13 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ktidar mevkiini elinde tutacak resaneti nasıl kazanabilir Demokrasi ile idare olunan bir memlekette, kuvvetli bir ükümetin ne demek olduğunu, yvelce bilmünasebe izah etmiş e başlıca evsafını da bu sütün- larda tesbit eylemiştik, Ahiren, İsmet Paşa Hazretlerinin, gaze- ecilere vaki beyanatından, “Da- İma kuvvetli olduklarını, O. Halk fırkasının, iktidar mevkiini elinde tutacak bir resanette bu- Junduğunu ,, öğrenmekle, mem- un olduk, Filhakika, bir hükü- netin kuvvetini, bizzat kabine reisinin ağzından işitmek kadar İmucibi memnuniyet bir şey yok- tur. Mecliste, büyük bir ekseriyete istinat ettikleri için, kabinenin bugün çok kuvvetli olduğu bir hakikattir. Fakat, bu ekseriyetin, istik- İbalde de muhafaza edileceği, cum- İhuriyet Halk fırkasının iktidar mevkiini atiyen de elinde tut, cak kadar rasin olduğu iddi İsına maatteessüf iştirak edemi yeceğiz. Eğer araya belediy, tihabı girmemiş olsaydi, önümüze deki büyük millet meclisi inti- habatında milli iradenin ne su- retle tecelli edeceğini, şimdiden kestirmeğeşiki taraf için de imkân yoktu. Halbuki müstakbele bir miyar olan son belediye intihabatı, hahikati, bütün çıplaklığile mey- dana çıkardı. Keşke, hakikat, onların tara- fındari olsaydıl, O zaman “ da- ima kuvvetliyiz , ifadesi karşı- şında hissettiğimiz. memnuniyet iki katlı olacaktı, Lâkin, demokrasinin okuru memnuniyetlere müsaade etme- yen şu merhametsizliğine bakı- nız ki; milli iradenin hükümran olduğu yerlerde “ kuvvetliyim diyebilmek için, reylerin zahi değil, behemehal hakiki ekse: yetine sahip olmak lâzım ve büt bir esas olarak kabul edil miştir, Karşımızdakiler, milli iradeye mazhar olduklarını samimi bir surette iddia — edebilirler mi? Hatta, bu iddiayı ileri sürerken vicdanlarında ax çok bir üzüntü hissetmediklerini bize (temin edebilirler mi? Etrafa şöyle bir bakalım.. İstihsal ettikleri : neti- <enin sıhhat o ve kuvvetinden emin olanlara mahsus huzur ve sükünu. karşıda görebiliyor mu-| yuz? Meselâ, İzmirde Serbes fırka- Ya rey verenlerin imzasını topla- mak bir cürüm imiş gibi imza top- layanların karakollara tıkılmasının defterlerin musadere edilip bir da- ba iade edilmemesinin, fırkanın bu hususta, vilâyet makamına takdim ettiği resmi ve tahriri müracaata günlerdenberi cevap verilmemesinin sebepleri nedir? Hile ve fesadi meydana çı- karan, ve daha da çıkaracak olan canlı şahitlere karşı alttan alta Yapılan hususi takibatın muhar- tiki ne “olabilir? Bunların içinde kabili ikna gör- düklerini;tepeden tırnağa kadar iydirip kuğatarak, güya süküt- lerini satın almıya icbar eden wwvet nedir? Sü Ankara 12 (S.C) — Dahiliye vekili Şükrü Kaya ve Sıhhiye vekili doktor Refik beyler İzmir felâketi hakkında yaptıkları tet- kikatın neticelerini, müşahedele- rinden hâsıl ettikleri kanaatleri alınması. icap eden tedbirleri başvekil paşaya bildirmişlerdir. Büyük yağmurlarda İzmirin başına gelen bu felâketlerin sebepleri tamik edilmiştir. Dahi Si sonra ittihaz İstanbul.12(S.C)—Yarın gaze- tesinin istihbaratına göre Serbes Cumhuriyet — fırkası | aleyhinde bühtanlarda bulunduğu cihetle hakkında Eskişehirde takibatı adliye yapılmakta olan Bursa valisi Fatin bey dahiliye vekâleti emrine alınmıştır. Dahiliye vekili Şükrü Kaya beyin Bursadan av- detinden sonra bu karar ittihaz Tahmil Tahmil ve tahliye şirketinin 23 Eylülden itibaren tatbika başlanmış olan 9 numaralı yeni tarife