12 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Halk için mücadeleden yılmaz. Mefküre Gazetesidir dardkanesi; İsmi > Gazi Bulvarı “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş Sğyan müdürü Bohat Ari eğ Balik vereceğiz Fakat alacaklılar bize teshilât göstermelidirler Borçlar o meselesi İtalya, Fransa ve İngiltere ka- bineleri hükümetimiz nezdinde dostane bir teşebbüste bulun muşlar. Bu haberin ne derece doğru olduğu malüm değildi: Geçenlerde kuponlar hamillerinin Londra, Berfin ve Paris kabina larından ara: müdahale talebinde bulündukları ve fakat İ bu taleple reddedildiği bil- dirilmişti. BirRenaleyh, hüleame- timiz nezdinde dostane bir te- şebbüs yapılmışsa, bu her halde siyasi bir müdahale şeklinde ol- mamıştır. Zaten istiklâline (dokunan meselelerde kıskanç olan Türkiyenin böyle bir müdaha- keyi kabul etmiyeceği belli. idi. Borçlar mesel Şii le dayinler arasında. halledilecek bir iştir. Meselenin ancak esası, yani borç- ların prensibi Lozan: muahede- sine geçmiştir. Bu prensip baki kaldıkça, * borçun © mikdarı ve nasıl iye edileceki ancak hükümeti ve alacaklıları alâka- dar eder, Ecnebi devletlerin bu mevzu Üzerinde söz hakları yoktur, Türkiye borçları inkâr et- mediği her vesile ile tekrar et- mektedir. Ancak, tediye mes&- kesi tabiidir ki memleketin mali ve iktisadi kudretine bağlıdır. 1928 senesinde aktedilmiş olan itilâfı değişmez bir esas farzet- mek garip bir hata olur. O an- laşmada, mali istitaatımızla mu- kayyettir. Vaktında, mali kud- retimizin iyi hesap edilip edil medi; bı münakaşa ede- cek değiliz. Fikrimizce İsmet 5 aşa (1 İğ zaman pek fazla nikbinlik göstermiş ve kâ- fi derecede basiretkârane hare- ket edememişti. Bununle bera- ber bugün vaziyet meydandadır. 1928 itilâfında tayin edilen tak- sitleri vermiye kalkışsak memle- keti müthiş bir mali ve iktisadi felâkete sürüklemiş oluruz. Bu, alacaklıların da menfaatı olma- sa gerekti, Hiç bir memleket borçlarını bayat ödemez. Mali vaziyetten doğan zaruretler hü- kümetlerin bü; na bâkimdir.! Türkiye borçlarlhı tediye husu- sünda ne kadar hüsnü niyet gösterirse * göstersin, hamilleri memnun etmek için devletin w- mumi hidematını ihmal edemez. Nafia işlerini tatil eyliyemez, mekteplerini kapıyamaz, idareyi tezebzübe düçar edemez. Ve bilhassa, memleket iktisadiyatını sergüzeştlere doğru sürükliye- mez, Bu, bize inahsus bir prensip olmadığı için alacaklılar | bunu pek güzel anlamak © mevkiinde idiler, Almanyanın harp borçları meselesinde “ bile böyle | oldu. Evvelce kabul edilen esasların Alman iktısadiyatının tahammü- lünü geçtiği anlaşılınca, menfa- atlar mükerreren o esasları ta- dile mecbur kalmadılar mı? Hal- buki orada borç © hükümetten hükümete idi. Yani müdahele hakkı barizdi, Fakat iktisadi ka- munların şiddeti karşısında hiç bir müdahele kâretmemiş, müt- yi taleplerini muazzam nis- betler dahilinde tenzil etmişler- . |devletler, hakkında Türkiyenin Osmanlı devletinden hissesine miras kalan © borçları kabul etmekteki hüsnü niyeti, nihayet iktısadiyatımızın müsa- adesile mukayyettir. Diğer bazı meselâ (o