesi |Fakat siyasi cepheden Fransa- nin bu kararı bahri tahdidi tes- libata iştirak kararile nasıl telif edilebileceği cayi sualdir. Şimdiye kadar Fransız inşaatına tona tonla mukabele etmiş olan İtal- ya, yine en münasip bulacağı vasıtalarla bunu yapacaktır. Diğer. cihetten Fransız me- nabii yalnız Alman bahri tesli- hatın' Fransayı bu suretle hare- kete icbar ettiği iddia ediliyorsa da buiddiaciddi telâkki edilme- mektedir. Almanya; (Versay) muahede- sinin; kendisine müsaade ettiği tonilâto miktarını tamamen inşa letse bile bir tehlike © olmaktan uzak kalacaktır. “Tribuna' gazetesi soruyor; ay: ni zamanda hem harbe, hem sulba hâzırlanmak © nasıl müm kündür . Romanyada Parlamento açıldı Bugün vuku bulan) 150 kişil mühim bir suiistimal meydana Gil yakalandı. Adliye tahkik$ta vazi; S. C. F. Lideri Fethi beyin İfirkayı hotbehot ve teşkilâtın rey ve mütaleasını almaksızın feshi kararı, bütün ocaklarda olduğu gibi, İzmir vilâyet oca- ğında da müzakere edilmekte- dir. Her şeyden evel böyle bi karar ittihazına ve kendi reyile bütün fırka erkân ve azâsını il- zama hakkı olup olmadığı mes- elesi görüşülecektir. & Devran eden şayialara bakı- lırsa, bir çok ocaklar, ezcümle İstanbul ocağı, Fethi beyin fesih kararını salâhiyeti haricinde itti- haz edilmiş addetmekte ve ona göre vaziyetlerini tayin için mü- zakerede bulunmaktadırlar, Fır- kanın kanunen icap eden mera: sime müracaat tarikile faaliyeti- nin idamesini arzu edenler mühim bir yeküna baliğ olmaktadır. / İzmir vilâyet ocağı, dün ak- şam bütün nahiye ocaklarının da iştirakile bir içtima akteyle- miştir. Bu toplanmada, Fethi beyin telgrafı okunmuş, vaziyet mütalea edilmiş ve fırka teşki- lâtına lâzımgelen izahat veril- Rizeli şakiler Bugün muhake- me edildiler Katil, ihrak, ve fesat cemi- yeti tertip etmek gibi bir çok cürümlerin maznunu bulunan ve Rizeden nakledilen, şaki Nusret ve arkadaşlarına ait davanın muhakemesine (o bugün devam edildi. Maznunlar, bir karakol kumandanının muhafazası altında adliyeye getirilerek ikişer ikişer mahkeme salonuna yerleştirildi. Malüm olduğu üzere; maz- nunlardan | Şakir namında bir ihtiyar; evvelce bir istida vere- rek kendisinin bu işte methaldar olmadığından dolayı tahliyesini talep etmiş ve mahkeme de tah- liye talebini yeddeylemişti. Şa- et kararına itiraz et- tiği için; evrakı dava; teferrua- tile” beraber Manisa ağır ceza mahkemesine tevdi edilmek üzre müddeiumumiliğe verilmişti, Dünkü celsede; Manisa ağır cezasına tevdi edilen evrakı dava mahalli mezkürden iade edilme- diği için bizzarur devamı mu- hakeme kabil olamadı. Mahkeme; keyfiyeti müddei- 'umumiliğe ba müzekkere bildir: mekle beraber, muhakemeyi ge- lecek Salı gününe talik eyledi. Kayseri ve Sivasta sığır vebası tetkikatı.. Ankara 17 — Zira: olduğu halde Kayseri: ve Sıvas- ta vebai bakari mücadelesi hak- kında tetkikatta bulunmuş ve bir çok hayvan sahiplerinin mü- Istanbulda bir suiistimal Meydana say eilei yakalandılar İstanbul 18 ENİ — Belediye makine ve sanayi şubesinde S.C.F. vilâyet ocağı Faaliyetini totil edecek midir? Fethi beyinfırkayı feshe salâhi- İyeti olup olmadığı görüşülecektir Müste- | şari İhsan Abedin bey yanında |R vekâlet mütehassısı Süreyya B.İN racaatlerini dinlemiş ve Sıvasta |$ bulunan sürekler hakkında evel-|$ karıldı. Bu. sujistimalin failler iyet edilmiştir... meden ve teşkilâtın mütaleası alınmadan liderin büyük bir is- tical ile ittihaz ettiği karar hak kında büyük bir teessür izhar olunmuştur. İki saat devam eden bir mü- zakereden sonra, Fethi beye şe- dit teessür ve elemlerin iblâği- na karar verilmiştir. Ocakların vaziyeti hakkinda henüz ittihaz edilmiş kat'i bir karar yoktur. Fet beyin “kârarı; tasvip edildiği takdirde nahiye ocakları hesabatı tasfiye ederek merkaz ocağına devredeceklerdir. Mer- kez ocağı da bir iki gün zarfın- da bu hesabatı tasfiye ederek elde kalacak mevcudu; defter- leri, mühürleri ve. eşyayı müd- dei umumiliğe tevdi edecektir. Bununla beraber, fırka aza- sının ekseriyeti faaliyete devam için bir çare bulunmasını arzu etmektedirler. İstanbuldan gelen bir habere göre, ora Vilâyet ocağının istikli ilân ederek Fethi beyden ayrı bir teşekkül halinde faaliyetine devam ede- ceği rivayet edilmektedir. / ri e mem — — Sivas hastanesi yangını Vekâlet başmüfettişi Sivasa gönderildi Ankara 17 — Sihhiye Vekâ- leti Sivas nümune hastanesinin yanması meselesini ehemmiyetle tahkik etmektedir. Başmüfettiş Fuat B. bu sabah sivasa hareket etmiştir. Bu mesele hakkında Sıhhiye — Vekâletine gelen malümata © nazaran, © hastalar umumiyetle eski hastane bina- sina nakledilmiştir. Gerek yan- gınin ve gerekse bu nakilen do- layı hastaların ahvali sıhhiyele- nde müteessir olmamalarına dikkat edilmiştir. Hastaların ahvali sıbhiyeleri iyidir. İstirahatleri azami dere- cede temin edilmiştir. Yazıhane nakli Avukat Mustafa Şakir B. Birinci kordonda' Cemal «Şa- hingeri" hanındaki | yazıhanesini Büyük Kardıçalı hanının 30 ve3? humaralı “dairelere nakleylemiş- tir. (12) h3 : Mağaza nakli © Halimağa ( çarşısında 55X Şuumarada bulunan (Araba) Notomo levazimi İN ie POL Tr mi bu op Kemeratlı cadi 'desinde elli bir mumarayağ ce vekâletçe verilmiş olan karar muvafık görülmüştür. Ucuz SON MODA ELBİSE «15» LIRA Yeni Kavaflar - Şirket Bul- “Bükreş: 17 My Romanya parlâmentosu dün açılmıştır. varı, ( Ahmet Saki ) terziha-| nesi... N. 45 İğimi ilân eylerim. Düğmeci zade YUSUF NURİ