12 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Hiberalizm nedir tanların meselâ 20 sinden 7-8 ini Muharriri: Emile Faguet Akalliyetlerin hakkı On dördüncü fasıl Çok âlâ. Bundan daha doğ- ru bir şey olmaz. Fakat busu- retle kim tayin edilecek? Bütün memlekette müntahaplardan son- ra en çok rey alanlar mı? Bu adilâne görünür. Hakikatte hiç te öyle değildi hap dairelerinin bü- ine ve küçüklüğüne göre, p edilenlerden sonra gelen filân birinci gayri -müntahap, filân diğer birinci gayrimünü haptan fazla rey almış olabilir, fakat bu katiyen bir şey ifada etmez. Ben küçük bir intihap daire- sinde, meb'us çıkan rakibimin 2503 reyine karşı 2487 rey ka- zandim. İntihabima remak kal- olmalı mıştı. Mebus muayini idim, Hiç bir zaman olmi ğım. Zira bütün Fransada böy- lece intihaplarına remak kalan yüzlerce gayrı müntahaplâr var ki her biri 4:5 bin rey kazan mişlardır. Bununla beraber ben küçük * bir. dai tihabiyede bulunmuşsam, bu benim kaba- hatim değildir. Akalliyetlerin temsili mevcut muhtelif sistemleri göz- den geçirirsem hep böyle müşki- lâta tesadüf edeceğim. Eyi bir usül. bulunacağını ümit ederim. Zaten, bunların heri hangisini olursa olsun kabül ederim. Zira €n fenası bile şimdiki sistemin huşunetine müraccahtır. Fakat adet kanununun hakiki musahhihi, akalliyetlerin : hakiki temsili, Fransada akla gelmiyen bir: şeydir. Yani akâlliyetlere riayettir. Bu bir sayi meselesi olmaktan ziyade parlâmento itiyadatı, hü- kümet itiyadatı o meselesidir. Şunu ; ahlamak icap eder ki Fransada mühim miktarda ta- raftarları olan her kanaat, bü- yük hürmetlere, büyük müsama: halata ve aleyhinde hiç bir şey yapılmamasına müstahaktır. Meselâ Fransadada dört mil- yon protestan vardır. Biz bir a- kalliketiz. Fahat akalliyet oldu- ğumuz için bizi tazyik etmek icap etmez. Bilâkis-şu neticeye Varmak lâzım gelir ki biz Fransız milletinin mühim bir kısmıyız. Binaenaleyh bizi, bize dokuna- bilecek hususi: veya mahalli iza- cata* karşı korumak lâzımdır. / Bizi tazyik etmek, yahut tazyik edilmemize (müsaade ( etmek, Fransa tarafından bir kolunu kesmek derecesinde zekiyane bir hareket olur. On dördüncü Lui bunu böyle anlamiyordu. Fransanın manevi birliğine çok itinkârdı. Zamanımızda da hü- kümete veya maiyetine mensup olan şahıslar hep 14 üncü Lui gibi düşünürler. Bir akaliyetin hakkı şu se- bebe müstenittir ki eğer mem- leketten hicret etmi sebebi vatanpetverl lekette hoş görülmez, şereflere Suut etmez, hükümetin lütufle- rinden mahrum kalır. Başka memlekette daha rahat olabi- lirdi. Halbuki muhaceret etmi- yor. Bunu hesaba katmak lâ- zımdir. Bu eserin başlangıcında hare- ket noktamızı teşkil eden pren* sipleri hatırlıyalım. Büyük vata değildir. Birbirine bi çok kü lardan müteşekkildir ve bunlar karşı daha kuv- birleşmişlerdir. Manevi vahdet vesilesilesile ve ya keyfi olarak bu küçük vetini suiistimal etmiş olur, An- cak harice karşı. teemmül edil- miş ve kabul olunmuş bir vazi- yetten dahile karşı istifade et- miş