21 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YAZLAR Reis aranıyor luhalefet, başına geçe- bilecek azimli bir şah- siyet beklemektedir Türkiye için ecnebiler P; bks (tezat ) memleketi derler. i bizde en tabii . hâdiseler le tabii mecrasını takip etmez- iş. Son siyasi mücadelelerin kk verdiğini itiraf etmeliyiz. fırka lâzım denildi ve »i bir fırka yapıldı. Hakikaten izim olacakmış ki tin bü- ük bir kısmı bu fırka etrafında bplandı. Derhal, aksi nidi aşladı: Yeni fırka lâzim dı eni fırka dağılmalıdır!... Ne yaptılar, ne oldu? Hâlâ İnlaşılamamıştır. Yeni fırka fil- akika dağıldı. Kanunsuzluklar- e mücadele için ortaya atılmış ir teşekküldü. Kanunsuzluklar- an yılarak dağıldı. iddia edile- ez. Eğer Fethi bey bundan ılmışsa, yine “ paradoks, için- yiz! O halde “fırkayı neden İeşkil etmişti? Bu esrarı halletmeğe uğraş- sıyalım, Zaman bunu bizim he- bımıza yapacaktır. Fethi beyin uhalefette devam edeceğini ve bir gazete çıkaracağını haber lıyoruz. Hiç olmazsal.. Fethi B. bu gün şahsını tehlikeye uvvetli ve cesur (| teni rar ederek, kendisini kirletmiş blan şeyin şahsi korkusu olm biğını ispat edebilir. Bundan biz Fakat fırka başında feti, şahsi olarak idame et- hesinden şüphesiz memnun ola- ız, mesele bununla hak İedilniş olmıyor. Her memle- ette bir fırkanın müessisleri endil taraftar ararlar. Biz- ie de Serbes fırka için iptida yle oldu ve taraftarlar akın kın geldi. Şimdi müessisler ke- bara çekildiler ve taraftarlar brtada kaldılar. Büyük, fakat başsız bir muhalif kütlesi var. Baş nerede?.. Muhalefet bundan sonra Tür- de nasıl inkişaf edecektir? Bunu soruyoruz, zira muhalefe- in ölmediğine, ölmiy“ceğine, atta şu son hareketlerden da- a kuvvetli olarak çıkacağına biz eminiz. Hükümet ayni siya- i takip. ediyor. Halk fırkası ynı tavsifi zait Halk fırkasıdır. ktısadi ıstıraplar birbiri üzerine binmektedir. Yeni bir siyaset, eni bir teşekkül ihti bir. ariz-| Bu itibarla, Halk (o fırkası Serbes fırkanın, dağılmasına aik olan itilâfgirizliği ile, beşhur ruhi hatalarından hirini Baha işlemiştir. Milleti din- eyiniz! Bu yaziyet © karşısında bir fertçikıp ta “Demek ki Halk anın hakla” varmış!, diyor * öilâkis onu mes'ul tutuyor- üekü, Halk fırkası kanun ududuna girmek isteseydi asi mücadele, memleketin nefi- e olarak inkişaf edecekti ethi beyin “Gaziye karşı gelme- vek,, mazereti bizce varit de- ildir. Zira hiç bir şekilde ser- <5 fırka Gaziye karşı gelecek eğildi, Onun mücadelesi halk ar. Terakkiperver C. Firkası ihya mı ediliyor? Refet Pş. Ankarada bu hususta teşebbüsatta | bulunmuştur - Fethi bey Mecliste şiddetle devam edecektir İstanbul 20 (.C) — 5. F. nın feshine rağmen C. H. fırkasının tek fırka halinde kalmıyacağı ve fırka faaliyetinin devam ede- ceği gerek Ankaradaki hareket- lerden, gerekse ( vilâyetlerden fırkalı olarak cereyan etmiyece- ği ihtisası umumidir. Çok mevsuk menabiden te- tenkitlerine Şi Taşi 1250 Yazı müdürü: Behzat Arif sa geçmiş ve İzmir sui: /zm Karabekir paşann Rafet kasti üzerine hükümet tas|P* ile müttehiden O hareket|kadaşlarının di tenkitkâr vâzi- rafından feshedilmiş olan