14 Mayıs 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 58

AKİS - SAROL DAVASI Bilirkişi raporu Mahkeme heyeti iddiaları ve mudafaaları dinlemişti. 8 Şubat 1865 ta- indeki müteakip celsede re sen yazılarm bir bilirkişi heyetine tet- kik ettırılmesıne 18nun görd OS İstanbula gönderildi. Ehlivukuf he- yetinin raporu 17 Mart 1955 tarihli celsede gene çok kalabalık bir dinle- yıcı kütlesinin önünde okundu. Raporun İstanbul Bana Dâvalarına Bakan İoplu Asliye Ceza Mahkemesi Reis- Basın dâvalarına bakan Toplu Asliye Ceza Mahkemesinin :884/33 sayı ve 4. 2. 1855 tarihli ta- lımatına atfen AKİS Mecmuasının 2 kim tarihli nüshasının 4. üncü sa- hıfesınde münteşir 'Hukumet", 23 E- kim 1854 tarıhlı nüshanın 6. ife- sinde çıkan 'Maarif Vekilinin Verımlı çalışmaları", 30 Ekı 1954 - tarihli A nkara nüshanın 2. ifesinde münteşir "Bu Vekil istifa etmelidir", 13 Kasım 1854 tarihli nüshanın 7, 8 ve 8. sabi- telerinde çıkan " i", "Ma- (bu- lundurulmak, tarafların iddia ve mü- dafaaları nazara alınmak suretiyle, Devlet Vekili Mükerrem Sarol'a ifa ettiği vazifesi dolayısiyle itibarım kı- racak ve şöhretine veya servetine za- rar verebilecek mahiyet taşıyıp taşı- madığı hususunu tesbit ile vazifelen- dirilmekle gerekli tetkikat icra o0- lundu: Heyetimiz, tetkikine sunulan ya- radan, mahkemece tevdi olunan vazi- fe bakımından tetkik ve mütalâa e- derken, kanunlarımıza nazaran suç sayılan hususları ve 'gazetecilik va- zifesini ifa bakımından, demokrat memleketler matbuatı zavıyesınden mevcut teamül ve tatbikata göre tec- viz olunan esasları gözönünde tutmuş ve tetkikine sunulan yazıların matbu- at vazife ve hakları ölçüleri içinde bulunup bulunmadığını araştırmıştır. 1 — 2 Ekim saydı nüshanın 4. hifesinde münteşir "Hükümet" baş— lıklı yazı: Bu yazı, o zaman İşletme- ler Vekili bulunan Fethi Çelikbaş ta- rafından yapılmış bir beyanatın, Türk Sesi gazetesinde baş makale sütu- nunda tenkidi dolayısiyle kaleme a- lımıştır. Yazıda muharrir, aynı ka- ineye mensup bulunan iki vekilden birisi tarafından yapılan beyanatın, diğerine ait bir gazetede şiddetle ten- kid edilmiş olmasını garipsemekte ve tenkid eylemektedir. Yukarıda arze- dilen noktainazardan hareket edince, mevzubahis yazının neşrini gazete- cilik vazifesi içinde olarak mütalâa eylemiş bulunuyoruz. ekten bu yazıda Türk Sesi gazetesı hakkında istimal olunan ve bu gazetenin okunmadığını, mühim olmadığını ifade eden fikirler, haka- reti' mutazamın sayılamaz. Zira, dünyada öyle bir takım gazete ve mecmualar vardır ki, belki seviyele- rinin yüksek olması dolayısıyle sa- tışları asgari halde Bu itibarla, bir gazetenin, okunmaması ve okun- n tam metni madığının ifade edılmış olması, haka- reti mutazamın mahiyet arz ve bin- netice 6334 sayılı kanunun ruhu i- çinde, servete zarar verecek bir hu- sus telâkki olunamaz. Tetkik konumuz olan yazıda Dr. Mükerrem Sarol'un vekilliğinin pek çok itirazlara yol açtığı, fazla şimşek çeken bir paratoner olduğu hakkında- ki satırların, haysiyet, şeref ve iti- bar kırıcı mahıyette sayılamayacağı mütalâasındayız. Gerçekten, siyaset hayatında, Vekilliğe irtika eden kim- seler hakkında itirazlar daima olabi- lir. Mesele, bu itirazların sebebinde- dir; tetkik konumuz olan yazıda ise, sebeplere müteallik herhangi bir işa- ret yoktur. Heyetimiz, Fethi Çelik- baş hakkında istimal olunan ibareler- den sonra, Dr. Mükerrem Saroldan bahsedilmiş bulunması dolayısiyle, Fethi Çelikbaş hakkında varit olan bu hususların Dr. Mükerrem Sarol için kabul olunamayacağı tarzında bir istidlalin yerinde olmadığı kanaa- tindedir. Bizce, yazış tarzı, bu şekil- lerde mânalandırmaya müsait değil- dir. Ayni hükümette yer alan iki ve- kilden birine ait gazetede çıkan ve diğerinin beyanatını şedid — surette tenkid eden bir yazının tenkid konu- su olması ve (başyazının Dr. Müker- rem Sarol'un direktifi ile yazdırılmış bulunmasının ifade edilmesi, bizdeki matbuat teamüllerinden istihraç edi- len bir netice olabilir. Gerçekten, memleketimizde gazeteler, sahipleri- nin temayülâtı fikriyesini aksettirdi- ğinden, arzolunan şekilde bir tesbit yapılmış olması muhtemeldir. Maruz sebepler dolayısiyle "Hü- kümet" başlıklı yazının bir tenkid yazısı mahiyetinde olduğu ve mem- leketimizde matbuat teamülleri ve matbuatın yerine getirmesi icabeden vazifeler bakımından, kabili — tecviz mahiyet arzeylediği mütalâasındayız. 