21 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

Habeşistan Kırallar kıralı memleketine.bir nazar, Yudanın muzaffer âslanı Büyük inkilâp geçiren memleketleri tanıyalım —2— Habeşistanı dünyaya bağlıyan iki büyük kârvan yolu ile bir ir yolu vardır. 1902 de Fransız yardımile yapılmış olan demir yolu Fransız Somalısı ile Addis Ababa arasındaki 500 mil mesafeyi ( İstanbuldan An- karaya olan mesafeden az faz- la) topallıya topallıya üç günde kateder. Tren haftada iki sefer yapar ve yalnız gündüzleri gi- der, Habeşistan yolu ve şehri ol mıyan bir 'devlettir. Bir köy inecmuasidır. İklimi “çok © güzel ve Avrupalılara çok muvafıktır. Arazi dağlıktır ve yüksek yay- lalara maliktir. © Yüksek tepeler arasında gü- gölgelerle bezenmiş şirin ıklıdır. Vadiler münbit göller üzerinde av kuşları ki yeşil yamaçlarda sular çağlar, Mesahai sathiye itibarile Fransa kadar olan bu memlekette ( 10,000,000 nüfus serpili bulunmaktadır. 5,000 ka- dar ermeni, bir o kadar rum, âz bir miktar Asyalı, bir miktarda Avrupalı müstesna olmak üzere kâmilen | Afrikalıdır. Maamafih bunlar hep bir ırktan değiller- dir. Aralarında kabile, dil ve din farkları vardır. Biribirlerile uz- laşamıyan 7,000,000 bedevi müs- lüman veputperest nüfus3000000| hıristiyan. ve “muharip nüfusun tahakkümü altında birleşmekte- dirler. Bu. hıristiyan o Habeşlerine Amhorikler denir. Ahalisinin bü- yük bir kısmı siyah ise de Am- horikler cinsi dediğimiz * sütlü kahve rengindedirler. Bunlar çok milliyetperverdir ve milliyetlerile iftihar ederler, mekteplerinde hocaları ve kili- selernide papazları ekseriyetle umumi olmakla beraber ken lerinin en müterakki bir kavim olduklarını iddia ederldr. Bun- lar kaba ve haşin insanlardır. Aralarında bir kaç derebeyi ve asilzade müstesna olmak ü- zere, çatal kaşık gibi şeylerle uğraşmıya lüzum görenleri pek azdır. İyi muhariptirler. Bunlar imparatorun 100,000 ki dusnnu teşkil ederler. torun isterse o 500,000. kişilik ikinci bir ordu daha çıkarabile- ceği söylenmektedir. Hem de hepsi mükemmel “nişancı olmak şartile.. Bunlardan © mürekkep 150,000 kişilik Obir © kuvvet Menelik zamanında dahili harp- lerle yorgun olduğu ve si- lâh olarak da ekseriyetle kargı ve kılıçtan başka pek âz şeye malik olduğu halde İtalyan or- dusunu mutlak bir" hezimete uğ- ratmıştır. Amhorikler gayet müteassıp hıristiyandırlar. Kendilerini müs- lümanlardan ayırmak için düz beyaz giyerler. Bunlar dinlerini Mısırlıların, müslüman arapların ve Türklerin tehditleri karşisın- da ısrarla muhafaza etmiştirler 1917 de İmparatorları müslü- man olduğu ve müslüman me- zel vadiler ve serin: mafiine (| hizmet etti için iskat” etmiştirler, Lij o Yosu ismindeki bu sabık oOhü- kümdar elyevm mahsup bülun- makta ise de halkın büyük * bir kısmı tarafından sevildiği cihet- e büyük bir tehlike teşkil et- mekten hali değildir. Bunun is- katı üzerine tahtına imparato- "içe Yudith geçmiş ve. Tofori Mokonnen de naibi hükümet ta- Maliye müfettişleri iş ; başında Hâdiseye maliye © vekâletinin yüksek memurlarının — isimleri dolaştırıldığından meselenin tah- kiki maliye müfettişlerine tevdi olundu.' Tahkikat evrakı meclise verilerek meb'usların teşrii masu- niyetlerinin refi istenmek lâzım- elirken bu da yapılmadı. An- Üyee ki işi kısa kesmek arzusu hâkimdi. Müfettişler va- ridat umum müdürü Kâmil bey- le yüksek memur hakkında takibat icrasına lüzum göster- diler, Yine olmadı: Buna rağmen, mesele yine mahkemeye verilemedi, verile- miyordu. Bilâkis kefaletle raşi- ler de tahliye