olur. Ancak küçük © vatan halinde caiz, tabii ve kabili te- hammül olan şeyi büyük vatan halinde yapmaktadırYalnız bir tür lü düşünüşü, adı ve hareketi olan, aynı fikir, kanaat ve âdet- lere malik olan küçük bir mem- lekette, çok ehemmiyetsiz olan ve âdeta bir garabet gibi görü- nen akalliyeti nazarı dikkate al- mamak nihayet belki makul bir hareket olabilir. Fakat 20 muh- telif memleketten mürekkep bü- yük bir memlekette, harici düş- mana karşı tek bir millet olmak istiyen, . Devlet © vücudunun salabetli © olması için o aynı kanunlara itaat © eden, milli küvvetin kolayca © ve çabuk- ça seferber | haline © vazedile bilmesi için ayni hükümete. tabi olan, ve bununla beraber bir de- receye kâdar mahalli bir müh- tariyet, kendilerine mahsus tea- müller, mukaddes addettikleri kanaat ve itikatleri da muhafâ- za etmek istiyen 20 küçük mil- lete ayni ölçüyü ve âdeta ayni kalıbı tahmil etmek bir istibdat olur, büyük bir mem- tek bir hükü- mete ve tek bir kanuna: ihtiyâç vardır. Fakat küçük “bir mem- lekete nisbetle bu hükümet çok kanun çok daha geniş olmalıdır. Mesalâ siz, Fransa hükümeti, Fransayı hırıstiyanlıktan * çıkar- mak O istiyorsunuz, < Yukarıda söylemiştim ki bu ne sizin işi i lünüz, - ne vazifeniz, Devlet aşikâr bir surette kuv-) Berli ti. Oda zar ettirdiği yüz kıloyu kür kulübe Maaş Fakat n neler Beş on lerin vaziyet kadroyu yok: kuvvet faza için: ne hakkınız de: ınlıktan Fransayı hırısti çıkarmak : istiyorsunuz. meselâ Bretanya © eyaleti “Bundan bize ne? Bretanya bir, akalliyettir. İnkıyada dur.,, arasına dahil olmağı; kabul ef- miştir. Şüphesiz çok Fransizdir, fakat kendine göre itikatlara malik olmak hakkını haizdir. Kendine mahsus kanaatler bes- leyebilir ve çocuklarını istediği adamlara terbiye ettirmek onün hakkıdır. Ayni misali ele alalım: Fran sayı Hrıstıyanlıktan çıkarmak is tiyorsunuz. Fakat bütün Fransız arazisi üzerine dağılmış on beş milyon kadın ve erkek var ki Hristiyan dinine | çok merbut” turlar. Diyorsunuz ki :“Bize ne? Onlar akalliyettedirler. İnkıya- da mecburdurlar.,, Bu lisandan daha adaletsiz birşey tasavvur edilemez. Bu; bir: memleketi mağlüp eden barbarların o mem leket halkına karşı kullandık- ları lisandır. Bu on beş milyon o kadar kalabalıktır ki, bizim milletimize komşu ayrı bir millet tesis ede- bilirler. O vakıt şöyle mi diye- ceksiniz: “Onları Hırıstiyanlık- tan çıkarmak için fethediyorum. Buna hakkım var, zira biz daha kalabalığız. Hirisyan olmağa on- ların hakkı yoktur. Zira bize karşı bir akalliyettirler.,, Bu kuv vet hakkından başka bir şey değildir ve filhakika her mese- iddiacında olan müşterek iğ lede ekseriyet nazariyesi mem- idir. Fakat şimdi mesele baş-|” Halbuki | ında har. cak maği Bu Jisandan daha. adaletsiz |bir. millete karşı olan.. hissiyatı bir şey olamaz. Bretanya İngil-|ni duyacaklardır. Zir: a tereye karşı “kendini müdafaa hakikaten galip bir mill etmek için ve Fransayı müdafaa | mağlâp millete muamelesi gibi etmek için Fransız vatanı cezası