10 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hükümet gazetelerinden biri, “Cumhuriyet, gazetesi, bu hafta yazdığı bir baş makalede ( “ne idüğü,, belirsiz olan Serbes cum- huriyet fırkası çıktı, yıpranmış ifadeye çalışıyor . . | diyor. Bu fıkrayı okuyunca; bir köşede sızan sar- hoşun © mırıltısı o gözümüzün önüne gelmiştir. Ev sahibi sarho- şu dürtüp uyandırıyor, şarhoş vaziyetinden . bihaber, rahatsız edildiğinden müştekidir. Filvaki umumi ahvalin bu tasavyur ve tasvire çok müşabeheti müma- sileti vardır. Hükümet gazetelerini tavsif eden hususiyetlerden biri de düşünüş ve yazış tarzlarında ekseriya istibdat çaşnısı bulunma- sıdır. Bunlar vatan sahasında te-|d. celli eden büyük vakıa hep nefsi nefislerinin eseri olarak farz ve tahmin ediyorlar ve öyle tasvir ediyorlar. Halbuki hakikat bun- dan ayrı bir şeydir. Mütareke sonunda kendi varlığın uçuru- mun kenarında görmüş olan millet, büyük Gazisinin nurlu dehası etrafında birleşmiş, ha- lâskârın nuru o günden beri bu aziz millete meş'al olmuştur. İs- tiklâl harbını kazananlar, o uğur- da canını feda etmiş olanlardan başlıyarak, bu büyük dava için filen ve fikren çalışan vatandaş» lardır, gençlere, ihtiyarlara, ka- dınlara ve yetişkin olup filen hiz- met eden çocuklara varıncaya ka: dar cumhuriyet devrinde; cumhuri yete ait olan hukuk ve vezaifin millete raci olduğunu kabul “et mek bunların zihniyetine uyma- yor galiba.. Cumhuriyetin banisi, ve tanın biricik halâskâr olan yük, Gazinin” iltizam etmiş lunduğu serbes cumhuriyet fır- kası “ne idüğü, belirsiz bir fır- ka değil, vatan sahasında kıy- met ve hemmiyeti her gün biraz daha artan, genç ve mü- nevverler | tarafından her gün biraz daha fazla rağbeti artan hakiki bir vatandaş fırkasıdır. IBize. faşizme benzer bir fırka lâzımdır.) *diyen hükümet gazetecileri cumhuriyetin ruhun. dan olduğu kadar, ilya ibti yacından da bihaber insanlardır. Faşizm idaresi, memleket idaresi- nibir şalisa ve bir zümreye bırâ- kan, muhafazakâr, ve ileriden ziyade geriye bakan müstebit bir idaredir. Halkı idareye teş- rik etmek değil, halkın intiha- batta serbesçe | reyini istimal etmesine bile müsaade etmemiş bulunan Halk fırkasının çığırt- kanları bununla da iktifa etmek istemiyorlar galiba. Hakikatte ise aziz vatanımı- zn mamur ve vatandaşlarımızın mes'ut ve bahtiyar olmasının ye- gâne yolu, halkın hakiki bir su- rette idareye teşrik edilmesi ve vatandaşların serbesçe reylerinin kullanılmasındadır. Ancak halkın serbesçe icrayi faa- Jiyet etmesinden sonradır ki bü- Yük Türk milletinin terakki ve tekâmül kabiliyeti büyük eser- lerle tezahür edecektir. Serbes bir surette rey verildiği takdirde bu memlekette mürtecilerin ve komünistlerin meydana çıkaca- “ından bahsedenler bu milleti “yi tetkik etmemiş ve eyi anla» mamış insanlardır. Büyük halâs ârın tarihte bir misli daha gö- rülmemiş olan muvaffakiyetleri, vas hü- bu- Ali bey bir şey söyliye- mem diyor. Saffet bey blok etrafında ne düşünüyor? Ankara, 9 ( S.C ) — Cumhu- riyetçi fırkalar arasında milli bir Blok tesisi tasavurları etrafında deveran eden şâyialar üzerine tahkikatıma devam ederek H.F. reis vekili Afyon meb'usu Ali beyi gördüm. Rivayetlerin ne erece doğru olduğunu sordum. Ali bey dedi ki: — Ben bu mesele hakkında hiç bir şey söylemeğe salâhiyet- tar değilim. Ancak reisimiz 1s- met paşa veya fırka kâtibi lâzımgelen tebligatta