1 Temmuz 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 25

muaşır cemiyetin liberal rejiminde göstermekle liberalizme karşı bir re- aksiyon olarak orlaya çıklı. Yeni telâkkiye Almanyada «devlet sosyallızmıi, haşka memleoketlerde smüdahalecilik» denildi, Devlet sosyaliminin hare- ket noktası, sermayedar ile amele urasındaki münasehetleri tanzimdi. Burada davletle sosyalizin kelimelerinin bitleşmiş olması, devletin sosya- llst olduğunu ifade etmez. Gaye, inkılâpçı sosyalizmde olduğu gibi, şahsi miülkiyetin bir inkılâp hareketlle taşfivesi değildir. Bilâkis cemiyette ciçti- mal mahsulln> tevzilnde daha âdilâne hareket ve Amele smıfina kapita- list vemiyette daba yüksek ve müreffeh bir yaşama temin etmoktir. Dev- let sosvalizmi, şuhsi mülkliyetin muhafazasına larallar inkılâpçı sosyalir- min kollektivizmine siddetle aleyblardır. Devlet «lçtimat mesele» yi mevzu edindiği için aosyalist gürünür, Hakikat halde bu telâkki basit bir müda- halecilikten başka bir sey değildir, Devlet sozyulizminin un büyük nazariyecisi olan <Adolf Vagnem> deylet sosyalizmi hakkında şöyle diyor: «Manlıki devlet sosyalizmi birbirine bağlı iki vazile ile mükellef olmalıdır. Çalışan sınıfları mülkiyet sahibi sınıflar hesgbma yükseltmek ve bazı tubukalarda servetin mübalâtsız bir surette teraküm etmesine bilerek mâni almaks, Devlet sosyalizmi yalnız amele ve sormuyodar meselesinin tanzimine depğil ayni ramanda daha geniş milli iktisat müeeselelerile de alâkadar olmuştlur. Mesclâ milli iktisatta ormanlarm, yolların, şimendiferlerin, kanalların, sularm, posta ve telgrafm kısaca menufii umumiyeye bâdim işlerin dev- let tarafından idare olunmasını talcp olmişlir, Bu hareket neticesi olarak bilhassa Almanyada umumi menafie Müteallik birçok İşler devletleştiril- miştir. Vagner'e göre «milli iktisatta ferdiyetçi taazduyu todricen soayal taazzuvu çavirmek lâzımdır:, «Devletin müsbet volü halkın birçok kısmuu medeni- yetin iyiliklerine işlirak ettirmektite Fukut burada bir sual ortaya çıkar. Fertle devletin karşılıklı faaliyet sâ- haları nasıl tesbhit edilmeHdir? Vagüner, bunun için esaslı bir şey söyleme- miştir. Ancak milli Iktisadiyatın ve içiimal revşin her tarihi andaki icap- larına göre kaldeler vux'mı devlet adamımnın vazifesi suymıştır. «Mümkün olan her yerde devletin istihzal taşabhüsü şeyaln! tazsiyedir. Yalnız mahi- yeti itibarile bir müessesenin devlet mücsscsı haline girmesinin lâdm oOl- duğu yerde değil, ayni zmanda içtimal! siyasetin mevzuu olarak İcrü teşekkülü gittikçe daha fazla sosyal teşekküle çevirmeyi kabul etmelidir; diyor. Maamafih Vapşner'in kanaatınca :devlet İerdin yerine geçmemeli- dir. Ferdin itikişafına alt umumül şacllarla meşgul olmalıdır. Perdin şahai taaliyeti, Iktisadi hayatın osas muharriki kalmalıdır», Bu cereyanın diğer bir mümessili Sehmoller, cumumi! kalde olarak devlet, vatandaşların İhti- yaçlarını taltmine matn? olduğu halde ne hususi toşebbilslerin va ne do sarbest cemiyetlerin yapamuyacağı veyahut fena ve bahalı yapacağı faa- Liyetleri Özerine almalıdır. diyor, Bugün Türkiyede tesmi ülemanın anladığı devletçilik telâkkisi, devlet Basyalizminden, başka bir tâbirle, müdahalecilikten başka bir şey değildir. Bu ülema, fert faaliyetlerinin esas kulmasını ve devletin antak bazı nafin ilerini üzerine almasını muvafık görüyorlar. Bizce bu nevi bir devletçilik, Ü) Vagneris beraber Lassaliğe zikretmek Vâzımdır. Bunların ikist bir zamanlar Bisamrk'in akıl kocalıfını etmişlerdir. Rodbertus'un devlei sosyalizmi Vagoernkinden Tarkikdır. 25