10 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Tiberalizm nedir Muharriri: Emile Faguet Üçüncü fasıl Ferdi hürriyet 1789 “ Halkar Beyannamesi,- nin ferdi hürriyet hakkında üç maddesi vardır; 4, 7 ve 9 uncu maddeler. madde 4 — Hürriyet - başka- sina mazarratı olmıyan her şeyi yapmaktan o ibarettir. Böylece, adamın çok tabii. haklarının is- timali ancak cemiyetin diğer aza- larına da aynı haklardan istifa- deyi temin eden hudutlarala mahduttur. Madde 7 — Hiçbir adam ka- nunun tayin ettiği haller ve tes- bit ettiği şekiller haricinde itti- bam, tevkif ve hapsedilemez. Keyfi emirleri talep, icra, infaz edenler veya ettirenler tecziye olunmalıdır. Ancak kanun namı- na davet veya derdest edilen her vatandaş dakikasında itaate mecburdur. Mukavemet ederse cürüm işlemiş olur. Madda 9 — Her adam cür- mü sabit oluncaya kadar masum farzedildiğinden | tevkifi elzem olsa bile şahsını el altında bu- lundurmak için elzem olmıyan her güna şiddet kanun tarafın- dan şiddetle menedilmelidir. 1793 “ Haklar Beyanname- sinde ,, ferdi hürriyet hakkında! yedi madde vardır: 6,9,10,11,12 13,14 üncü maddeler: 6 ıncı madde — Hürriyet her adamın, başkasının haklarını ih- lâl etmiyen her şeyi yapmak hakkidır. Ruhu tabiat, kaidesi adalet, teminatı kanundur. Ah- lâki hududu bu kaidede münde- miçtir: “ Sana yapılmasını iste- mediğin şeyi başkasına yapmal, Madde 9 — Kanun umumi ve ferdi hürriyeti hükümet sü- renlerin tazyikine - karşı himaye etmelidir. Madde 10 — Hiç kimse, ka- nunun tayin ettiği ahval ve tes bit ettiği eşkâl haricinde itti- ham, hapis ve tevkif edilemez. Kanun namına davet veya der- dest edilen her vatandaş itaate mecburdur. Mukavemet ederse cürüm işlemiş olur. Madde 11 — Kanunun tayin ettiği ahval ve eşkâl haricinde bir adama karşı yapılan her ha- reket keyfi ve müstebidane- dir. Cebren bu harekete maruz kılınmak istenecek kimse kuv- vet istim; bu teşebbüsü red- detmek hakkını haizdir. Madde 12 — Keyfi emirleri talep, ra, infaz edenler veya ettirenler mücrimdirler ve tecziyeleri lâzımgelir. Madde 13—Cürmü sabit olun- caya kadar her adam masum farzedildiğinden, tevkifi elzem addedilirse, şahsıni emniyet al- tında bulundurmak için icap etmiyen her şiddet kanun tara- fından katiyen menedilmelidir. Madde 14—Hiç kimse, cür- münden evvel neşrü ilân edilmiş bir kanuna tevfikan mukaddema istima ve kanunen davet edil meksizin muhakeme ve tecziye edilemez. Neşri ilânından evvelki cürümleri tecziye edecek olan kanun: bir. istibdattır. Kanunun makabline şümulü bir cinayet . olur. 4 1789 ve 1793 beyannamele- , rindeki bu on madde Fransada » ferdi hürriyetin mebnasıdır. Hü- © kümeti kanunla, ve vazii kanunu | g da kanuna mütefevvik bir pren-İğ ümetin İN siple takyit eder. H « kanun tarafından tayin edilen — hareketini menederler. Bir adam © hakkında © hakkını vazii kanundan nezeder, zira kanunun makabline sümulü ve suret haricinde fertlere karşı her|$ hakkında ve onun yaptığı şeyi bir. kanın yapmak($ pılmış bir kanun cinayettir. Baş- kasına zararı olmıyan her hangi bir şey hakkında vazii kanunun umumi ve istikbale ait bir kanun yapması bile menedilmektedir. Bu hareket hükümetin hoşuna gitmese bile. 1189 ve 1793 beyannameleri, müessesancılar ve konvansiyonel- ler bazı noktalar üzerinde hali ihtilâfta oldukları halde burada tamamen ayni fikirdedirler. Her