rler. C. H.F. umum kâtibi Saf- fet beyi de ziyaret ettim. Mu- maileyh aynen şu beyanatta bu- lundu ; — Gazi. hazretleri, .C. F. lideri Fethi bey efendiye yaz. mış oldukları mektupta kendik rinin Cumhuriyet Halk fırka nın umumi reisi olduklarını tas- rih. etmişlerdi. Bilâhare İstanbul- da * neşrettilleri beyanname ile de bu tarihi hakikati tavzih et işlerdir. Bu vaziyet bugün da- hi hiç değişmemiştir, kat'idir ve değişmiyecektir. Binaenaleyh fırkamızla Ser- bes Cumhuriyet fırkası ayrı ayrı firkalardır. “Bizim © umumi reisi miz. fırkamızın.. banisi © Gazi Mustafa Kemal hazretleridir. Serbes Cumhuriyet Fırkasının reisi de Fethi , bey efendidir Yalnız Gazi hazretleri Fethi beye yazdıkları malüm cevabi mektupta bildirdikleri üzere, ken- dileri reisicumhur bulunmaları dolayısile fırkamızın umumi reis- liği filen, vekilleri olan İsmet paşa tarafından ifa edilmektedir. Fırkamız önümüzdeki meb'us intihabında akalliyete düşerse umumi reisimiz Gazi hazretleri fırkamızın başına geçerek riya- seti bilfiil ifa buyuracaklardır. Bütün hakikat işte budur. büyük Türk milletinin bu nevi kabiliyetlerine. istinat ( etmek- tedir. Serbes cumhuriyet fırkasının faaliyeti; büyük Gazinin herkes- ten evvel keşfetmiş bulunduğu bu milli cevherin kıymetine da- yanmaktadır. Serbes cumhuriyet fırkası; Türk milletinin reyinde, ve filinde serbes olmakla tekâ- mül edeceğine, ve bu prensipler temin edildiği takdirde bugünkü sıkıntı ve ıstıraplarn kalkaca- ğına kanidir. Serbes cumhuriyet ırkası; kendi prensipleri tatbik edildiği takdirde memleketeiktı- sadi refah ve içtimai saadet gelece ğini iddia ediyorsa sebebide mille- timizin kabiliyet kemaline itimat etmesidir. Muarızlarımızın idareyi bir zümreye tal etmek istemele- rinin sebebi milleti bu itimada lâyık” görmemeleridir. Halbuki hakikat yürüyor; Türk köylüsü ve Türk işçisi arasında; olduğu kadar, ve hatta ondan daha faz- la memleket gençleri ve münev- verleri arasında Serbes Cumhur riyet fırkası taraftarları çoğal- maktadır. Hürriyete ve serbes- e karşı gösterilen bu umumi iyak dahi aslında milli bir te- kâmül addedilse yeri vardı Fethi Bey diyor ki 0 Teşrinisani 1930 in gazetemize izahalı Milli Blok etrafında Serbes Fırka Lideri Fethi B. Cumhuriyet Halk Fırkası reislerinden Ali ve U. kâtibiSaffetB.lermuhabirimizemalümatverdiler Fırkamızın teşekkül ve bünye- sinde asla bir tahavvül yoktur. İsmet paşa hüküme- tile iktisadi buhran etrafında büyük farklarımız vardır. Bana vekâlet teklifi mevzuubahs olamaz ae —— Ankara, 9 ( S.C ) iy- yet , gazetesinde Siirt meb'usu Mahmut beyin yazdığı bir baş- makale ile ortaya atılan Cumhu ranın izalesi e çarelerine hasrı ehemmiyet ve itina olunmssı gibi tatbikatta riyetçi fırkaların milli bir Bleklİsmet paşa hükümetinden teşkil eylemeleri keyfiyeti etra- fında birer birer salâhiyettar ze- vatı ziyaretle fikirlerini sordum. Serbes Cumhuriyet fırkası Lideri Fethi bey cevaben dedi ki: Buna “ Milli Blok , değil, “Cumhuriyetçiler Bloku,, demek daha muvafık olur. Avrupada da bu kabil hareketler görülmüştür. fırkalar proğramlarını, prensiple- rini ruhan ve tamamen muhafa- za etmekle beraber (o bazan blok teşkil. ederler. * Milliyet gazetesinin verdiği malümat bu- na işaret olsa gerektir. Cumhuriyetçilik, | lâyiklik ve milliyetçilik hususunda her iki fırkanın uhdeleri birbirinin ay- nidir. Bu sahada esasen iki fır- ka arasında nazari olarak