Terakkiperver Cumhuri- teşebbüsatta bulunmuş- tur. Refet paşanın müra- reşşuh eden rivayetlere bakılırsalcaatı reddedilmiş olma- Rafet paşanın 5. F. feshedil - mezden evvel Ankaraya vaki seyahati, kendisi tarafından ya- pılan tekziplere rağmen, fırka- Bu hususta mektedir: Refet paşa, Ankarada Tahkikat Dünkü nüshamızda barut in- hisarı alınırken döndürülen fı- rıldakları, tafsilâtı ile yazmış, ii hisar komisyoncularının hakları- nı taksimde aralarında (o neden kavga çıktığını kaydetmiştik.. Hakemin kararı Nesim Mazalyah efendi ba- rut inhisarını almak üzere şura- ya buraya dağıtılan dört yüz elli bin liralık masrafı tetkik etti, Her iki tarafı dinledi. Kime bak verdi bilemiyoruz. Lâkin bu hesaplar görülürken Jak Basat efendi büyükbir telâş içerisinde bulunuyordu. Çünkü kendisinin san'atı silâh ticareti idi. Kendi mesleğini büyük ha- yallere kapılarak inhisar altına Idırmıştı. Nihayet bu işi hisse- sine ayrılan beş on bin liralık hisse senedi için yapmamışi — Fakat halk fırkası, Ga- zinin fırkasıdır! — Pek âlâ! O halde Serbes fırkanın mücadelesi Gazinin fır- kasıyladı. Gazinin prensipleri ve eserlerile değil, Kimse, Serbes fırkayı Gaziye Halk fırkasından daha az mer- but olmakla ittiham edemezdi. Yine kimse, Gazinin prensiple- rini Halk fırkasının, Serbes fır- kaden daha eyi tetbik edeceği- ni çıkıp söyliyemez. Çünkü tec- rübeler bunun aksini göstermiş- tir. Gazinin fırkası olduğu halde Halk fırkası Gazinin eserine sadık kalmamıştır. O halde ne- den bu fırkaya karşı başka fır- ka olmasın. Cumhuriyet prensipleri, şa- hıslar etrafında değil, kanaatler etrafında çalışmağı o emreder. Gazinin Halk fırkası başında ol- ması Serbes fırkanın mücadele Dahiliye vekâleti ile tema-İfırkasının diğer rei larını vekilini İtal dığından Terakki Cumhuriyet fırkasının niden tesisi imkân dahi- ların faaliyeti ile alâkadardır.!linde görülmektedir. Da- şu tahsilât veri-İhiliye vekâleti keyfiyeti tetkik ile meşguldür. Terakkiperver Cumhutiip sallaya, Acaba kendi datmıştı 2. Jak Basat efendi- nin plânları İşte böyle ummadığı şekilde fena bir vaziyete düşen Jak Ba- sat efendi çıkacak yollar arıyor- du. Bu meyanda gazeteleri dü şündü. “Cumhuriyet, gazetesine müracaat etti. “Barut inhisarı,, rezaletinin iç yüzünü bütün ve- sikaları ile neşrini düşündü. Şu- rada burada “ Bu meseleyi hal- ledemezsek o Yunus Nadi beyle rörüştüm. Bu kepazeliği gazete- ir ape Fakat bir şey çıkmadı Fakat hakem neye karar verdi, Ne oldu. bilmiyoruz. Tabii işin bu safhası aralarında kal Neğriyat ta yapılmadı. Belki ha- Kem aşağı yukarı iki tarafı da eylemi: olmıyacaktı. Zaten Gazi bun böyle olmasını istememiş — Fakat kanunsuzluk içinde nasıl mücadele edilir? Belediye ortakları mı al- mi? — Eyi ya, işte biz bu | ka- nunsuzluklarla mücadele için or- taya atılmamış mı idik? Onların ne kadar ileriye vardığını gör- mekle gayretimizin artması icap- ederdi e, milletin kabul etmiyor. Kimse “ Hâki- miyet milletindir ,, düsturundan feragat etmiş değildir. bunu beklemiyoruz.. Zaten Fethi bir reis kolay kolay kendini empose edemez ve kabul ettire- mez. Mücadeleler mevzii