kesin ferdi hürriyetinin ancak başkalarının ferdi hürriyetlerile mukayyet olmamasını ve hüküme- tinbu meselede busuretle tahdit edilen, yani onun trafından ve onun için değil, fakat münhası- ran benimkisi sizin ve sizinkisi benim tarafımdan tahdit olunan bu hürriyeti meri kılmaktan bâş- ka hakkı olmasını istediler. Bu- rada onlar için Devlet hakkı yoktur. Bundan ziyade 'cezri ve kati: olarak liberallik olamaz. Be- yannamenin . muhatrirleri için ferdi hürriyet meselesinde Dev- let hakkı mevcut değildir. Bununla beraber bu hak mev- cuttur ve Beyarinâmeler, Adam ve: Devlet hakları” arasındaki hüdudu tayin etmekeiçin hiç ol- mazsa imaen' bundan bahseyle- meli idiler. Hükümet askeri mükellefiyet vazettiği' zaman benim ferdi hür- riyetim üzerine * çıkmıyor mu? Hatta onu lağvetmiyor'mu ? Bur na hakkı. yok mü ? “Lağvediyor ve lağvetmeğe hakkı: var. Mut- lak surette: lağvediyor. Zira dik- kat büyurunuz : berim “zamanı- mın iki senesini saldıktan başka vatandaşlıktan da. beni. sadece azlediyor. Beni kapalı gözlü bir itaate tâbi. kılıyor ( çok hakkı da var ) ve diğer vatandaşlar gi- adece kanuna itaatle mu- kayyet. tutmıyor. Açıkçası, beni kanun haricine çıkarıyor. Fazlası var ve bu hayret ve- rebilir; hükümet benim şahsımda yalnız ferdi hürriyeti değil, yal. nız siyasi hürriyeti değil, bi zamanda tefekkür hürriye tini, itikat hürriyetini, din hür- riyetini, adamın bütün hakların bütü, hepsini ihlâl edebilir. Bu inanılmaz bir şey görünür, fakat doğrudur. Bakınız. Beni avcılığa mecbur edecek bir hükümet çık- sa ne dersiniz ? Ben avı sevmem. Behi ral etmiyen küçük hayvancıkları öldürmekten nef- ret ederim. “ Dostum, avla- nacaksınız , © zira ben” öyle istiyorum. , Bu, müthiş bir istibdattır. Hükümet beni asker yaptığı zaman üzerimde bu İs- tibdadı tatbik eder. Bana silâh taşıtır, günde 40 kilometre yol yürütür ve insan avcılığı yap- tırır. Halbuki ben insan öldür- miyeceksin emrine itaat etmek hakkına malik olan bir adamım. Bütün insan haklarının bundan daha esaslı şekilde ihlâli vaki olamaz. Vatan fikrile alâkası olmıyanlar, onun için ordunun ilgasını talep ederler. Ben çok derin liberal olmak- la beraber, ordunun taraftarım. “Zira vat, fazasını isterim. Bu kitabın ip- tidasında “vazettiğim prensiple- rin tatbiki burada kendini: gös- teriyor. Bitmedi çmakabline şamil olmak üzere ya-/ Avrupada insani fikirlerle ha“ reket olunduğu iddiasile (o dün- ya afyon zeriyatını tahdide tâbi tutmak için mühim bir cereyan vardır. Bu imesele ile meşgul olmak üzere bugünlerde Londra- da bir konfarans toplanacaktır. Konferansa hükümetimiz na- mına sıhhiye vekâleti hıfzıssıh- ha umumi müdürü iştirak ede- cektir. Tereşşuh eden haberlere gö- re, Sıhhiye vekili Refik bey A- merika seyahatinden avdet eder- ken Loücraya uğramış, bu hu- susta bazı mütalealarda bulun- muştur. Hükümetin konferansta takip eyliyeceği hareket malüm olma- makla beraber Afyon tüccarları aldıkları hususi malümattan bu temdit fikrine hükümetimiz de iştirak © edeceğinden © endişeye düşmüşlerdir. Hattâ Perşembe günü geç vakıt Sıhhiye vekili Refik beyi ziyaretle Afyoncu- luğün memleket iktısadiyatında oynadığı rolü izah eylemişlerdir. 