ihti- lâf yokti Bizim fırkamız siyasi hayatta, idarede ve iktısa- diyatta daha ziyade hür- riyet taraftarıdır. Vergi- lerin tahfifi, devlet bütçe- sinde, masrafların mille- tin iktisadi mukavemetini gözetmek şartile ve daha müsmir surette yapılması ve bugünkü iktısadi buh- suallerime ühim farklarla ayrıl- imaktadır. Cumhuriyetçiler blok teşek- külü halinde fırkalar şahsiyet ve prensiplerini muhafaza edecek- ler, her ikisi de Cumhuriyet ba- isi olan büyük Gazinin işaretine tâbi olacaklardır. “ Milliyet, gazetesinin ver- diği malâmatı bu suretle anla- mak icapeder. Esasen fırkamızın gerek be- lediye mamzetleri arasında ge rekse ileride umumi intihabatta göstereceği meb'us namzetleri meyanında Cumhuriyet fikir ve kanaatine merbut olmıyanların yer bulabileceğini hatıra getir- mek caiz değildir. Bu itibarla Fırkamızın O bu yeni safhayı o memnüniyet ve şükranla karşılamaktadır. Fırkamızın o teşekkül ve bünyesinde asla tahav- vül yoktur. İsmet paşa tarafından bana ne vekâlet teklif e- dildiği mevzuubahs ve ne de bu son safhanın böyle tekliflerle alâkası vardır. aka man a il lan Şehrimizintihabatı Izmir için silinmez bir lekedir Hall içimi müadeleğii lez Halk Mefküre Gazetesidir İdar. ehanesi: İzmir - Gazi Bulvarı; ©“ “Yeni Asır, yurdunda Nüshası - Heryerde 5 kuruş Denizliden Zeynel Besim bey hakkında Fethi beye yazılan bir mektup çok dikkate şayandır Ankara, 9 (S.C) —S.CF. Lideri Fethi beyefendiye Deniz- liden gönderilen saf ve samimi ifadeli bir mektubu, Türk köy- lösünün S.C. fırkasına olan can- dan muhabbetini gösterdiği ci- hetle dikkate şayan gördüm ve hulâsatan gönderiyorum. Mektubu yazan Denizlide a- rabacı başı Kelleci oğlu Meh- met ağadır. Bu saf vatandaş, mektubunda diyorki: Zeynel Besim bey buraya gel- mişti. 5. C, fırkasına propaganda yaptı. “Sizin rahatınız için ça- lışacağız, fırkaya giriniz dedi. ,, Bana da bunu teklif etti, Ben: “Altı çanağım var, dördünü Sorabilir TÜ Muallimler açlığa id- man mı ettiriliyor? Barem kanununun tatbiki memurların tej maksadını istihdaf eylediği iddia olun- muştu. Bu kanundan kimlerin ne şekilde istifade eylediği malümdur. Zayallı küçük me- murlar bu terfih vail kar” şısında “ gölge edilmesin baş- ka ihsan istemeyiz , del mecbur kaldılar. Fakat iş bu kadarda kalmadı. Mual limler bu kanun yüzünden terfih şöyle dursun, ıstırap çekmeğe başladılar. Hususi muhasebeden ma- aş alanların “Barem,, Kanu- nuna tevfikan maaşları tayin ve bu cetveller ait olduğu vekâletler (e tarafından İcra vekilleri Heyetine sevkedile- cek ve tasdiki müteakip mu- teber olacaktı. Hususi bütçe- lerle beraber cetveller gi derildi. Bütçeler tasdik edil- di. Fakat cetveller gelmedi. Senesi yaklaştığı halde hâlâ da gelmiyor. Bu vaziyet kar- şısında geçen sene hususi bütçeden omaaş (alanlara geçmiş sene bütçesi gibi avans olarak maaş veril mekte devam ediliyor. Lâkin yeni tayin edilmiş memurlar ile bu sene muallim mektep- lerinden mezun olarak vazife verilmiş bulunanlar henüz on ğ N | | ara alamıyorlar. . Aylardan- My ğa ri İışıyorlar. Bu zavallılara aç mısınız tok musunuz diye s0- ran yok. Meşhur darbı o meseldi “Tok açın halinden bilmez, erler. Filhakika öyle oluyor. İnallimlerin esasen elli İira- verğiye “verdik: “İkisini"de “size veremem.,, dedim ve bu işlere karışmak istemedim. :O: “Senin iki çanağını dört edeceğim,dedi. Fırkaya yazıldım. Sonra bu adam dama girdi ve çıktı. Benim fırkaya girdiği- | mi işidenler “Bak, sen aldandın)ğyı geçmiyen ( maaşlarını dı AR lamayınca, me ıstırap içeri O şe ae aaşcakaza iü şu cevabı verdim: R üç değildir. “Ben ona değil, Fethi beye|$” “Yalnız açlık değil bakakla inandıml,, kasaba yapılan Hakikaten öyledir. Gece se-İğ haysiyet kırıcı en i ni rüyamda gördüm. Fakat hül-|ğ ayrıca manevi bir üzün! al kaldım, Buraya gel de|& teskil ediyor. Acaba vilâyet mübarek yüzünü bir görelim. | bu kabil muallim ve memur- Sana borçluyuz.