muamele “edilmekte, e Kü ve bu hâdise filim imal inde Türk kulübü baloya iştirak edecek olan ze vata tevzi edilmek üzere mınta- kamızın en mühim mahsulâtın- dan olan incirlerden yüz kilo İkadar gönderilmesini bildirmiş- bu müracaatı ehemmi- yetlenazarı dikkate almış ve ih- teessüs mukaddema şeh- rimiz ticaret odasına müracaatla 8 Teşrinisani 1930 İarihinde bir balo verdiğini bildirmiş ve bu ŞEHİR HABERLERİ Berlin Türk kulübü Verdiği Baloda misafirlerine incir tevzi etti eden lüpten ahiren gelen bir mektup- ta şu suretle idarei kelâm olun- muştuz Kulübümüz tarafından 8 Teş- rinisani 930 tarihinde terlip e- dilen Türk balosu münasebetile odanız tarafından ihda ve irsal buyurulan incirleri aldık, Gerek Almanlar ve gerek Berlinde mukim ecnebiler nez- dinde çok güzel bir intiba bıra- kan balomuzun muvaffakiyetle neticelenmesi yolunda odanız ta- halk maaşlarını . almak için vez- önünde Halbuki kişenin tek bir memur vardır ve ihtiyaca iukabele? edememektedir. atlerce, beklemek mecbi de kalan dul kadınları genişletmek , hiç. olmazsa maaş sırala- rında. vezneye . bir iki verilerek tediyatın sür'atle icrası temin edilemez mi?” Defterdar. daha fazla müsamahakâr ve Lu /lğin buhü temin etmesini beke i ? leketin mânevi vahietini :muba- hvetmi Fransayı “düşman bir memleket, yabâncı bir. ülke -ka- dar düşman bir memleket tar- i muhtelif tiplerden mütecaviz inciri mez- göndermiştir. Ku- veriliyor nemur. ihtiyaca leriz. kifayet « edemiyor « | Fenni desisat Hükümet maliye veznesi,eytâm ve eramil maaşların. tediyesi). YAPIZACAK dolayısile, mahşer halini arzet-) | İsvrçreli bir fenni tesisat mektedir. Yüzlerce kadın erkek | şirketi Akdeniz o havzasındaki toplanmışlardır. öte “tarafında üzere muhtelif kuruş almak için sa- etin- yetim- ti eyi değildir. Eğer imkân müesseselerde müavin Türk tedricen fen hakkından ibarettir, / , |belediyeye ahvali ceviye hak- , Bunun neticesi şudur ki:mem-| kında 5 muntazaman © malümat verecektir. at edilen bu sistem e, parçalamağa rafında gösterilen yardım için &n derin teşekkürlerimizi arzey- ! Talebe çayırında harekâtı arziyeyi tetkik için bir sismograf merkeği tesis memurları gezdirmiş ve neticede mörkez' olarak İzmiri görmüş ve mektepli çayırını te- £ için çok “elverişli bulmuş- ur. Burada aynı ket tarafından ayrıca bir rasat- hane vücuda getirilecektir. memurlarından memurlar Türk gençleri edilecektir. nazaran bu müessese her gün Bir lağım yıkıldı Mesudiye caddesinde münakalât durdu etmek mahallerde - fen münasip zamanda şir- Bu müdür ve fen başka . bütün olacak ve bu yetiştirilerek memurluklarına İstitlâatımıza' eket eder gören Va: Şok |tandaşların eyi Fransiz kalmaları hırıstiyandır. Siz. diyorsunuz ki: nasıl mümküdür. Onların muhabbeti “ çabucak mecbur-| soğuyacak ve hükümete karşı.an- p bir. millatin galip Alsancakta Mesüdiye cadde- sinden geçen 127 numaralı ağır kamyon, dün. caddenin. lâğımını yıkarkk saplanmış kalmıştır. Bu yüzden , caddede müruruubur durmuştur. Kaza ibtimalâtı