Yugoslavya Osmanlı düyunu umumiyesinden hisselerini külliyen © yededmiş- lerdir. Türkiye de aynı suretle hareket edebilirdi, belki #tme- lidi de... Fakat madâmeki öyle yapılmadı, madam ki Türk dev- leti nammna borçlar kabul“ olun- du, şimdi bunların inkârı mev- zuubahs değildir. Yeter ki alar cakhlar bize tediye | imkân versinler. Haricize Vekili Tevfik Rüştü Beyin C, H. fırkası gurubunda” ki izahati, devletler fafafından vaki dostane teşebbüsün bu im- kânın ihdası ile alâkadar oldu- ğu ümidini veriyor. o Türkiye- nin geçirdiği iktısadi buhran, kimse nin gözünden ( kaça- cak (O halde (e değildi... Bu buhranla biz başbaşa bırakılır sak, mücadelemiz daha uzun sü- recek ve ecnebi borçlarını tediye ihtimali çok geç kalacaktır. Bil- âkis ecnebi sermayesi bize hüs- nü niyetle müzaheret ederse hem eyi bir intifa sahası bulacak hem de “Türkiye iktisadiyatı sar- sıntıdan kurtularak borçların te- diyesi imkânları aranacaktır. Son gelen haberlere göre, alacaklılar nihayet inattan vaz geçerek Ankaraya murahhasla- rını ğöndermeği ve müzakereye girişmeği kabul etmişlerdir. Aklı selimin emrettiği yol budur.T; kiye hükümeti en namuslu bir borçlu vaziyetindedir. Borcunu inkâr etmiyor. Yalnız: diyor ki: “İktidarım © nisbetinde tediyat yaj im. İktidarımın derece- sini tayin etmek içinde, geliniz, görüşelim!,, Çok temenni edilir ki bu de- faki grüşmeler, esaslı bir anlaş- maya müncir olsun ve Türkiye ile ecnebi sermayesi arasındaki sui tefehhümler külliyen izale edilsin. Bunda şüpbesiz bizim menfaatımız vardır. Fakat ecne- bi sermayesinin menfaatı daha az değilüir. Türkiyede hariçten, gelecek sermaye için geniş ve kârlı bir saha vardır. İki taraf- tan da bu sahayı inkişaf ettir- meğe çalışmak borcumuzdur. YILMAZ M. Valko Macar Hariciye nazırlığından çekildi Peşte 0 (A'A) — Hariciye) ve zu üzerine vazifesinden affedil- miş ve yerine Kont Karolyn ta- yin olunmuştur. Naibi saltanat Horty, Valkoyi kabul ederek senelerdenberi Macaristana ifa ettiği hizmetlerden dolayı te- şekkür etmiş ve mumaileyhe bir resmini hediye etmiştir. Tayyarecilikte Yeni bir rekor teşebbüsü Oran 10(A.A)— Tayyarâci Bousoutrot ve Rossi kapalı da- ire dahilinde mesafe ve muka- Bundan kolayca anlaşılır ki, vemet rekorunu kırmak için uç- muşlardır. İstanbk: 11 (S.C) — Ev- velce bildirdiğim gibi Baş vekil İsmet Paşa Cuma günü Ankara Türkoca- gında Tasarruf haftası münasebetile irat ede- cekleri nutku (o mütea- kip akşam treniyle İstan- bula hareket edecekler ve Cumartesi sabahı bu- rada bulunacaklardır. İs met Paşa Haydarpaşa- sarayına giderek Reisi- cumhur hazretleriyle gö rüşeceklerdir. Baş e Paşanın rahatsız-bulun- duğu ve tedavi için Av- rupaya gitmek üzere İs- tanbula gelmekte oldu hakkındaki haberler doğ- ru değildir. müşarünleyh ,Isırf Gazi Hazretleriyle mek bazı mesail et- İstanbul 11 (S.C ) — İsmet paşanın cumartesi günü İstan- bulda bulunacağı sureti kat'iye- de anlaşılmıştır. Çıkan şayiala- rın Vey edilmesine rağmen Başvekil İsmet paşanın rahat- sız bulunduğu ve istirahata çe- kileceği | kaplıcalara | gideceği kuvvetle iddin olmuyor. Bu meyanda