hakkında malümat almak üzere dün bir muharririmizi tah- mil ve tahliye şirketi muamelât ve istihbarat şefi Haşmet beye gönderdik. Muharririmizin 8 ve yeni tatbika başlanan (9 ) nu- maralı tarife arasında ne gibi farklar. meycut bulunduğu hak kındaki sualine cevaben Haşmet bey şu izahatı vermiş ve demiş- tir ki: — İki ay eveline kadar, ve- kâletçe tasdiki geçikmesi hase- bile bizzarur tatbik edilmiş olan eski, 8 numaralı tarife ile Eyldl 23 ten itibaren tatbikına baş- landığımız 9 numaralı yeni tarife arasında esaslı farklar yoktur. Milliyetçilik, Ankara: 12 ( A.A ) — Türko- gün içtima ederek atideki ka- Tarı neşretmiştir: Tükocağının kurulduğu gün- denberi daima çok ehemmiyetle takip ettiği idealler malümdur. Bu idealler milliyetçiliktir, halk- çılıktır. Lâyik cumhuriyetin esas- ları da bunlardır. Lâyik cumhu- riyetçilik Türkocağının öz mef- köresidir. Bu mukaddes esasla: çok sualler irat edilebilir ki, karşıdekilerin © telâşını ( göster- miye ve bu telâşın sebeplerini izah etmiye kâfidir. Vatandaş reylerinin emniyet ve masuniyetini temin ettikten unlara mümasil daha bir iradeyi kendi üzerlerinde temer- rüKayaB. İzmir müşahedelerini Baş- vekil paşaya bildirdi Melez ve Poligon çaylarının tahribatına set çekecek büyük hükümetin de yardım kuvvetle © muhtemeldir, Ayni zamanda Cedizde tuğyan- lara karşı kâfi gelmiyen yehi yatağa ilâveten eski (yatakta açılacaktır. Nafia: vekâleti > bü işlerle azami ehemmiyetle meş- gul olacaktır. inşaata etmei Bursa valisi azledildi ye vekili beyin avdetinden edilen karar İki Bursada Şükrü Kaya beye" fendinin bu mesele ile meşgul olduğu tahmin edilmektedir. Fethi beyefendinin Fatin B. aleyhinde ikame ettiği dava safhatı da fırka mücadelâtında hararetle rol alan bu valinin sözlerinden üzerine düşen mes- uliyeti tayin edecektir. —mmep amm Tahliye YENİ VE ESKİ TARİFELER ARASINDAKİ FARKLAR Başlıca farklar şunlardır: Evvelce İskenderiyeye gide- cek yaz sebze ve meyvelerinden beş tona kadar olan sahipli sa- lapuryalarda gönderileck olan- lardan yüzde kırk alınıyordu, Bu yeni tarife ile yüzde yirmiye in- dirilmiştir. Bununla beraber iki yüz kuruş olan tahmil ücreti de yüz elli kuruşa tenzil edilmiştir. Eski tarifeye nazaran yeni tarifede ihrakiye olarak tahmil edilen kömürlerde de mühim fark vardır. Bu kömürlerden evelce tonda 140 kuruş alınıyor- du. Yeni tarifede bu ücret te depodan verilenlerden 80, şattan verileceklerden kırk kuruş tah- mil ücreti tesbit edilmiştir. Bu da vapurlara kömür ver- me işinin İzmir limanına alin- ması maksadına matuftur, Ocaklarımızın gayesi halkçılık ve lâyik cumhuriyet iri korumak, yapmak ve hi cakları ilim ve san'at heyeti bulta gitgide daha fazla tahakku- kuna çalışmak için bütün ocak- ların bu Türkçülüğün ideali uğ- runda şuurla ve hassasiyetle ça- i vazifeleridir. in vazifeleri eksilmemiştir, — artmıştır. Türk gençliğini milli mefküre bayra- ğı etrafında sımsıkı toplamağa ve uyanık bulunmağa davet e- diyoruz. küze muvaffak olurlarsa, kimse” nin bir diyeceği kalmaz. O zaman, hakikaten kuvvetli olduklarını © göstermiş olurlar, biz de, iktidar mevkiini, kendile- rine haklı olarak tebrik etmek sonra, yapılacak intihabatta milli |fırsatına nail olmuş bulunuruz. /ve etmemelidirler, 13 Tegrinisani 19 Jmakliyat fazladır. Izmir İstanbul - İzmir - İskenderiye postasının kazandığı muvaffakı- İyet, Seyrisefain idaresini bu hat- İı Pire limanından da geçirmeğe İsevketmiştir. Malüm