Şimdi eskisi larada avans şeklinde ka- gibi değil, bunada şükür., bunla ; muayyen < maaglaçıği Fethi bey bu saf ve samimi verdiremez mi? mektuptan çok mütehassis ol- R Bu vaziyet karşısında lüf- fen sörabilir miyiz.Muallimler dman mı ef ir? Serbes Cumhuriyet fırkası intihabata karıştırılan fesatları tevsik ederek tahkikat icrasını talep eyledi Avrupada seyahatte bulunanlar, rey sandığı başına gelmiyenler namına reyler atılmış Serbes fırkanın 10000 reyi tebdil edilmiştir Izmir halkı h İntihabat etrafında yapılan suistimaller, intihabata karıştı- efkârınca malümdur. Bunları cem lundukları veya intihap sandık: eyecanla neticeyi bekliyor ! kişafına kadar talik eyliyece-|tır. Filhakika bu memleketlerde|tibaren fırkamızın maruz kaldı- giz. Yalnız şu kadarını bildire-Jiş başına geçecek kimseler va-İğı namütenahi haksızlıklar ve rılan fesat bütün İzmir umumillim ki bu vesaik Avrupada bu-|zifelerini ifada lâzım gelen kuv-| kanumsuzlukların ti iktisap için halkın samimilde sırasile ve delâili maddiye- eyliyen Serbes Cumhuriyet fır-|ları başlarına getirdikleri halde|sürette ekseriyeti arasına mazbar|sile arzolunacaktır. Bunların bes kası merkez ocağı bir istidaya|namlarına rey atılan vatandaş-|ve nail olmağı esas muvaffakı- rapten bir nüshasını Dahiliye ve-|ların isimleri ile tesbit etmekte|yet addettiklerinden intihabatın kâletine bir nüshasını mülkiye|ve zati imzalarile rey atmadık-|her türlü müdahale ve tesirden müfettişliğine ve bir nüshasınıllarını bildiren mektupları da bu-| âzade olmasına fevkalâde itina da Lider Fethi beyefendiye gön-| lunmaktadır. dermiştir. Bu lâyihaya bir çok Bunlarda 8 olanların veya bilfil iştirak eden- lerin imzaları mevcuttur. Ancak! bu vesaiki tahkikat başlamadan müistimalâta şahit kumak fırsatını vereceğiz. Lâyiha berveçhi atidir: n E Zamanı gelince karilerimize|den fırkamız son belediye inti mühim vesaik raptolunmuştur. İbu hayrete şayan vesikaları 0-habatında bu emniyenin temini lediye kanununun 22 inci mad- desine tevfikan tahkiki ve ev- rakı tahkikiyenin intihabın ipta-“ Hi talebile | Şurayi Devlete tak- imi istirham. olunur. Intihap sandikları 1 —: İntihap sandıkları inti- hap başlamazdan bir gün evvel belediye dairesinde mühürlen- etmektedirler. Yeni teşekkül e- husulü için hemen sarfı mesaiye başlamış ve maalesef bütün he- Mukaddes hak) yecan ve samimiyete rağmen|miş ve intihap mahallerine mü- “MüstağnitlarzubeyandırkiHa-| daima menfi noktai nazarlar ve|bürlü olarak gönderilmiştir. Hal neşretmek istemiyoruz. Lâyihayı|kimiyeti Milliye esası cari (olan|tatbikat karşısında kalmıştır. buki belediye kanununun 40 ncı bugün aynen neşretmek ve ve-|memleketlerde en aziz ve kıy-) Yolsuzluk ve kanunsuzluklar| maddesi mucibince encümen Fe- Ahmet Nesip sikaların neşrini tahkikatın in-İmetli olan şey Müntehip olmak:| İntihabatın ilk günlerinden i-| — Sonu üçüncü sayfada —