11 mliyon lira Afyon zeriyatından memle- kete giren para on bir milyon lirayı mütecavizdir. Şimdiye ka- dar istihsalâtımız senevi iki yüz yetmiş tondür. Vasati: fiat otuz lira hesap edilirse senede bu Dahiliye vekili Şükrü Kaj beyin İzmir seyakatı, seylâp fe- lâketinden mütevellit vaziyeti tetkike matuf bulunuyordu. Bu- hunla beraber, vekil bey burada bulunduğu müddet zarfında gü- nün en mühim (siyasi meselesi olan ve Büyük Millet Meclisinde Serbes Fırka lideri Fethi. bey efendinin istizahlarile (son de rece hararetli © münakaşaların mevzüunu teşkil ededek olan intihabat yolsuzlukları ve kanun- suzlukları etrafında da tetkikat- ta bulunmuştur. Şükrü Kaya beyin, Ankara- ya dönmezden evel, intihabatta cebir ve tazyik siyasetine en ziyade şiddetle. sahne. olan Şe- hirlerden Balıkesir ve Bursayı ziyaret etmiye lüzum görmeleri de, İzmir seyahatinin ayni za- manda Fethi beyin istizahına vereceği cevaplar için malümat toplamak gayesine matuf bulun- duğunu göstermektedir. Şükrü Kayabey bu mesele hak: kında İzmirde vali Kâzım paşa, belediye reisi Sezai ve Halk fır- kası erkânile görüşmüştür. Bu- nunla beraber, Serbes fırka er- kânından bazı zevattan da İzmir ve mülhakattaki ( yolsuzluklar, tazyikler, ve kanunsuzluklar, hak- kında malâmat almıştır. Bu ma-|; lümatin vekil beye, intihabata vaki müdahaleler hakkında tam bir Okanaat verdiği şüphesiz ise de, Millet © meclisinde bu hakikati ne dereceye kadar itiraf edeceği ve ne suretle te- vile çalışacağı şimdiden tahmin edilemez. İntihabatta takip edilen sis- temin neticelerinde dahiliye ve- kilinin şahsi mes'uliyeti büyük olduğu için mecliste bitarafane Xİbir şekilde istizaha cevap ver- mesi beklenemez. Yalnız şurası muhakkaktır ki Rİ intihabat esnasında kanun hari- cinde yapılan ve vatandaş teyi- nin ; emniyet. ve © masuniyetini ihlâl eden hareketler hakkında|riı |tedi Afyon ihracatımız tehlikeye giriyor Londrada toplanacak konferansta hükümetimizin vaziyetine olacak? Afyon tüccarları; Sıhhiye vekilini ziyaretle bu mesele etrafında görüştüler. Maamafih endişe zail olmuş değildir. İktisat vekâletinden alâka bekleniyor yüzden memleketimize giren pa- ra sekiz milyon dört yüz bin liradır. Üç milyon da haşhaş tu- tuyor. Binaenaleyh afyon zeriya- tinin — iktisadi muvazenemizde asgari on bir milyonluk -bir rolü vardır. Eğer afyon zeriyatı tahdide tâbi tutulursa esasen bozuk o- lan iktısadi muvazenemiz üze- rinde müessir olacak ihracat ye- künu azalacaktır. zarar bu ka- darda da kalmayacaktır. Orta Anadoluda: Keyfiyet bilhassa orta Ana- doluda büyük bir tesir yapacak- tır. (Çünki Afyon Karahisar Uşak, Bulvadin ve civarında hu- bubat ve Afyon / zeriyatından başka bir şey yetiştirilememek- Yani > bağcılık, incircilik, tütüncülük vesaire yoktur. Hu- bubat zeriyatı ise buğday ve ar- pafiatlerinin son aldığı: vaziyete nazaren kârlı bir ' iş olmaktan çıkmış gibir. Dört beş kuruşa arpa, sekiz dokuz kuruşa buğday satılmaktadır. Binaenaleyh esasen fakir düşen orta Anadoluyu afyon zeriyatının. temdidi daha; fazla fakirleştirecektir. Ispartada Isparta hemen. hemen yalnız afyon zeriyatına müftekir kalmış bir. vaziyettedir. Gül yağcılığı! al veee Gem D. Vekilinin tetkikleri Şükrü Kaya B. Lider Fethi beyin istizahlarına cevap vermek için hazırlanmaktadır Fethi Beyin &linde mevcut olan deliller ve * vesikalar kanunun hükmünü . fırka “menfaatlerinin fevkinde tutacak bir meclis hu- zurunda hükümetin vaziyetini sarsacak kadar müthiştir. Dahiliye vekâleti şimdiye ka- dar