olarak sini işkâl edebilirdi. Buna mani devam edecek ve bir gün, belki sali; ; İmuhalefetler intihabatında neticeleri görmedik azmi art- mıştır. Kimse bu. vaziyeti tabii devam edici bir vaziyet olarak Şu halde ne olacak? Yeni bir reis mi çıkacak? Şimdilik bey tecrübesinden sonra yeni edip etmediği henüz malâm de- ğildir. İstanbul 20 (5.C)— Fethi bey alınan haberlerden anlaşılmakta- Yet fırkasının yeniden fax): F. nın feshi üzerne kendisi: dır. Önümüzdeki intihabatın tek|aliyete geçmesi hususunda hin mücadeleden çekileceği ha- berlerini kat'i olarak tekzip et- miş ve demiştir ki: — Fırkanın feshi esba- bını arzetmiştim. Fakat 'PETVeri bu meclisteki şahsi vazi- Y€-İyetimi değiştirmiş neğil- dir, Büyük Millet mecli- sinde muhalefette kalaca- ğım ve hükümete karşı iİtenkitlerime ayni şekilde lan Kâ- #levam edeceğim. Temizlik mücadelesi istiyoruz. Rüşveti verenler hapishanelere sürüklenirken alanlar kol- dolaşıyorlardı ve iakibat garip safhalar arzetti. Adliye müşkül o vaziyetlere soktu Şimdi dosyalar nerede uyuyor ve ne için uyuyor? ya; Bu meyanda tabii Nesim Ma- zalyah efendi de mühim bir üc- reti vekâlet aldı. Artık mesele kepanmış gibi idi. Geçen sene Geçen sene barut inhisarında! dağıtılan rüşvet meselesi Adliye vekili Mahmut Esat beyin kula- ğına erişti. Belki yine muhbir tatmin edilmemiş olan Jak Basat efendi ve yahutta maliye me- murlarının kazanç vergisi tetki- katı dolayısile defterlerde gör- dükleri dikkate şayan rakam- lardı. Bu esnada Mahmut Esat bey de irtişa mesaili ile çok meş- guldü. Hatta hırsızlıkla mücade- le arzusu kendisinde fikri sabit halinde idi. Kulaktan kulağa işit- tikleri onun vicdanını kemiriyor- du. Tahkikat başladı: çok yakın bir günde, bu mevzi kolayen birleğe- cektir. Bir cihetten bunun faydası da olacak, şahsi hareketleri değil, fikir ve kanaat hareketleri et- rafında birleşildiği anlaşılacak- tar. Bunun içindirki halk fırkası son suikastile, kendi aleyhine hareket etmiştir. Serbes fırka muhalefeti bir kadro dahilinde birleştiriyordu. Halk fırkası, bir muhalif fırkaya bedel, yarın karşısında iki, üç muhalif fırka bulacaktır. Bu, ne onun vazifesini teshil edecek, ne de girmek istediğimiz hakiki pârlâmenter hayatta, memleke- tin vaziyetini kolaylaştıracaktır. Muhakkak olan bir şey vardir: : Fethi beyin sabık S.F. ar - yetlerini — muhafaza edecekleri teyyüt etmiştir. Ankara, 20 ( S.C) — hi bey pazar günü An- karaya avdet edecek Mec- lis müzakeratına iştirak edecektir,Fethi beyinMec- liste vaziyeti izah etmesi ve S.F. nın feshini mucip olan esbabı teşrih eyleme- si muhtemel görülmekte ve bu itibarile sabık lide- rin meclis müzakeratına Müddeiumumilik, istintak hâ- kimliği daha tahkikata başlar başlamaz, raşitleri tevkif edebil- mek için eliss kâfi delâil ge- girdi. arkadaşlarını derhal tevkif ey- | ledi. Binaenaleyh parayı vermiş olanlar hepsi hapishaneye tıkıldı- lar. Pek tabii olarak umumi ef- kâr bekliyordu ki parayı alan- esin. Yapılamadı Olamadı. Tahkikat ilerile- dikçe teşri masuniyeti olan ze- vatın isimleri meydana çıktı. Ma- liye vekâletinin en yüksek ma- kamlarını işgal