olundu. Çünkü: ünkü bu hâdise alâkadar olanların birisi mahkemeye ve- rildiği takdirde diğerleri de onu takip eyleyeceklerdi. Çünkü iş birbirine bağlı bulunuyordu. Bu ise ârzu edilmeyordu. Dosyalar icra vekilleri heye- tinde ve ya maliye vekâletinde uyudu. Uyutturuldu. o Hâlâda uyuyor. Bu muazzam iskandal hakkında bir türlü işi muha- kemeye intikali istenilmiyor. Se- bebini mi soracaksınız? Onu an cak dosyaları ellerinde tutanlar) bilir. Bir Tecavüz: İşte bu yüzden Adliye vekili Mahmut Esat bey tecavüze uğ- râdi. İnhisarcıların para dağıtan- larının vekili olan Haydar Rifat B. sabık Adliye vekiline çattı veya çattirıldı. İşin bu safhası kari- erin malümudur. Netekim bundan dolayıdır ki Mahmut Esat bey “kamınsuz va- ziyetler ve güyri meşru kazanç) larla mücadele için mecliste ça- lışmağı tercih ediyorum,, kaydi- ni istifasına itâve eyledi. Şimdi bu vadin tahakkukunu bekliye- lim. Ne bekleniyor ? İşte “riüazyam'* bir Mirsizlı! hein devlet işinde çevrilen b fırıldak ortada duruyor. Ne içi takibat yapılmıyor. Mutlaka alâ- kadarların tenkitkâr vaziyet al- maları muhalefet safına mı ge meleri bekleniyor. Eğer bu zevat muhalefet geçmiş bulunsalardı, muhakkak işte muhalifler diye dosyalar Ve leş miz fakat ismini bu; mesele et- rafında. işittiğimiz bir meb'us Serbes. Cumhuriyet fırka: saflarında mevki; aldığı bu dosyanın üzerinden tozları lınmağa başlamıştı. Hemen he- men harekete geçilmek üzere idi. Nihayet sorabilir miyiz: Ra- şiler kefaletle tahliye edildi. Mürteşilere bir şey © yapılmadı. Mesele de askıda kaldı, Bu va- ziyet bir hitama erdirilmiyecek bu kadar zaman umumi efkârı işgal eden dört yüz elli bin liralık bir. suistimal © olması etrafında hiç bir hareket gösteril- miyecek mi? ELTÜLDETİI İTS SAS SAŞS SİLİS ASILI yin olunmuştu. İmparatoriçe ile arası açılan To- fori 1928 de halasını idare hak- larıni kendisine devretmeğe ic- bar etmişti. O tarihtenberi geçen hüküm- dar memleketini modernleştir- mek için azami gayreti sarfet- mektedir. Yollar, mektepler yaptırmıştır. Memle- kâte hulule çalışan İngiliz nü- fuzuna açıkça meydan okumuş ve İŞ mavi Nilin membama yapılacak İğ Amerikalılara | bendin vermiştir. inşasını Fransızlara rağmen de pet-İğ rol imtiyazını. İtalyanlara ver-i$ miştir. / İngiliz ve Fransızlara nisbetle İtalyanların siyasi mak- azdır. Amı satları dah: ise maksatları ancak ili eri bir memleketin ilerlemesi — için Oen mühim şeyin maarif olduğunu takdir eden necaşi Mahorikçeyi okuyup yazmayı bilmiyen çocuklar için bunların © cehaletinden © mes'ul ana baba ile hoca ve papazlara cezayi nakdi koymuştur. 2) teessürle Aydın muhabirimiz yazıyor: Serbes cumhuriyet fırkasının feshi muhitimizde umumi bir te- sir ve neş'esizlik bıraktı, Fethi bey fırkasinı teşkil ettikten biraz zaman sonra Aydında ilk defa zaruretten, fakırdan ağır vergi- lerden, inhisarlardan bahseder- ken dinledik. Bu ses Aydın u- fuklarında müceler yâptı. Ta en uzak köylere, köylülerin ruhuna varıncıya kadar dağıldı, kalple- re yerleşti. Bu iz hiç silinmiye- cek şekilde şuurlara hâkim oldu. Cumhuriyet devrinde, refah ve saadet n Türk milleti var- liğını kurtarmak için rehberlik eden bu aziz mürşüdü takdis etti. Araya giren belediye intiha- bında bu fırkaya karşı merbu- tiyetini Cumhuriyete olan büyük alâkasını memleketin refahı için çalışacak uzuvlara râbıtasını en temiz ve asil ruhundan doğan sevgisile ispat etti... Ne çare ki matlâp hak, tesirler ve mü- dahalelerle ortada kayboldu. Türk o milleti (Okanunlarının yüksek kudretine