24 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
buat vardır ! Bunun içindir ki milletin sesi susmıyacak ve boğulmıyacaktır Şu son bir kaç ayın tarihçesi, zahiren büyük bir ümitten ranlık bir ümitsizliğe yol açan hidisatla doludur. Büyük ümit 5.CF idi; serbes fikir ve kanaat münakaşasidi; o serbes battı; halkın hakiki hâkimiyeti ümidi idi. Bunlar, birer birer söndü. Serbes intihabattan bir komedi, acıklı bir komedi çıktı. Halkın hâkimiyeti sözden ibaret kaldı ve reyleri hükümsüz bıra- kıldı. S.F her taraftan kanun- suzluklarla ve tazyiklerle sarıl- mış kalan liderinin hâlâ esrar- engiz olan bir kararile feshedil- di. Ve şimdi, memleket endişe- sile, istikbal endişesile çırpınan fikirlerde bir suâl beliriyor: -— Nereye gidiyoruz? Takriri süküna doğru mu? Hadisatın seyrine bakılırsa, demokrasinin ve kâmil ne- ticelerine, tezahürüne doğru gitmediğimiz muhakkak- tr. Bu manzara karşısında, ma- zur görülecek bir aksülâmelle, vfukta takriri sökün bulutlarını venler, yani ferdi ve umumi iyetlerin tazyikinden endişe edenler, görünüşte, haklıdırlar. Biz, memleket hesabına onların yanıldıklarını zannediyoruz. Her halde, Serbes fırkayı do- ğuran ve Serbes fırkadan sonra baki kalan bir şey vardır: Bu da buattaki serbes o münaka- şadır. Cumhuriyet Halk fırkasının dileklere ve ihtiyaçlara tekabül etmediğini, Serbes. fırka daha bir tasavvur bile değilken, bazı serbes fikirli muharrirlerin O ka- lemleri ilân eylemişlerdi. Halk fırkasınn tehditlerine rağmen ileri sürdükleri hakikat- ler -ki, umumi hissiyata tekabül ediyordu- devletin en © yüksek makamında dahi makes buldu ve Serbes fırka böylece doğmuştu. Şimdi Serbes fırka. yoktur, fakat hakikatler “yine meydan dadır. Ve onları ilândan çekin-|/”İ meyen cesur kalemler daha kı- rılmamıştır. Kırılacak mı? Bü- tün mesele oradadır. Bir mem- lekette hürriyetin ve demokra- sinin en esaslı istinatgâhını mat- buat hürriyetinde arayanlar ya- nılmamışlardır. Kalem hürriyeti baki kaldıkça; diğer Kiirfiyetler öldürülemez ve diğer hürriyetleri imha etmek isteyenler, iptida kalem ve sözhürriyetini boğarlar. Bugün, matbuat cephesinden, vaziyette hiç bir değişiklik yok- tur. Karşımızda, “ıslahı nefs, ettiğini iddia eden ve bazı sa- lâh temayülleri gösteren bir Halk fırkası var, Henüz bu fırka, es- ki Halk fırkasının aynidir, Kıya- fetini değiştirmeğe çalışıyor. Zih- »iyetini değiştirdiğine dair orta- da maalesef hiç bir emare yok” tur. Bunu ispat edecek belki tek bir miyar vardır: o da, matbuat hürriyetine “ “karşı göstereceği tahammül ve hürmettir. Halk fırkası bu güne kadar matbuat hürriyetine hiç taham- mül edememiştir. Gazetelere arasıra nefes aldırılmış, fakat fırka erkânının canını sıkan ha- AMASYA: 22 (A.A) — Reisi- cumhur hazretleri Amasya Orta mektebini gezmiş dersanelerde talebeye sualler sormuştur. Gazi hazretlerinin birinci * sımfta ta- lebeden kaldırdığı bir çocuğa iratettiği: suallere talebenin ce vaplarını tashihen (verdikleri izahat bilhassa Türk tarihi ile Anadolu, Elcezire, ve Mısıra ge- len ilk Türklerin kadim mede- niyetleri ve menşeleri hakkında çok canlı bir ders mahiyetinde idi. Reisicumhur hazretleri mek- tebin müzesinde Amasya me- zarlıklarından getirilmiş eski