1 Mayıs 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 19

Bir kredi ekspansiyonu Bir inflasyon yapar mı ? İsmail Husrev. Geçen muknlemizde baş senelik sanayi proğramını, halkın tediye kabili- yetini zorlamadan tahakkuk ettirebilmek İçin yeni bir mali kavnağa mü- racaat edilmesi lüzumundan bahsetmiştik. Nemiştik ki, Devletin iktisat siyasetinin yeni safhasındu Merker Bankası, artık pasif bir kambiyo ragü- Ktörü değil, ayni varmanda, yeni açılan iş sahalarını yaratacağı kredilerle canlandıran aklif bir mücssese olmak zaruretindedir. Böyle bir kredi ekspansiyonu için daima korkulun cihet, bir inflasyon tehlikesidir, Hakikaten, kendilerini henüz mektep kitaplarının tesirinden kurtaramıımış, könkre iktisat hüdiseleri üzerinde müstakil hükümler yoeremeyen kimseler nazarında piyusuya sun'l olarak çıkan her para, İnflas- yon tevlit eder, Bunlar, hir. kredi ekspansiyonu fikri karşısında Fran- sanın, Rusyanın para imtilâlarını korkunç birer rüya gibi hatırlatınmayı pek soevoerler. Halbuki o devirlerin fiskal bir mahiyeti haix olam — tecrübelerile bir iktisadi ihtiyaca tekabül edecek olan bir kredi yaratmu, bir emisyon hareketi arasında ne kadar büyük farklar vardır. Daima korkulan bu iflâsyon hâdisesi nedir” Ne zaman inflâsyon olur ve ne zamanh böyle bir şey olmaz? Bu suallere cevap vermeden evyel mil- li âktisadın paraya olun ihtiyacıtın ne snretlr taayyün ettiğini baslt misal- lerle iszah edelim, «Wiliam Pottys denberi iktisal, kilaplarına yerleşmiş bir kaideye göre bir memlekette emtea mübadelesinin salim cereyan edebilmesi için mü- ayyen miktarda paraya iİhliyaç yardır, Piyasada ihtiyaçtan fazla veya noksan paranın bulunması, dalma menfi neticeler yerir, Fakat piyasada emlsanın normal alış verişi için lâzım olan paranın mik- farını tayin eden âmiller nelerdir? Bir memlekette yahut bir mıntakada no kadar çok emtea. mübadele edi- liyorsa, şüphesiz o kadar çok parayı lüzum yvardır. Bir şehirde meselâ, bir köyden fazla emtea alış verişi cereyan eder, Şehirde paraya olnn ihtiyaç ta köye nazaran o Nisbette faslaıdır. Binacnaleyh para miklarımı tayin eden âmll, piyasada mübadele edilen emteanın miktarıdır. Fakat şunu da işaret etmeliyiz ki, burada kastelliğimiz etmea miktarı, memlekelle mev- eut umumi emtea miktarı değil, plyasada bilfiil mübadelede bulunan em- teadır. Stok edilmiş emtzanın para miktarı üzerine aktif bir tesirl yoktur. Fakal para miklarına, emta miktarı kadar, tiyatlırın da tesiri olmakla- dır. Bir mıntakada fiyatı iki lira, diğer bir mınlakada dört lira olan em- feunın tedavül ettiğini farzedelim, Eğer her iki mmtakada mübadeleye arzedilmiş olmn metaların miktarı müsavi ise, ikinci mıntakanın para- 19