icra | vekilleri heyetinde yeniden mühim | te- beddüller olacağı ileri sürülmek- tedir. Ezcümle Saraç oğlu Sük- rü beyin ehvali sıhhiyesine ale şu cevabı vermiştir. cağı blok veya ittifaklar hakkın ! dan doğru Dolmabahçeldi ıllatı ğulavdet eyleyecektir. FETHİ BEZ DERİN SİYASİ HAYATTAN Macaristanın dahil buluna- Başvekil İsmei Paşa Cumartesi Istanbulda bulunacak - Seyahatin hedefi nedir - Balıkesir hattı ay sonunda işliyecek C. H.F. umumi kongresi Kânunusani ortala- rında Ankarada toplanacak - Gazi Hz. tetkiklerinin neticelerini anlatacak rafında müzakeratta bu- lunmak üzere şehrimize gelmektedir. Bu meyanda Maliye Vekâletine kimin getiri- leceği meselesi de konu- şulacaktır. Zira Saracoğ- Ju Şükrü beyin rahatsız- liği devam etmekte olup doktorlar kendisine kat'i Surette vekâletten çekil- mesini tavsiye eylemişler- İsmet Paşa beş on gün şehrimizde kalacak ayın sonuna doğru inşa- hitama erecek olan "Tavşanlı - Balıkesir hat- tın küşat resmini bizzat icra ederek (Ankaraya İstanbul: 14 (S.C) —C. H. fırkası uşaumi kon- gresinin oKânunusaninin toplanması karar altına alınmıştır. Vilâyetlerde teşkilât ve. kongreler yapmakla meş- gul meb'uslar ikinci kâ- nunun ilk haftası zarfın- da mesailerini hitama er- direcek ve vilâyetlerden umumi kongreye gelecek azalar tayin etmiş bulu- nacaklardır. Kongreyi re- isicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri bizzat küşat ederek seyahatleri ve tetkikleri neticelerini bir nutuk iradetmek sut retiyle “ anlatacaklarkır. Yirmi dört kânünü”evvel- de Gazi Hazretlerinin An- karada irat eylemesi muhtemel nutkun bu suretle tehir edilerek kon- grede söyleneceği anla- ortalarında Oo Ankarada Vekiller heyetinde Yeniden mühim tebeddüller vuku- bulacağı şayıaları deveran ediyor BİR TEESSÜR İÇERİSİNDE ÇEKİLMEK İSTİYORMUŞ naen maliye Ke çekilece ği teeyyüt etmiştir. Sıhhiye vekili Refik beyin de istifa eylediği söyleniyor. Temin olunduğuna göre icra vekilleri heyetinde yeniden mü- him tebeddüller yapılacaktır İs- met paşanın Relsicümhur haz- retleri ile temasından sonra bu Şayiaların teeyyüt etmesine in Hizar ediliyor. İstanbul 11 (S.C) — Mefsuh Serbes Cumhuriyet fırkası lide- ri Fethi b hâdi Macar başvekili diyor ili diyor ki Kl AR Mussolininin ilân ettiği saatın — hululünü bekliyoruz İstanbul 11 ( S.C ) — Kont daki deni asılsızdır. Mamafi Betlen Koryera Dellasera gaze-| mevzuubahs hükümetlerle Ma- tesinin Berlin muhabiri tarafın-| caristan dan İtalya - Macaristan - Türkiye | tesis etmiştir. Muahedelerin ye- Bulgaristan - Arnavutluk ve Yu-|niden rüuyeti meselesine gelin- nanistanı ihtiva etmek oüzerelce Macaristan bu talebi serde- bir blok teşkiline ihtimal veri-|denlerin başında bulunuyor. Ma- lip verilmediği hakkındaki su-|caristan isticale ve basiretsiz- liğe kapılmaksızın M. Mussolini tarafından ilân edilen saatın çalacağı güne hazırlanıyor. y K samimi münasebetler İmin olunuyor. şılmaktadı siri altında büyük bir teessür içerisinde bulunmakta ve hemen çok münzevi bir hayat geçir- mektedir. Devran eden şayıalara göre, Fethi bey meb'usluktan da isti- fa etmek