eyliyen memur- lar ortaya çıktı. İstintak hâkim- tahkikat bir tevekkuf geçirdi. Mevkufların kanunundan bahsediyor, raşilik- le müekkillerinin hapse tıkılma- larına rağmen mürteşiler hak- kında hiç bir muamele yapılma- masından feryat ediyorlardı. Garip bir safhası daha Bu sirada gazeteler ehem miyetle meseleyi takip ederek yazıyorlardı. Her taraf sıkı bir kütumiyet muhafaza ediyor, yal- devresi! Bağırıyorlardı bu rezalette parmağı olduğunu anlıyor ve kaydediyorlardı. İşte bundan dolayı gazete- ler de mahkemeye verildi. Pa- rayı veren hapiste, gazeteler mahkemede hırsızlar serbes do- laşıyorlar, mevkilerini muhafaza Halk fırkası, eski vaziyeti iade iyecek, halkı tekrar tahakkümü: altına alamıyacaktır. Bunu olsun anlıyabiliyor mu? ediyorlar. Bu safha da ayrı bir yolsuzluk teşkil ediyordu. Sonu 3 üncü sahıfede- Nüshası - Heryerde 5 kuruş N meclisinde dikkate şayan bir Ş muhavere ceryan etmişti. Ba- zi azalar Karşıyakanın elek- $ & trik işinin hâlâ neye hallo- N R mekte bir beis görmiyor.Ma- mafih elektrik işi üç aylık. Ş Bir de Kordon tramvay $ ray ferşiyatı yaptı. Basatları, Freskoları ve)$ X Kordon meselesi $ madı. Göztepe şirketi biha- $ kin Gazibulvarına havadan lar da bu ilk kafileyi takip ey- İğ liği salâhiyet ve ademi salâhi-|X yet endişelerine kapıldı. Burada vekilleri tecilİğ nız yüksek ve nüfuzlu zevatın!$ “Yeni Asır, yurdunda işleri ile a mamağa azim mi etti? $ Geçenlerde toplanan şebir lunamadığını © sormuşlardı. Belediye reisi bu haklı sua- X le cevap verirken N; kâletine yazıldığı halde üç aydanberi cevap alınmadığı” nı, tekit edil, tekit edileceği ğini ve yine söyledi. Ç Şirketle mutabık kalınmış, N malzeme hazırmış.Ancak Na- Ş fıa vekâletinin cevabı bekle- niyormuş. Üç aydanberi ce-$ vap alınamamış. Ne ifade değil mi? N Bir Vekâlet İzmir gibi mu- azzam bir şehrin acil ihtiyaç- larına aylarca cevap verme- hazin $ işi var ki iki senelik. K Oldu, oluyor, bitti, bitiyor sr gasını çekmekten ve “yaz- maktan usandık. Atlı tram- vaylar İzmirin yüz karası $ denildi. Bütün ecnebi sey-K yahları bizimle alay ediyor diye yazıldı. Ve bu vaziyeti X bizzat sabık Nafia vekili Re cep bey ayni kelimelerle tek- rar etti. Olmadı, olmadı ves selâm., Hatta Göztepe tram- & vay şirketi Gazi bulvarında $ Belediye hazırlamakla Kemer yoluun meşgul. Lâkin ballolun- mı gid iye soruyor. Ba- na bir yol gösteriniz diyor, & alındıran yok. Çünki Kordon tramnayla- rının mükadderatı halledil- Rmedikçe bu meseleye bir karat verilemezmiş. Ama bizim an- & layışımıza ve bu gidişe göre gelecek sene bu vakıtta yine biz sorabilir miyiz diye Kor- don tramvaylarından bahse- deceğiz. Çünkü Nafıa vekâ- leti yazılan tezkereleri, eline tevdi olunan işleri kestirip atmak okabiliyetinden çok uzak.. Bir şehir halkı üzülüyor- muş,ıstırap çekiyormuş. Onların Ş ne umurunda da zannediyoruz & ki bu mesele etrafında yazı- & lan ve verilen kararlar hepsi İ bir araya toplansa okkalarca K kâğıt yığını teşkil edecek. Bu vaziyet karşısında lüt- fen sorabilir miyiz: Nafia & vekâleti İzmirin işleri ile alâ- Serbest o Cümhuriyet Altın piyangosu Kupon No 24 i