olduğu üzere * Seyrisefain ,, nin fiatleri ucuz olduğu için, Hedivyal vapurları (Türk vapurlarına rekabet edemi- yorlar, Şimdi Pire limanına uğra- mak suretile daha fazla iş ya, cağı tahmin edilmektedir. Zira gerek ( İzmirle - Pire, gerekse Pire ile İskenderiye arasında Yunanlılarla imza edilen mukavelelerde va- purlarımıza Yunan limanlarında müsait bir mevki temin edecek mahiyettedir. İzmir ve Pire arasında ilk posta bugün İskenderiye hattın- da işliyen ( İzmir ) vapuru tara- fından açılacaktır. İzmir bugün saat dörtte limanımızdan hare- ketle yarın sabah öğleye doğru Pireye vasıl'olacak ve Pireden de yolcu ve hamule aldıktan 8onra İskenderiyeye gidecektir. Avdette vapur © ayr süretle, / Halk - Pire Vapur seferlerimiz başlıyor Seyrisefain İskenderiye postası Pireye de uğrayacak gelecek çarşamba günü İlmanı- mızda ve perşembe günü İstan- bulda bulunacaktır. Eğer Pire hattında ümit e- dildiği gibi fazla “muvaffakiyet görülürse, İstanbul - İzmir - Pire postasının ayrı vapurlarla yaptı- rılması ve İskenderiye; hattının müstakil kalması ihtimali de var- dır. Şimdilik İskenderiye seferi- İne tahsis edilmiş olan ( İzmir ) ve (Ege) vapurları Pire seferi- ni de arzettiğimiz şekilde yapa- caklardır. Aldığımız diğer bazı haber- lere göre (Seyrisefain) idaresi yakında bir Marsilya postası da tesis etmek fikrindedir. Bu mak satla idare iki büyük ecnebi va- purunu satın almak için müza- kerede bulunuyormuş. (Seyrise- fain)idaresi Türk vapurlarınakarşı açtığı tahripkâr rekabeti bıraka- rak ecnebi sahillerinde sancağımı- zı dolaştırmak ve para kazanmak gayesini takip ederse, şüphesiz Sk isabetli hareket etmiş ve her kesin o takdirini kazanmış olur. Fakat“şimdilik milli vapur- İskenderiyeden Pireye ve Pire- den İzmire gelecektir. ( İz Sabah Turanda “YeniTuran,, Yağ fabrikasında çalışan 300 amele tatili işgal etmişlerdir. Grev hareketine öncü olan bir kaç kişi yeni işletme müdürü Pertev beyi tehdit ettikleri de söyleniyor. Hâdise hakkinda al- dığimız malâmata” göre Turan Yağ fabrikası işçileri çuval ba- şina 3 kuruş almaktadırlar. Amele, ötedenberi bu para- nın azlığından ve geçinemedik- lerinden şikâyet etmektedirler. Bu şikâyetler mütaaddit defa- lar müdüriyete bildirilmiştir. Hatta bundan evelki işletme müdürü zamanmda çüval başına verilmekte olan üç kuruşun dört kuruşa iblâğ edileceği bile va- dedilmiş. Bunu söyliyen amele- lerdir. Müdüriyet ise fabrikanın va- ziyeti ücretlerin tezyidine müsa- olmadığı fikrindedir. İşte ta- işgali tevlit eden hâdise de bu ihtilâftır. Yeni işletme mü- dürü Pertev bey işe başlar baş- lamaz ameleler eski taleplerini tekrar etmişlerdir. Kendilerine şimdilik buna imkân olmadığı >evabı verilmiştir. Bu cevaptan memnun olmıyanların teşvikile ameleler derhal işi bırakmışlar- dır. Fakat asıl şayanı teessüf olan cihet işletme müdürüne karşı bazı işçilerin tehditamiz vaziyet- ler takınmalaridır. Eyi düşünceli işçiler bu gibi kaba hareketleri hiç bir zaman tecviz etmezler, İşçi hakkını! ancak kanunların himayesinde lar aleyhindeki rekabetinin azal- l TURAND Yağ fabrikasında üç yüz amele tatili işgal etti “ HÂDİSELER OLDU görmelidir. Bunun haricinde her hareket kendi zararına, müşkü- lâtla kazandığı ekmeği zararına neticeler verir. Netekim bu hâdise üzeri- ne de keyfiyetten haberdar edilen Turan jandarması derhal işe müdahale ederek gürültü çıkaran müdürü tehdit eden işçileri der- dest etmiştir.Keyfiyetten merkez bölük kumandanı