iman eden Serbesçilerin hukukunu bu aziz fırka reisi millet kürsüsünden milletin vekillerine milleti idare edenlere açık, vakur, ciddi ve hastaneler, |8 İsamimi bir sesle haykırdı. Mil- İletin hukukunu bu kadar kuv- İvetle müdafaa eden Fethi beyi İeminim ki Türk milleti ilelebet şükranla hatıralarında yaşatacak ve şükranla yadedecektir. Yalnız bu uzun müdafaa ve dedi koduların münakaşası bit- meden hiç beklenilmeyen acı İhaber memleketin ufuklarında İ rini yaptı. Bu teessür i fırsatla ve sabırsızlıkla, bekleyen” iiuhteris © hazarlarla cumhuriyet devrinini Feshi Aydında da büyük karşılandı lerini takip eden muarızlar ses- lerini derhal yükseltmeğe ve ay- ni cumhuriyetin camiasına men- sup olan kardeşlerine hiç hak- lı olmadıkları halde mühakkırne mazarlarla bakmağa başladılar. Cumhuriyete sadık en kat'i ve samimi arzularile bağlı olan bu münevver zümre ile beraber çürüyen her türlü şaibeden ve isnattan | külliyen uzak kalan sevgili vatandaşlar kalplerinde alevlenen bu hürriyet aşkını dimağlarında ve kalplerinde ebediyen muhafaza edeceklerine hiç şüphem yoktur. Halk fırkası eski nakıs bo- zuk şekillerini ancak Serbes fır- kanın zuhurundan sonra tashih etmek vergilerde tadilât yap- mak, üzün uzun devam eden şu ve ya bu gibi sarfiyatı ten- kis kararını vermeğe mecbur ol- du. Serbes fırkanın doğuşile yükselen iktisadi fikirlerle yeni taazzuvlara hazırlanan bu fırka Türk milletinin bugünkü-hayatı- nın tâbi olduğu elim şeraiti göz önüne getirmek mecburiyetinde- dirler. Hiç ölmiyen ve feshe im- kân olmıyan mefküreye hürmet etmeği unutmamalıdır. Artık Türk milleti eyiyi ve kötüyü tefrik ve semere sahibi olan kudretile ve zekâsile çok yakından tanıdı ve gördü. Hak- sızlık görürse kendisine zulüm ya- pılırsa aynı hararet ve samimi- yetle Türk'kanunu esasi teşkilâ- tının — vatandaşlara © bahşettiği İserbestii matbuat kanunlarına İstinaden hakkı arayacak ve açık sütunlarında bunu yazmaktan ve istemekten çekinmiyecektir, bu- na hiç şüphesiz ve tabii nazarla bakmak icap eder. J münevyer- Dr: Efem Vessaf Tasarruf haftası Tekzip Milli İktisat ve tasarruf cemi" tinin Kânunuevvelin on ikisin- den yirmisine kadar devam ede- İcek olan tasarruf haftası için hazırlıklara başlanmıştır. Gele- cek hafta cemiyetin alâkadarları bunun için bir içtima yapacak- lar Yeni sigaralar Tütün inhisar idaresi tara- ından çıkarılan muhtelif yeni İsigaraların şehrimizede gönde- İrildiği ve bu ay sonundan itiba- ren satışa vazedileceği haber a- 77277717774 EŞAAİLTIIİ Dikkat: ve loca fiatları her zamanki saat 1 ve Pazartesi mutat seanslarda tenzil: Hizmet gazetesinin bugünkü nüshasında ( Dönen rivayetler ) serlevhası — altındaki yazılarda bazı zevat aresında ya Serbes fırkayı ihya ve yahut yeni bir fırka teşkili için fikir teati et- mek üzere iki içtima yapıldığı- nı ve benimde bu buki ne böyle bir içtimadan ha- berim vardır, nede böyle bir içtimada bulundum. & Keyfiyeti Sureti kat'iyede tekzip ederim. Zındanda, Saatasamsarınayı nana mat Kanlı katiller, —1 Cezair hanı namile maruf olan, İzmir hapishanci umumi- sinde son zamanlarda vukubulan hâdiseleri ve bu. hâdiselerin ne gibi esbap ve sevaik altında vukua geldiğini ve bulunan si- lâhların, kamaların ve esrarların| nasıl ve kimler tarafından geti-! rilip verildiğini ve bunların ha- pishane gibi asayiş ve inzibatın temin edilmiş bulunması lâzım! gelen bir mahalde ne işe yara- yacağını ve neden getirildiğini ve bununla beraber hapishanede | n hayat hakkındaki ha- tıratımızı tetkikatımıza istinaden