ve yeni iki insan kafası ile alâka- dar olarak bunlar hakkında mektep müdüründen izahat al- dılar. Mektepten sonra Cumhu- riyet Halk fırkasına teşrif etti- ler. Burada fırka azalarını ve halk mümessillerini kabul buyu- rarak memleket işleri hakkında uzun hasbühalde ve irşadatta bulundular. Reisicumhur hazret- leri sant 17 de hususi Samsuna haj trenle İstanbul 23 (S.C! Takriri sükün kanunile ilga edilmiş olan Terakkiperver Cumhuriyet fır- kasının yeniden siyasi hayata atılacağı hakkındaki | şayialar devam etmektedir. Refet paşa- nin Ankarada bu. meseleyi gö- rüştüğü, mumaileyhin “ haberim yok , demesine rağmen kuv- vetle zannediliyor. Şimdi Ankaradan alı- bir habere nazaran, Terakkiperver — fırkanın reisi olan Kâzım Karabe- kir paşa da orada bulun- maktadır. Refet vpaşadan sonra Kâzım Karabekir paşanın Ankarayı ziyareti bir tesadüf eseri addedil- memekte ve bu seyahat, Terakkiperver fırkasının canlandırılması etrafında iki teşebbüslerle alâkadar! ağızlar Şi Bu ityiadı bilenlerdir ki, ufuk- ta -yeis ile- takriri sükün bu- lutları görüyorlar. Biz, tekrar ederiz ki, buna inanmıyoruz. Zi- ra, nihayet, Halk fırkası için de bunda “bir menfaat görmiyoruz. 'Tazyik siyasetinden Halk fır- kası daima küçülmüş ve alçâl- mış olarak çıkmıştır ve bu pek tabiidir. Halk bazen susar, ba- zen boyun eğer, fakat ünutmaz ve affetmez. Unutmadığını ve affetmediğini göstermiştir. Halk fırkasını kurtaracak olan kat'i nan kikatler. ortaya atılınca, hemen ve samimi bir istihaledir. Esas Halk tarafından hararetle alkış- andılar, Havza, 22 (A.A) — Reisi cumhur hazretleri Samsuna ge- çerken Havza istasyonunda hal- kın tezahüratı arasında şiddetle alkışlanmışlardır. Gazi on dakika! Kadar halkla konuşmuş dertle- rini sorup lâzımgelenleri not ettir- miş kıymetli irşadatta bulunmuş- lardır. Havzalılar eski ikamet- lerini hatırlatarak bir gece kal- malarını rica etmişler müşarün- ileyh buna imkân “olmadığını, başka vakıt geldiğinde kalacağını söylemişlerdir. Samsun 22 (A.A) — Reisi cumhur hazretleri saat 21 de Samsunu teşrif ettiler. İstasyonda! halkın coşkun alkışları ve yaşa avazelerile karşılanmışlardır. Samsun sokakları genç ihti- yar kadın erkek binlerce halk ile hınca hıç idi. Gazi Hz. Halk fırkası olan kendi evlerine indiler. Akşam yemeğini burada yemişlerdir. İkametgâhlarının ö- Gazi Hz. Samsunda Halk Reisicumhurun evi önünde tezahürat yaptı Yapılan temaslarda halkın ihtiyaçları not ediliyor (Eğe) vapuru Samsuna gitti. kın hararetli tezahüratı karşı- sinda Gazi Hz. balkona çıkmış» İar ve alkışlanmışlardır. Halk dağılmıyarak tezahü- Tatına devam etti, Gazi Hz. tek- Tar görünmeğe mecbur kalarak Samsunluların bu muhabbetkâr tezahürlerinden mütehassis ol- duklarını ve teşekkürlerini be- yan ve artık rahatsız olmayıp dağılmalarını arzu etmişlerdir. İstanbul 23 ( 5.C ) — Reisi- cumhur hazretleriui almak üzre Ege vapuru Samsuna hareket eylemek için emralmıştır. Ma- mafih oOGazi o hazretlerinin bu vapurla doğru İstanbula mı ge- leceği veyahut Karadeniz liman- larının bazılarına mı uğrayacağı heniiz malüm değildir. Ankara,23 (8.C)— Gazi hazret- lerinin tetkik seyahatlerinin hi- tamını müteakip Ankaraya av- G.