1 Mayıs 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 43

Palemik Biz Avrupanın hayranı değil, mirasçısıyız! Sevket Süreyya. Hüseyin Cahit KBey «Fikir Hareketleri» İle yeniden matbunt hayalana döndü. Filhakika bir bakışta bu dönüş, evvelâ bizzat Hüseyin Unhit Bev İiçin tatımin edici mahiyette gorünmeyebilir! Fakat biz bu kanantta değiliz ve derhal şunu kaydelmek isteriz ki, bize göre Fikir Harake'leri Hüseyin Cahit Beyin fikri huyntanın en üygün bir devaâami ve -hatlâ denebilir ki- bu hayatın en üslün eseridir. Yani -edebiyatçı Hüseyin Onhit Beyi edebi- yat tarihine bırakmlım, fakat- fikirci Hüseyin Cahit Bey için Pixzir Hare- ketleri kendisinin bütün telâkki cihazını, bütün idrak ufkunu en İyi akseltiren tam ve karakteristik bir şeydir. Hattâ bir az dikkat olunursa görülür ki, yalnız nakilci ve tercümeci bir fikri temele dayanan, zahiren avrupmi ve Fakat hakikatta müstaar şahsiyet hemen bütün Meşrutiyet münevverliğinin bariz karakteridir (1). Hattâ bu- hun böyle olduğunu İşaret elmek, ne Hüseyin Cahit Beye, ne Meşrutiyet münevverliğine karşı bir Lehzil manası da iİfade etmez, Çünkü her telâkkiyi bir devrin şartlarlle mübakeme etmeğc mecburur. Bu itibarle Hüseyin Unhit Beyin de her hangi bir yazısını, yahut her hangi bir fikri vaziyetini tahlil ederken, kendisinin şahsını değil, dalın siyade, temsli ettiği fikri karakle- ri ele almak bittabl en doğru yoldur. Zira Hüseyin Cahit Bey, meselâ bu- günkü Türkiyenin, yahul bugunkü dünya gidişnin şu veya hu mesclelerini aksettiren bir fikir faaliyetinin değil, sudece kendi Gevrihin ve kendi xümresinin mümessilidir. O devir ki, kısaca, biz İsmine Harp öncesl diyo- ruz ve o zümre ki harp öncesi Türkiyesinde sadece kür bir Avrupa hayran- lığından, körükörüne bir Avrupaya intibak kaygusundan başka bir şey gütmemiştir. Harp öncesi dünyasıhda Avrupu, hakikaten alenişümul bir üstünlüzün, erişilmesi kabil olnbllen en yuca noktastna kadar varmıştı. Avrupanın bü- tün cihan ustündeki iktisadi ve siyasi hikimiyeti, unun vyine bütün sillaha Şamil fikri tahakkümü ile tamamlanmıştı. Bu fikri tahakküm karşısınta (1) Barplen evvel 'Türk milletçiliğinin değuşunda ve yeni neslin milll &e- ciyesinin teşekkülünde öncülük yapan münevver şahsiyetleri burada İstls- na etmek ve onları ayrıca Ve hürmetle anmak borcumuzdur. Bunlar filvak! içtimra! telâkki itibarle Avrupanın hâkim fik-i sisteminin baricine çıka- mamışlar, fakat bu telâkkilerini milli bir mefkürecilik unsuru ulacak şe- kilde terkip ctmek suretile ileri bir hareketin mümessilleri olmuşlardır. 43