yazmıştık. Bizim hapishane hakkındaki yazdığımız ve badema da yaza cağımız bentle; tamamen haki- kat beyan eti için, hem alâ- kadarların işine yarayacak ve hem de hapishaneye dahil olma- bi yanların meçhulü bulunan esrarengiz hakayiki bir seri linde bildirmek vazifesini ka- bullenerek bugünden itibaren, bildiğimizi ve gördüğümü neşre devam ediyoruz... a- Fakat; Evelemirde şurasını kaydet-| mek zaruretindeyiz ki; hapishane hakkında yazacağımız her bent bugünkü İzmir hapsanesinin nok- san teşkilâtlarından ileri geldi- ğini ve maahaza bir sene içinde dört müdür değiştiren bu zından ocağının. kudretli kuvvetli eller tarafından. idare “edildi takdirde tam manasilebir hapis- hane haline girebileceği, siz bırakacak meydanda b yoktur. Elverir ki; hüsnü niyet, azim, sebat mevcut olsun! Yoksa; hapis- hane değil mi; adam sende! Zihniyeti ortadan kalkmadıkça hapishanenin ıslah edileceğine inanmak safdillik olur.. Bir vakitler; hapishane mü- dürsüz kalmıştı.. Bir çok kimse- ler müdür olmak için müracaat- Ve hatta menin vaziyeti düşünüle- rek muktedir ve ıslahperver, cezri fikirli insanlar aranıldı.. Eski Müdür Nuri beyin tek- ve AVUAT Ahmet Murat “RESMIGEÇİ Hprri ismen “esrarkeşler arasında Ne Korkunç Dir hayat vardır RMA RRREAEaa tetki A KAOAEĞAGAANAAAAANAA kumarbazlar, için tecrübeli zannedilen Zon- guldak hapishanesinin müdürü tayin edildi. Bu müdür de geldi, işe başladı. Fakat ıslah çarele- rini bulamadı. Yine" vukuatlar, arbedeler baş gösterdi. Bu zat da Vazifesinden uzaklaştırıldı. Müdüriyet makamına müra- caat edenler zannediyorlardı ki hapishane müdüriyetine geçtik- leri zaman; bir çok vekayie sah- ne olan hapishaneyi bir lâhzada ıslah ediverecekler; bir | depo haline giren hapishanedeki esli- hai memnuayı bir arayışta top- layıverecekler ve nihayet mey- danı süt limana döndürüverecek- lerdi. Bu fikir boştu., Çünkü, İzmir habishanesi ne İstanbul, ne Bursa, ne Sivas ve ne de başka mahal hapishanele- rile Mas edilemezdi. Bir defa İzmir hapishanesi, yalnız İzmi- rin hapishanesi değildi. Malümdur ki; ağır hapse mah- küm olanlar, kaza hapishanele- rinde bulundurulamaz Ödemişin Bergamanın ağır ceza mahke- mesinden mahküm olan mahpus- ları behemehal İzmire nakledil- mek mecburiyetindedir. İşte bu ve bunun gibi sebep- lerdendir ki Kürdü, Arhavudu, Boşnağı, Efesi ve saire gibi do- kuz yüze yakın muhtelit ve hep- side bir arada bulunan yüksek ve ağır cezalara mahküm olan hapisleri idare etmek ve onla" rın ahvali rubiyelerine vakıf ol- mak kolayca öğrenilecek işler- den değildir. Bu mevcutların her ne ahlâkta, ne seviyede olduk- larını bilmek ve tetkik etmek ve her zaman harekâtın takip etmek behemehal zaruridir. Ne hapisler biliriz ki: Evet; biz ne hapisler biliriz- ki, dışarıda iş bulamadıkları hal- de hapishanede bankanotla oy- i nar; ve yine ne mevkuflar tânı- rız ki; kumarın ne olduğunu bil- mediği halde; hapishanede müt- hiş bir kumarbaz kesilir; keza lik ne mahkümlar da var ki es- rarın rengini bile tanımadıkları halde; hapishanede kabak çeker- birinin Bu akşam s ELHAMRA i. MILLİ Kütüphane sinemasında aylardanberi b muazzam filmi AŞK Resmigeçidi Büyük ve misilti : Bütün dün Mümessili iz operet yanın sevgilisi Moris Ş$övaıye gibidir. yapılmamiştır; duhuliye ve birinci mevki Şimdiye kadar göşlerditimiz filmlerin. en pahalısı olan bu fi'mde fiatlarda zami 75 kuruştur. Balkon - hususi mevki Talebeye yalnız Ouma günü saat 11 ve 1, Cumarlesi; Pazar ât vardır. Serbes duhuliye varakaları bu film için muteber değildir.