çok- tur. .Bu işlek; caddede - münaka- ederiz. şükran mukal şadinin 5 ine unutulmaz lâtın muntazaman. temi lağımın ;ve - caddenin tamirine ihtiyaç vardır. yeden “faaliyete geçmesini rica birinci tednoru,Ame için sür'atla Beledi- Beş senedenberi muhterem'izmir halkından gördüğü rağbet ve teveccühe bir esi olmak üz. İ yıl dönümüne tasadüf eden bir hafta ELHAMRA iMILLİ KÜTÜPHANE sineması , Geçen beş sene. zarfında gösterdiği filimlerin hepsinden güzel, hepsine faik, ve cesaretle ilân ediyoruz, bütün dünyada hir misline henüz tesadüf edilmemiş hir filim takdim etmekle bahtiyardır : SERSERİ KİR MÜMESSİLLERİ : Aşk Resmi Geçidi nin Kıraliçası JANET MAKDONALD Ve NEV-YORK Metropoliten ope rikanın en güzel erkeği namile maruf yesinde,bütün mükâleme ler Türkçe olarak film üzerinde gösterilecek Bu filim Gazi Hazretleri tarafından takdire mazhar olmuş eden Amerika Paramunt şirketine telgrafla bildirilmişti. FİLME İLAVE: Ankarada Cazi Hazretleri huzurunda yapı | lan resmi geçit - Ve Türk-Yunan itilâfının FOKS sesli dünya havadisleri gazetesi imzalanması merasimi Bu filim bu hafta bütün dünyada 1500 Esterilmektedir. Bu a) sinemada şam 7,15 ve 9, 30da Berlinde Palamut ve pa- muk fiatleri Berlinden (şehrimiz ticaret odasına gelen malimata göre mahsullerimizin piyasası şu şe- kilde tesbit olunmaktadır; Palamut : Palamut ve tırnak piyasası sağlamlaşmıştır. Geçen senin az olacağı tahahkuk eden palamut istihsalatı ihracat tacir- lerinin teklifatta çekingen dav- ranmaları dolayısile fiatler teza- yüde mütemayildir. Bilhassa şirilik (tırnak) tes- miye edilen nevilere talep vardır. Tirilik (1016) kilosu sif Ham- burg çuval da dahil olmak üzere 9,5 İngiliz lirasıdır. Pamuk fabrikalarının bazı mübayaatı dolayısile Amerik: pamukları fiatleri yükselmişti Mısır . ve âair memleketler mal Sulleri fiatleri sabit kalmıştır. Cellât gölü Kurutularak pirinç zira- atine tâhsis olunacakmış Bir İtalyan ziraat şirketi ta rafından kurutulmasına teşebbüs edilen Cellât gölünden istihsal edileçek arazinin mühim bir kıs- mını isticar ederek toprağın ka- biliyetine göre en elverişli cins- ten pirinç yetiştirmek niyetinde olduğu Cenavadan gelen: malâ- mattan anlaşılmaktadır. Yakinda bir heyetin mozkür © toprakları tetkik ve isticar hakkında lâzım gelen makamata müracaat et- mesi bekleniyor. Kuvvetle söylediğine * göre de Celât gölünün balçıklı ve rütubetli toprakları dünyanın eh güzel i pirinçlerini tihsal edilecek. pirinçler bütün Türkiyenin ihtiyacını — tatmine kâfi" gelebilecekmiş. ... 930 senesi içinde agiflâs 7konkordato kararı verilmiştir Şehrimiz ticaret muhakeme- since 930 #enesi zarfinda (14 tüccarın iflâsına karar verilmiş ve'yedi tüccar hakkında kon- kordato yapılmıştır. İflâsına ka- Far verilenlere ait dosyeler ad- liye vekâletinin emrine tevfikan icra dairesine tevdi olunmuştur. AL Oi öği ümrük kolaylıklar, » H. fırkasının her eseri; mükemmel bulan bir gazte, ki zim gümrük kanununun ve taç, felerinin bütün memleketlerde; emsali