suretile siyasi hayat tan çekilecek İstanbulda ika- met edecektir. İstanbul, 11 (S.C) — Gazi hazretleri bu hafta içerisinde Trakya seyahatine çıkacaktır. Mamafih. günü. kat'i surette tes- bit edili Erzincan felâketi Büyük zelzele hakkında malu mat yok İstanbul, 11(S.C)—Erzincanda müthiş zelzeler vukubulduğu hak- kındaki haberler etrafında şeh- rimize mütemmim malümat gel- memiştir. Telgraf hatlarının zel- zelelerden harap olduğu ve mu- haberatın temin edilemediği tah- hi ZE 2772 7777272 ETTE Salli (Almadan vermek Alla; Rha mahsus değil midir İdarehanemiz her gün mus: tarip vatandaşların bin bir şikâyetlerini dinliyen bir elem ocağı haline geldi. Maamafih heyeti umumiyeci işsizlik ve işsizliğin netayici ile ifade olun bilir, in de yüzü elem ve X hüzünle dolu İbrahim efendi & mamında bir vatandaş şunları nlattı:“Efendim; yirmi aydan- beri askerdim. Terhis olun- dum. Şöforum. Tekrar vesi- kamı almak için belediyeye Ş müracaat ettim. Beni tahsil şubesine sevkettiler. Onlar- da kazanç vergisini peşinen tediye etmeniz lâzımdır, ce- vabını verdiler. o Askerden dönmüş fakir bir insan pa- rayı nereden bulsun? Evvelâ imtihana gireyim, vesikamı alayım; iş bulayım. Kazanın- ca, vergiyi vermekten kaçacal değiliz; dedim. Dinlemediler olmaz cevabında israr eyle- diler 21 Çalmadık kapı bırak- madım... Allah aşkına der- dime bir çare bulunuz!..,, diyordu. Haline acıdım. Varidat müdürü Sabri beye telefon ettim. Mümkün ise şu zavallı- ya bir eyilik ediniz hayatını kazansın vergisi versin yica- sında bulundum. Mumailğ'de “kanun peşin almağı âmir- dir. Kanuni mecburiyet kar- şısında bir şey yapamayiz ,, dedi. Bu cevabı müracaatcıya tebliğ ettiğim zaman zavallı son ümidinin de yıkılmış ol- duğunu anlıyarak bir çocuk gibi ağlamağa başladı — ve bir kelime söylemeden der- hal odamdan çıkıp gitti. Ben- de onun elemile (o müşterek olmuş hayli düşünmeğe dal- mıştım. İş bu kadarla kalma- dı. İktisaat “sonra meçhul bir şahsin aşağıya bıraktığı bir mektubu elime (uzattılar, Zarfın üzerinde üç gün son- ra açılması rica ediliyordu. Tabii derhal mektubu açtım. ledbaht şoför İbrahim © im- zasını taşıyan bu mektupta bir çok ıztıraplar terennüm ediliyor. Yavrusunu bana e- manet eylediği ilâve olunu- yordu. Bir gencin hayatının bu kadar çabuk yıkılmasının i elbette açlık ve işti likti. Kararını tatbik saha- sına koyabilecek mi? orum. Mani olunması için Yeyfiyeti Polise de ihbar öyle dim. Lâkin bir gencin öl- meğe karar vermesi başlı başma bir facia teşkil eyle- mez mi? Hem ne için? ma- nasız ve lüzumsuz müşkilât yüzünden., ki bu vatandaşı işi intihar kararlarına kadar sii- rükliyen hâdise ( tahsilâtın teshili için ve devairin ara- larında yaptıkları idari bir anlaşmadır. Bir defa belediye ye imtihan için eden, şoförlük vesi yen bir vatandası belediye ne hakla tahsil şubesine gön- deriyor. Tahsil şubesi çalışmayan iş bulmak için çırpınan bir vatandaştan ne hakla kazanç vergisi talep eyliyor. Bunun mantık ve isabet m Kazanç vel ismi üzerin- hatam Ml idir. Yoksa | yeceği bir ve açlıkla mücadele eden iş- erin değil. Bu vaziyet sorabilir
