1 Temmuz 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 29

<Garbi Avrupa nevtima &00 milyon nüfuslu muazzam bir şehir haline geldi vye dünyanın bütün diğer kısımları daâa bu muazzam gşenir! besliyon köy va- ziyatine düştü. Bu veziye, tıpkı kurunu vuslada toprak malısullerile şehri pesliyan ve sınal mamulütile köyün ihtiyaçlarını talmin öden köyle şahir münasebetine benzemiştir (W. Sombarl). Bugün bu müayzam şehir harieindeki kıtalarda milli uyanışın başlamasile hu gayri tabli ve garip vaziyetin de tasfiyeye uğradığını görüyoruz. Müs- temleke ve yarı müstemlekelerde gimnrük duvarları, milli sanayi, milli kredi ilâh. ile dünya vahdetinin istinat ettiği üç unsur inhilâl ediyor. Milli sa- nayilerini kuran muermleketler, kapılarını garp kupilalist dünyasının ma- mul erateasına kapıyor. Milli uyanışlar karşısında metropol fabrikalarının bacaları sönerken, yeni memleketlerde yeni yeni bacalar yükseliyor. Eski- den gartba ham madüde veren memleket bugün ham maddesini kendisi Iş- liyor. Uyanan müstemleke ve yarı müstemlekeler, Avrupanın esir edici ser- maye ikrazlarına da kapılarını kapıyorlar, İş bulamıyan sermayeler, Av- rupanım sermaye Merkezlerinde aurşmı beş paraya goeçiyor. Bütün bu hüdiseler karşısında *Sombarte 1n çok İsabetli olarak tesbit et- ği gibi, «cihan İktisadiyatınım istinat ettiği üç unsura artık ne bugün ve ne de istiknalde tesadul edilemlyeceklir>», Çünkü esir rallletler, sher nok- taj vâzardan kendllerini garbi Avrupuanın istismar ve vesayet slsteminden kurtarmuşlardır. «Renklinin bhalâsı» bütün hizile ilerliyor: Bu, büyük har- bin en mühim ve cihenşümul hâdisesidir. Beyaz ırkım dünya yüzündeki hâkimiyeti, devletler içideki serbestli Licaret ve harntan avvolki devrin faha birçok güzel şeyleri artik tamamen Larihe karışmıştır» (W. Sombart). Milli kartuluş hareketlerinin kuüvvetlenmesile görülür ki, garplu kapitalist gemiyetin inkişaf seyrine sınıl mücadelesi değli, milli kurtuluş hareketleri mlessirdir. Müstemleke ve yarı müstemlekelerden garba akan İTuzla kav- metlere, amele sınıfının iştirak hisseslnin urlması nisbetinde garpla smıf mücadelesi bir sınıf anlaşması şeklini alıyor ve bu kivmetlerin arkası ke- silince, gımıf unlaşması sınıf kaygasına tahavvül ediyor, XİX inci asrın gon rubundan Harbiumumiye kadar garbi Ayrupada sınıf mücadelesinin nisbelen hafif geçmesi, müstemleke kıymetlerinin Avrupaya en fazla uk- tığı bir devirde tesadüf eder. Zaten onun içindir ki, bu devir âamele hare- keftlerine Yeformizmin hâkim olduğu bir devir oluruk kalmiıstır. Fakat Umumi hurbi müteakip başlıyan milli kurtuluş hureketlerile bu fazla kıy- metlerin arkası kesilince, bugün Avrupada gördüğümüz kanlı suuf kavga- ları başlamıştır. Binacnaleyh bugünkü Avrupa kapltalizminin mukadde- ratı üzerinde milli kurtuluş hareketlerinin tam ve kat'i bir tesiri vardır. Hatlâ diyebiliriz ki Avrupanın mükadderatı, sosyulizmin değil, milli kurtu- luş hareketlerinin elindedir, ”i Bugün amele sınıfmın menfaaltı, müslemleke ve yarı müslemlekelerin yüz milyonlarca halkının istismarındadır. Burada amele sınıfı ile kapitalist- lerl arasımnda bir menfaat iştiraki vardır. İnkılâpçı sosyalizm, bunun büöy- le olmuyaçağını dünya İnkılâbile milletlerin milletler tarafından istisma- rinin Ün kalkacağımı iddla ediyorsa da, hakikat birze başka türlü görünüyar. Dünya inkılâbından sonra dünya yüzünde sanayi yine eski yerini yani yarbi Avrupayı muhafaza ederse dünya is£ bölümünde bir yenlilik vuku bulmuş olmıyacuaktır, Buğün faşizmin bir hususiyeli de impezyalist olmasındadır. Müstemleke- 20