1 Temmuz 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 10

3 — Sentez (yahut davanın neticesi), Her fikir, inkişafı seyrinde bir takım (tezat) fikirlerin nefi ve İnkârına marux kalıyor ve bu suretle veni bir sentecx vücut buluyor. Fakat bu sen- tez de nihul bir istikrar değildir. O da yeniden ve yeni yeni nefi ve İnkârlara maruz kalaoaktır. Bu suretle (flkri - mahx) teşakkül edecektir. İlk anda bizim Intibalarımızdan unsurlarını ulun dimağ, tedricen tablatte ayni ol- mıyan bir takım ruhi sentezlere varacaktır. Meselâ bir (Tazilet) duygusu- nu biliriz. Hattâ bu duüygümüzuün şeklinde tabil intibalarımız mücessir ol- makla beraber tabialle (Tazilel) denen bir şey yoklur. O hulde bizim ru- humuz, kendi yuğruluşu seyrinde kendisi için bir şey doğurmuş, bir ruhi mahsul vermiştir. Bu mücerret mahsullerin de divalektik inkişafı bisi ah- liki, hukuki, felsefi kategorilere isal edecek ve bu suretle (ilmi mutlak) tablatin değil (ruh) umuzun eseri olacaktır. Marx, Hezel'in bu tezatlarla Inkişaf nazariyesini ve diyalektik merhalele- rini aldı. Fakat onun maddenin ve cemivetin iInkişafı seyrine tatbik elti Bu suretle «Hogel'de madde haricinde va âdeta hasş aşağı durau dinlektik'i ayakları üzerine koydu ve zemine indirdi.» Marx'ın diyalektiği şu esaslarda hulâsa edilebilir: 1 — Her şey değişir, her şey Inkişaf eder (1). Hâdise bir madde hareke- tinden iharettir, 2 — Kemmi terakümi keyfi değişiklikleri davet eder. |3 — Bir keyfiyetten diğer keyflyete intlkal ani sıçramalarla müterafiktir. |4 — İnkişaf, tezat kuvvetlerin çarpışmusile vücut bulur. 5 — Kanımiyet demek, sebeplerin birbirine zincitlenmesi demektir. Her hâdiseyi, sebeplerin mütekablil! münasebeti içinde tetkik etmek lüzımdır. Bu osaslara göre tezat, gerek tablat, gerek cemiyette inkişalın anasıdır. Marx'dakji tarihi zaruretler nazariyesi sınıf müçadelesi nazariyesi ve Sal- Fe hemen kâmilen bu diyalektik telâkkinin üzerine istinal eder. Tarihi müteryolizme gelince, Marx'ta tarihi materyalizmı marksizmin la- rihi izah tarzmı, yahul sosyalajisi vöya- (felsefe tarihi) dir. Marksist âlim- ler tarihi materyalizm nazariyesinin perakende orjinlerini, on yedi, on al- tinci asırlara, hattâ Vinkyavel'e kadar İrca ederler. Bu nazariyenin. esası- na göre cemiyet dahilinde içtimai şekillerin tebdili şekil etmesinde en mü- him mücssir, Iştihşal münasebetlerinin değişmesidir ve iştihsal münase- betlerinin değisşmesinde de hüâkim tosiri teknikde yahut istihsal âletlerin- deki değişiklikler yapar. Çünkü her cemiyette insanlar bir takım münasebetlere girişirler. Bu mü- nasebetlerin ilk şokli istihsal münasebhetleridir. İstihsal münaesebellerinin seviyesini (yahut cemiyetin terakki derecesini) 6 cemiyette tekniğin, ya- hut istihsal âltlerinin terakki derecesi tayin cder. Binacnaleyh içtimai e- killerin değişmeleri esnasında, İstihsal münasehetlerinin ve tekniğin — te- rakkisi vatar. Hulâsa tarihi materyalizm, marksizmde tarihin materyalistee izahıdır ve bu izah, yalnız muasır nizamdaki teratların mütaleasına değil, bütün ta- riht devirlerin izahbına tahsls olünmuştur, (D «Her sey teboddül ve cereyan hülindedir»: — Demokrit 10