1 Mayıs 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 39

İsmail Hakkı Beyin terbiya telâkkisindeki içtimailik bu formül- lerinde de tamamile asikârdır. Fakat bu mefkürevi adamı İsmail Hakkı Bey millet bünyesine naklettiği zaman, orada o adum derhal istikametsizlesşir. Cünkü İsmail Hakkı Beyin bu millet bünyesi adeta misitiktir. Yani bin bir itina ile hazırlananı ve üstünde derin etütler yapılün bu terbi- yeli adam, yani İsmail Hakkı Beyin dediği gibi bu içtimai hüvi- yetle, yine İsmail Hakkı Beyin tasavvur ettiği mefküreyi millet bünyesi arasında tam intibak yoktur. İsmail Hakkı Beyin, Kad- roda Veni Adamı tahlil eden arkadasşımızın kasdettiği endividü- alizmi, yahut İsmail Hakkı Beyin cemiyetçilikte subjehtif oluşu da asıl buradadır. Bu mühim noktayı yinc İsmail Hakkı Beyin farmülleri üstünde izaha devam edelim: İsmail Hakkı Bey adamı cemiyet namına hazırlar. Ona içtimai bir hüviyet verir. Fakat cemiyetin bünyesini tahlil hususunda sarfettiği emek, insanın hüviyetini teşrih ederken sarfettigği emek gibi ihtirasılı ve sonsuz değildir. Bu itibarla İsmail Hakkı Bey hakikatte hazırlamak istediği cemiyet adamının da içtimal hü- viyetini lâyıkile tayin ectmiz gibi görünmez. Filhakika «terbiye esaslarını cemiyetten alacaktır. Gayesi cemi- yetin taleplerine göre unsur hazırlamaktır. Cemiyetin bünyesi ve talepleri değiştikçe terbiyenin davaları değişecektir.» der. Fakat izahtan sonra İsmail Hakkı Beye derhal sorulabilir: t— Pek iyi. Siz ki filen Lterbiye Üc meşgulsünüz. Elinizdeki ietimal adanmı) hangi cemiyet ve cemiyetin hangi bilepleri tçin hazmliıyorsunuz” Eğer bu semiyot Türk cemiyeti ise, bugün Türk ccmiyetinin içtimai dileklerini, ya- hut kısaca mefküresini nasıl düşünüyorsunuz? Çünkü bu milleti telâkki üstündeki kanmatleriniz tam teşekkül etmedikçe, yahut bu telâkkileriniz milli şeniyete uygun değilse (1) elinizdeki içtimat mahlüka nasıl hedefler verebilirsiniz”» Böyle bir sual bittabi tamamile yerindedir. Eğer İşmail Hakkı Bey terbiye sisteminde ferdi almış (2) ve fakat bu ferdi içinden çektiği cemiyetin bünyevi davalarını adım ardım takip etmemiş, yani o ferdi içinden cektiği cemiyete sıkı sıkıya bağlamamışsa, demek terhbiyede şekil itibarile cemiyetçi ve hakikatta ferfci kal- mış demektir. () BSiz ki ıterblğ'n:mı Kayesi İçtimal şenlyettir» diyorsunuz? (2) Ki bu ferde istenlldiği kadar içtimal bir mahiyet izafe edilabilir. 30