arasında en kusursuz en mükemmel bir eser olduğun iddia ediyor. Binlerce kalem eş yanın her biri için en münaş, fesim tayin edilmiş ve anlaşılş bu tarife sayesinde gümrük iç leri, kurulmuş bir makine gi işliyormuş. Bu gi işin içinde olan tacirlerimiz, acı bir gülüş, karşılarlar, Çünki hergün tarif. lerin bir mantıksızlığile kar; laşmaktadırlar. Gümrük memu, larının da dikkatinden kaçmıya, bu mantıksızlıklar ümit eder, ki tesbit edilmektedir ve b; ün, tarifelerin daha eyi bir şe. ile sokulmasına yardım ed. cektir. Bunlara ait bir çok mi. saller zikredebiliriz. Fakat bı. rada teferruata girmek istemi. yoruz, Esas üzerinde kalarâk söyl. yeceğiz ki; bizim gümrük tari. felerii dünyanın en müken. mel tarifeleri bile olsa, tatbiki çok güçtür. En büyük hüsnü ni. yetle tüccarlar tatbikatta aldı. mıyor ve bunun ağır neticeleri ne katlanıyorlar. Bir mal gelmiştir. Tücer gümrük beyannamesini verecek. tir. Fakat ödenilmesi icapede resim hangisidir? Gümrük tari fesinde münderiç* olduğu if harle kaydedilen binlerce kalen eşya arasında öyle bir karışık. lik vardır ki; ayni mal, telik e göre, üç .dört maddenin şümuli dairesine gi- rebilir, yani üç dört muhtelif resme tâbi olabilir. Tüccar, bu resimlerden « müsaidıni irae ederse, bir kaç isli cezdi naktiye maruz ol. En ağırm gösterse bi gayrihak fazla resim © ödemiş olacaktır. Ne > yapsın? Gümrük memurlarına mürdcaat * ediyor, filân efdndiye göre filân madde diğerine göre başka bir madde tatbik edilebilir. Yani gümrük memurları da: bu labrient içinde yollarını. daha kolay | bulamı- maktadirlar, Aynı mal için | İstanbuldı başka resm, İzmi resim verildiğini carlarlardan ii Çünki tarife itediğiniz şekilde tefsir edilebilir ve bı- imiallere — ne ; derece olduğu da takdir olunur. Hazinenin binlerce lira kaybet mesi, tüccarın binlerce lira ki zanması için bir madde vey sadece fıkra farkı kâfidir. Tüccarlardan bu hususta çak ülünç hikâyeler dinlemek mün- ündür. Öyle haller görülmüş tür ki bir malın me. olduğun hangi maddeye; gireceğini, tayin etmek o mümkün olamamıştır. Tüccar ile gümrük memuru arı sında garıp mühavereler cere- yan, etmiştir. Tüccarl—Şu mal kalemdir. Memur! Hayır kalem de ğildir. Müccar | — Peki, nedir ? Memur!—Bilmiyorum!,. Bunun içinden çıkılabilir mi), Gümrük memurlarının * bile tat bikinden bazen aciz kaldıklar bir tarife üzerinde tüccarın ye nılmamasına imkân var mıdır?flal buki yanılmak sanki kaçakçılık yapmakmış gibi ceza görmekle dri? Eğer tarifelerde hataya in kân. bırakmıyrn bir sarahat olsa buna bir deyecek olamazdı. Fx kat gümrük memurlarının deli tatbikinde yanıldıkları bir tari" fede tüccarın hata işlemesi bir cinayet midir? Gümrük idareleri, kanunun tatbikatındaki noksanları, şiki” yeti mucip noktaları her gün görmektedirler. Bunların izalesi mümkündür. Ancak, buna çalı mak varken, “ hayır, gümrü kanunu ve tarifeleri dünyanı" en mükemmel gümrük kanunu ve tarifeleridir , denilirse bu işin düzeleceğinden de şüpl* edilebilir. öyle is B.A