İde'lerinde gayet mühim bir nu- tuk irat edecekleri ve seyahat- lerinin neticelerini, memleketin Halk için mücadeleden “yılmaz Mefküre Gazetesidir İdaş rehanesi: İzmir - Gazi Bulvarı “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş Cenevrede Silâhların tah- didi için neler konuşuluyor? Cenevre 22 (A.A) — İhzari terki teslihat komisyonu malü mat te suretile teslihatın mütekabilen bildiril mesele- sinin tezekkürüne lamıştır. Alman murahhası Brenstrof ta- lim görmüş ihtiyat efrat mıkta- rının mütekabilen bildirilmesi hakkındaki teklifi geri almıştır. Hükümetleri kura efradına mi-İğ lislere, ihtiyarlara mustahfazlara dair birbirlerine mufassal malü- mat vermiye mecbur kılan Leh tadil teklifi 18 reyle kabul edil- miştir. Almanya ve İtalya reye iştirak etmemişlerdir. Bu teklife hiç bir hükümet muhalefet et- memiştir. Cenevre 22 (A.A) — Tahdi- di teslihat ihzarı komisyonunda bahri komisyon Londra muahe- denamesinde tesbit edilen usul- leri esas itibarile kabul etmiştir. İspanyada Umumi grev hitam buldu Barselon 22 (A.A ) — Müt- ihtiyaçlarım açıkça ifade buyu- tehit federasyon umumi grevin hitam bulduğunu ilân etmiştir. Kâ.Karabekir Pş.daAânkarada! görülmektedir. Hükümet o mahafilin- den bu mesele hakkında teyit veya tekzip edici bir) haber sızmamaktadır. Di- ger cihetten Kâzım Kara- bekir paşa da, Terakki- perver fırkanın canlandı- rılması ihtimali üzerinde Refet paşa kadar ketum davranmaktadır. Kendisini ziyaret eden gazeteciler, Refet paşadan sonra Ankaraya gelmesi- nin fırka meselesile alâ- kadar addedildiğini. bil- dirince, Kâzım Karabekir paşa bu noktaya temas etmeksizin, şu cevabı ver- mekle iktifa etmiştir: — Ankaraya gelişim il hürriyet- avdet hakiki prensiplerine ir. demokratlık, perverliktir. Bunu yaptığı zaman, şüphe- siz yine muhalefetten kurtulmı- yacaktır. Bilâkis kendisini tenkit edecekler bulunacak, gazeteler serbes mücadelelerine (o devam edeceklerdir. Ancak buna ta- hammül eden ahcak bunu hoş gören bir firka cumhuriyetçi ola- bilir ve demokrat olabilir. Halk fırkası cumhuriyetçi ve tamamen hususi mahiyet-Karabekir paşanın da «hu-|$ tedir. Burada hususi bazı |susi zi ziyaretlerde bulunmakta- yım. Bununla beraber, Re- fet paşanın « hususi ziya- retlerinden » sonra Kâzım Terakkiperver fırkanın ihyası şayiaları devam ediyor - Kâzım Karabekir Pş. ne diyor ? y ere »başlaması manidar görülmekte ve Terakkiperver fırka mes-İğ elesinin bu günlerde ta-|X vazzuh etmesine intiz: olunmaktadır. r Bankalar birleşmiyecek Bazı işlerini mütekabil menfaat esasları dahilinde tedvir çarelerini arıyacaklardır İki gündenberi bazı gazete- lerde — iktisadi Milli sermayenin daha eyi bir mıntakamızda |şekilde idare edilmesini teminen mevcut küçük bankalarin tevhit|mıntakamızda mevcut on iki olunacağı hakkında haberlere Bankanın mütekabilen birbirlâri- tesadüf olunmaktadır. ni mühâbir olarak tanımaları ve Bu hususta yaptığımız tah:|münbasıran o mıntakalardaki iş- kikata nazaran bankaların tey, (lerini birbirlerine vermeleri fa- hidi için ortaya atılmış ve et- rafında müzakere ceryan etmiş bir mesele yoktur. Keyfiyet hay- li eski bir fikrin yenilenmesin- den ibarettir. Bunun da İzmirde mevcut ve mülhakatta şubeleri bulunan İş bankası, Zirâat ban- yoktur. ideli olacağı derpiş edilmiş ve bu fikir ortaya atılmıştır. Şube- gibi kalacak yalnız muamelât mütekabilen birbirle- ler eskisi rine verilecektir. Bu anlaşma yapılırsa nisa bağcılar, Akhisar tütüncü-|lebilecektir. ler bankası gibi sermayeleri mah- demokrat mıdır? 