2 — 23 Ekim 1954 tarihli AKİS mecmuasının 6. "Maarıf Vekilinin verimli ça ları" . "Vekilin Gazetesi" başlıklı yazı : İşbu yazı, mutad tenkid çer- çevesi içinde mütalâa edilmiş ve hay- siyet veya şeref kırıcı, itibara tesir edici mahiyette gorulmemışt Yazı- da ifade ve tenkid edilen fikirlerin doğru olup olmadığı hususunda her hangi bir mütalâa serdine mahal gör- müyoruz. Ancak muharrir, doğrute- lâkki eylediği bir fikri ele alarak, buna muhalif tatbikatı tenkid eyle— mektedir. Yazıda Türk Sesi gazete- sinin satışının pek alçak olduğu iba- resinden de tezyif ve tahkir edici bir mâna çıkarmak ımkansız görülmek- tedir. Zira buradaki "alçak" kelime- si sadece "yüksek satış” mefhumu- nun zıddı olarak kullanılmış İntibaını Vermekte — 30/Ek1m/1954 tarihli nüsha- nın 7 sahifesinde münteşir "Bu Ve- kil istifa etmelıdır başlıklı yazı: Bu yazıda da yukarda 2 No. lu fıkrada tebarüz ettırdıgımız veçhile, muhar- rir doğru olarak telâkki eyledıgı bir fikirden hareket etmek suretiyle, mu- halif tatbikatı tenkid eylemektedir; tenkid noktası, gazete sahibi olan Ve- kilin, matbuat İşleri Idaresinin başı- na geçmesıdır Yazıda muharrir, bu hususta sabep olmak üzere sokakta- derin bir surette rencide olması ve rejime olan güveninin sarsılması ne- ticesinin hasıl olacağım ileri sürmek- tedir. Yazının heyeti umumiyesinden elde edilen intiba şu olmaktadır ki- muharrir, bu yazıda tenkidlerini yu- karda arzedilen prensibe — uygunsuz- luktan dolayı yapmaktadır. Nitekim Amerika'da istifa eden Charles Will- son'dan bahsederken "Sebeb Charles Wilson'un şahsına itimat edilip edil- memesi değildir" demektedir. Muharririn, Dr. Mükerrem Sarol- un şahsına muhabbet beslemediği a- şikârdır; nitekim aynen "Kaldı ki Dr. Mükerrem Sarol'un Vekilliğinin, dev— let islerinin iyi yürümesi için elze oldugunu İddia etmek fazla safdıllık— tir” denmektedir. Bu, bir şahsi tak- dir meselesidir; demokratik rejim— lerde siyaset hayatına atılan bir kilin ehil olup olmadığı hususunda matbuatta hüküm verilmesi mutad- dır. Çünkü, Vekilin sukutunu sağla- mak için ehliyetsizliğini söylemek i- cap adebilir. Mesele şuradadır ki, eh- liyetsizi- ahlâki kusura ve şahsî se- beplere istinad ettirilmesin. Bu yar zıda ise yukarda arzolunan mahiyet müşahede edilmemektedir. Heyeti umumiyesiyle tenkid yan- sı mahiyetini arzeden tetkik konu- mu- yazıda dikkat eken ibareyi "İşin tuhaf tarafı, bu satılmayan ga- zetenin resmi ılanla beraber hü- takım firmaların hususi ilânlarını da bol bol almasıdır. Halbuki firmalar huşu- si ilânlarını satan gazetelere verir- ler” cümleleri teşkil eylemektedir. intibar verilmek istenildiği tasavvur olunabileceği gibi, — sadece objektif bir tesbit yapmak maksadının güdül- düğü de iddia olunabilir. Her halde, sarih bir durun yoktur. Ancak, gaze- tede hakikaten hususı ilânlar bol a- dette olarak mevcut i muharririn de tesbit maksadından ileli bir itham maksadının mevcudiyetini, objektif olarak yazının mahiyetinden istih- raç mümkün gözükmemektedir. 4 — 13/Kasım/1954 tarihli nüs- hanın 7, 8 ve 8. sahifelerinde münte şir "Demokrasi" başlıklı yazı: Bu yazıda muharrir, heyeti umumiye- siyle Türk Sesi gazetesinin mektep- lere abone edilmiş olması vakıasını iddia ile bunu hikâye eylemekte ve tenkid etmektedir. "Gazetelerin zor-