İzzet bey de haberdar edilmiştir. Mumaileyh hâdise tahkikatın yapmıştır.Fab- rika müdüriyeti meselenin mat- buata aksetmemesini istemiş ve bir kaç kişi tarafından yapılan kabâlığı bunların cehaletlerine vermiştir. İşletme müdüriyeti yeni amele toplamağa karar vermiş. Biz ise mevcut amelenin açıkta bırakıl- mıyarak bir sureti tesviye bulun- masını temenni ederiz. Mister Klayn Yarın İzmire geliyor - Ti- caret odası bir muhtıra verecek Amerika Ticaret müsteşarı Mister Klayn yarın öğleden e vel Teofilgotye vapuru ile şehri- mize geliyor. Mumaileyh burada yirmi dört saat kadar kalacak- tır. Mister Klayn vali paşa ile görüşecek ve bu müddet zarfın- da memleketin vaziyeti iktısadi- ini tetkik edecektir. Mister yn buradan Suriyeye gide- cek ve orada da iktisadi tetki- katta bulunacaktır. Ticaret odası | için mücadeleden yılmaz Mefküre: Gazetesidir İdarehanesir İzmir - Gazi Bulvarı “Yeni Asır, yurdunda Nüshası * Heryerde 5 kuruş e Sorabilir miyiz? Memleket işlerini şahsi endişe ve menfaatten uzak tutamaz mıyız? R i & Vaktile YeniAsırrefikimizde ie reisi Hulüsi beye ait R R N R bir tenkit intişar ettiği zaman in. süküti olmasına rağmen derhal matbaaya ko” şan ve tebrikâtta bulunan bir zat vardır. Bu zat hi ahmerde; şurada bura Zife alır kalbinin yalnız me leket endişesile çarptığı hi sini vermeğe muvaffak olur- du. İtiraf edeyim ki Hulüsi beyin hareketlerini | tenkit ederken isminin aksine ola- rak yaptığı ifşaatında ve bize $ verdiği delâilden çok istifade ettik. Şimdi bu zat Halk fırka- sının en benam azasından $ oldu. Çok yakın mazideki $ hasbihaller arasında sarfet- tiği mütalea ve fikirleri muttu, Hatta daha ileri gi- derek şurada burada tenkit- kâr gazetelerin aleyhinde idarei kelâma başlamış. İnsanların az zamanda $ böyle fikir ve kanaatlerini değiştirecek esbap ve avami- | ee $ Öğrendim ki bu Süküti bej Hulüsi bey zamanında bele- $ Ü'diyede" bilvasıta yaptığı iş- R lerde, giriştiği taahhütlerde ipliğini boyayamazmış; Hulüsi Ş bey bütün noksanlarını rağ. Ş men hatır ve gönül tanımayan Ş bir zat olduğu için Süküti ğ & beyin hoşuna gitmezmiş Ve A bu sebeple sureti haktan gö- & Ş rünerek gazete idürahanpile rini ziyaretle (birader şu Ş memleketin haline bak) diye ze başlar, Belediye reisi-& R nin aleyhinde tahrikât yapar. mış. Şimdi ise ihale edilmiş vı yalnız tasdika kalmış mese- Ş Jelerde bile Süküti beyin Se- $ zai beyi ziyareti işin mecra- larını değiştirmeğe kâfi gele- biliyormuş. Kumandanlık, vilâyet, be- lediye, umumi erkânı harbiye maliye vekâletleri arasında senelerce münakaşa edilmiş ve edilmekte bulunan bir gaz depoları işi vardır. Kimseye şehir civarında gaz deposu inşasına müsaade edilmez.'$ Fakat Süküti bey - şu Hay- dar Rüştü beyin bacanağı olan Süküti bey - müsaadeli, müsaadesiz gaz deposu yaptı- $ rır, Ve bunu gaz deposu inşa ettiremiyen şirketlere icarla verir, Yağmur gelir yıkar. O yi- $ ne yapar. Sureta belediye ğ memurları meneder. Faka oğ yine yapar. Tabii Sezai bey de Hilâliahmerde ahbaplık, $ belediyede ahbaplık, fırkada $ ahbaplık dolayısile göz yu- mar ve Süküti bey maaileğ belediyenin en hararetli mü- dafii olur. R Şimdi sorabilir miyiz? Bu müesseseye taraftarlık mut- laka o müessese ile | ipli boyamağa mı müftekir olma- Midir? Bilhassa memleket işlerin- de düşüncelere şahsi menfa- atler mi hâki, imalı ır? Serbest Cümhuriyet Altın piyangosu kendisine İngilizce mufassal bir muhtıra verecektir. Kupon No 17