hakları ihlâl olunan münte- hiplerin şikâyetleri etrafında ne derece « esaslı tetkikat ( yaptır- mıştır, bilmiyoruz. Bunu ancak yakında mecliste cereyan edecek müzakerattan anlıyacağız. İzmirde tazyik siyaseti de- vam etmektedir. Serbes firka- nın müntehiplerden imza topla- mak teşebbüsüne vilâyetin nasıl mani olduğu ve vatandaşların kendi arzularile verdikleri imza- ları muhtevi defterlerin dahi günden ne şekilde zabtedil malümdur. Burada valinin int habat yolsuzluklarının aşıkâr bir Surette meydâha çıkaracak te- şebbüslerin önüne geçmiye ça- lıştığı da inkâr edilemez. Şükrü Kaya beyin Kâzım paşa ila gö- rüşerek elde etmek istediği ma- lümatın mahiyetini takdir etmek güç değildir. Ancak, her yerde olduğu gibi, izmirde takip edilen inti- habatı ifsat siyaseti de o kadar açıktır ki hiç bir suretle lenemez ve bunu müeyyet deli ler, meclis müzakeratı esnasında, hükümetin gözü önüne atılacak ve tevil imkânlarına (o meydan bırakmıyacaktır. Hükümet, bu işlerin mes'uliyetini tekabbül et- miyorsa, obitarafane ( tahkikat neticesinde sübut. bulacağı ve hatta tarafgirane tahkikata rağ- men sübut bulduğu muhakkak olan müdahalelerin mes'ullerini şiddetle tecziye etmeğe ve inti- habatı o mefsuh © addeylemeğe mecburdur. Bu hattı hareket ibtiyar edil- mediği takdirde, intihabatta ta- kip edilen usulün hükümet tara- fından, tasvip edilmiş ve emro- lunmuş bir usul olduğu tezahür edecektir. O zaman da mes'uli- yetin neticesini tayin vâzifesi B. M. Mine terettüp edecektir. Bu itibarla Şükrü Kaya B.in seyahati çok mühim hâdisele- çok sene evel ölmü: Halıcı- lık haddi asgariye inmiştir. Bü- tün halı kumpanyaları istihsalâtı indirmişlerdir. Eğer” afyon da ayni akibete maruz kalırsa İspartanın fakrı zaruret içerisinde kıvranacağında şüphe kalmıyor. Endişe kalkmadı İşte tüccarlarımız bu mah- zurları birer birer Sıhhiye vekili beye anlatmışlardır. Refik bey bu kısımların hükümetin bileceği birsiş olduğunu daha fazla İk- tısat vekâletini alâkadar etti kendisinin sıhhi noktai nazardan afyonun kontrolü ve mürekke- söylemiştir. İlâve edildiğine nazaran Ce- miyeti akvamin bu mesele üze- rinde ısrarından bahsolunmüştur. Cemiyeti akvam evelemirde kendi teşekkülüne dahil millet- lere bu noktai nazarı kabul et- tirmiş bile değildir. Binaenaleyh tüccarlarımızın sıhhiye vekili Refik beyle te- maslarından sonra zail olmuş değildir. Meseleye iktisat vekâletinin şedit bir alâka - göstermesi lü- zumlu görülmektedir, Jandarmada Tekaüde sevk edilenler Jandarma © miralayı o Sami, jaridarıma zabitlerinden ve sabık valilerden Halil Rifat, kaymı kam Abdurrahman ve © yüzbaşı Mazhar beyler tekaüde sevke- dilmişlerdir. Yeni muhacirler Giritten gelecek” 400 'kâr- deşimiz. Muğlada. yerleştirilecek Yühanistanla yapılan itilâfa tevfikan, Gititten İtalyan tabası olarak mübadele * harici kalan 400 nüfus Türk ailesinin de mü- badeleye tabii tutulduğu malâm- dur. Bu kardeşlerimizi almak ve vatana getirmek üzere Seyri- fından bir va- Muhacirler, Küllük iskelesine çikarılacak ve ve Muğla havalisinde iskân edi- leceklerdir. > Askerliği | yaşını olanların askerliği altı sene için tecil edil Ferah sineması Üç gün felâyetzedeler menfaatına işliyecek Hilâllahmer cemiyetinden: Karşıyakada Zafer sinaması sahibi Necati bey sinamasında güzide bir filim göstermek üzere Pazartesi, Salı, Çarşmba