7 istiyoruz. B.A. mektedirler. b sas itibarile lebileceklerdir, deniliyor. ik- tısadi mıntakada sermayenin iş- letilemediği zamanlarda ataletten kası gibi müesseselerle alâkası) korunması mümkün olacak ve birbirlerine”ikrazat yapmak sure- Meselenin esası şüğür: Mül-İtile kasalarda halmağa mahküm hakatta Denizli, Aydın milli, Ma-| paralar müsmir bir hale getiri- mahzurlu ol- dut bankalar ve bunların şube-|madığını tahmin eylediğimiz bu leri vardır. Bu mtlesseseler İz-|fikir kuvvedenfile çıkabilirse kü- mirde bütün bankalarla zaman|çük bankalar ayni zamanda bü- İşte bunu görmek ve anlamak) zaman muamele yapmakta, bil-|yük bankaların rekabetlerine de bassa ecnebi bankaları ile işle-)göğüs verebilecek vaziyete ge- Bohrst Art | Sorabilir miyiz? | eme donun kereste deposu haline getirildiğinden, yolun kapa- tıldığından münakalâtın tan- zim edilemediğinden şikâyet etmiştik. Halbuki bu mesele | üzerinde bilmediğimiz bazı noktalarda varmış. Yine dün akşama doğru kereste işleri ile alâkadar bir tüccara te- sadüf ettim, bana dedi ki: “Bugün bizden şikâyet et- mişsiniz. Ne yapalım? Güm- rük idaresi muhafaza teşki- lâtı olmıyan mahalle kereste- lerin çıkarılmasına müsaade etmiyor. O mıntaka gümrük kereste ambarıdır.,, Bir yolun gümrük kereste" ambarı olarak kullanılmasına aklım ermedi amma nihayet & cevap verdim: — Peki azizim. Bu bir de- fa mantıkla telifi kabil ol- mıyan bir harekettir. Böyle olarak kabul edelim. Bu mıntaka kâmilen yangın ye- ridir. Arsalar bomboş duru- yor. Hiç olmazsa yol kapatı- lacağına arsalara istif edilse olmaz mı? R Muhatabım mukabele etti: $ — Bu hususta çok hakkı- nız var. Bizim için istifi beş & metre ileri yapmak çok ko- ğlay bir iştir. Lâkin Belediye X yangın yerlerine yığılan ke- X restelerden yevmiye hesabile $ ücret istiyor. Bunada diyecek $ $ yok, verelim çünkü | Dün bu sütunlarda Kor- rıhtım Ş$ $ şirketi de bizden para alıyor. | Lâkin belediyenin talep eyle- Ş diği miktar rıhtım şirketinin $ & tarifesinden çok fazla. Bu iti Ş barla rıhtımı tercih ediyoruz. Gördünüz mü aziz kariler, Demek kordonun kapanma- sına yolun geçilemiyecek bir X hale gelmesine bilhassa ya- Öya yolcuların U tehlikelere Ü maruz kalmalarına sebebi Niyet veren bizzat Belediye imiş.. Belediye münakalâtin tanzimi için zaruretleri gi- & dermek hususunda teshilât N göstermek mevkiinde iken X Arziye bahsında Rıhtım şir- ketile müsabakaya girmek 3 suretile yolların kapanması- na sebebiyet veriyor. Bom boş duran arsalar ü- zerinde, rıhtım şirketinin al: dığı meblâğın nısfını almak suretile hem kendisine bir varidat membaı temin eylese hem de yolların kapanmasına mani olsa isabetli bir hare- ket olmaz mı? Nihayet Bele- diye münakalâtın emniyeti namına boş duran bu arsala- rın bir kısmını satılıncaya ka- dar bu işe tahsis eyliyemez mi? Fakat kim düşünecek kim meşgul olacak ? Lütfen soruyoruz : Eğer hakkımız yoksa siz söyleyiniz ? Serbest o Cümhuriyet Altın piyangosu Kupon No 26