günle rinin hasılatın seylâpzede ren- faatine olmak üzere Hilâliahme rimize terketmişlerdir. Kondisine | teşekküirden ve muhterem Karşıyaka sükkânm. dan rağbet reca ederiz, Teşekkür Hilâliahmer cemiyetinden: Seylâpzedegâne yardım olmak üzere İstiklâl şirketinden 3 çü- val makarna, 2 sandık şekar, Majik sineması hasılatı olarak 59 buçuk, Çeşme hilâliahmer şu- tarafından verilen bir balya ka- but bezi İstanbul batı ile alâkadar bulunduğunu|! besinden 90. Aydın demiryolu kumpanyasından 1000 lira teber- Yu edilmiş ve bir sahibi hayır hilâliahmer merkezinden o merkezimize gön- derilmiştir. Arzı teşekkürat ey- Geçende burada bir. işçini makalesi çıktı. İşçiler niçin Se, bes Fırkaya müzahir oldukları anlatıyordu. Ondan çıkan man, şu idi, “Bu fırka bizim kenği fırkamız değildir. Fakat tam bi, demokrasi fırkası olduğu için, bütün hürriyetlerin samimi taraf. tarı göründüğü için biz ona mi. zaheret ediyoruz. ,, İşçiler için mutlak ayrı bir fırkaya lüzum var mı? Bu mi. nakaşa edilecek bir meseledir, Fakat muhakkaktır ki, demok. ratik hiç bir fırka işçilerle ali. kadar olmaktan geri kalamaz, Bunlar o memlekette ri çalışkan ve münevver bir s teşkil ederler, Vatandaşlık hak. ları 'ne diğerlerinden fazla, ne daha azdır. Onların refahi men. leketin refahından ayrılamaz. B, ırka halk küt er > vatandaşlarla işçileri “de © düşüne. seyyanen cektir. Bu temayülü “ Komünizm , ittihamına uğratmak: demagoji yapmak istiyenler için kolay o- labilir. Hakikatte komünizm &- meleye alâkadan: değil, alâkasır. lıktan doğmuş olan bir beliyedir. Amele haklarının masun «olduğu bir memlekette komünizm ola maz; İngiltere Fransa büna mi- saldir. İşçinin çalışma şeraiti ve istikbali cemiyetin himayesi al- tında olursa, bundan işçi: şüphe- siz istifade eder, fakat bilhassa memleket iktisadi; lur. İşçinin. himayesiz kaldığı memleketlerde, işçiliği nayiin inktşaf ettiği görülme miştir. Türk işçisini Komünizm afe- tine müptelâ zannedenler alda nırlar. Bizim amelelerimiz vata- nı severler. Memleket için feda- kârlıkta. diğer vatandaşlardan hiç bir zaman geri kalmamışlar. dır. Bizim işçilerimiz Cumhuri- yeti severler, ve kendilerini ter- fih edebilecek rejimin yaln Cumhuriyet olduğunu bilirler. Bunun” için “işçilerin hangi fır Kaya olursa“ olsün * temayülü o fırka üzerine şüphe celbedemez. bilâkis “dünyanın ber tarafında işçiler Cumhuriyetin en kati müzahirleri, müdafileridirler ve cumhuriyetperver fırkalar, mil liyetperver — işçilerin © müzahe- retini gurur ve memnuniyetle kabul edebilirler. Dikkat etmek lâzimdir ki buna mükabil, cumhuriyetçi fır kaların işçilere karşı sarih ve zifeleri vardır. Bu da onlara is tikrarlı, yaşatıcı şerait temin et mek, istismar edilmelerine mani olmaktır. Bizde işçiler lehinde şimdiye kadar esaslı tedbirler alınmadı, zira halk fıkrası İş kanununun çıkmasını her nedense istemedi, Bundan sonra bu me sele 'ile uğraşmak * İzini gele” cektir. İşçilerle meşgul olmıyan demokrat fırkalar, o komünim tehlikesine bizzat o memleketin kapılarını açmış olurlar. Kiemluriel Telefon numarası - 2697 Telgraf adresi - İzmir Serbes m Abone şeraiti Senelik: — 10 lira Altı aylık: 6 Ecnebi. memleketler için: Senelik; o 25 lira Dördüncü i Daimi ve aylık ilânat 27 rica pazarlığa tâbidir ve az0' i teshilât gösterilir. leriz. İHTAR: Abone ve ilân üc) etleri bilâistisna ü