1 Temmuz 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 13

Buraya kadar olan sahifelerde Marksiemin una vechelerini ve bu veeche- lerin tarihi orijinlerini kısaca göstermeğe calışlık, Verilen bu izahalttan bu sistemin bir taraftarı kendi hesabını müdafaa ettiği tarihi misyonu, gizer taraflan onun, bu günkü nizamın çe bilhassa hurpsonu bhüdiseleri- nin seyrindeki müdahalesini ve nihayet onunla diğer fikir hareketleri ve bilhassa Faşism arasındaki fiklr ve nazariye ayrılıklarını takip ctmek ka bil olucuktar. Âlemsümul olmak cehdi: Frederik Rngels Marx'ın tarihi hizmetlerini şu üç esasta hulâsa eder: 1 — Reşer tarihinin urmumi inkişaf kanunlarının izahı (diyalektik ve la- rihi materyaliznı) 3 — Kapitalist nizamın kendisinc has olan muhurrik kuvvellerinin izahı (Marx iktisadiyalı ve bilhassa Cazla kıvmel nazariyesi) 3 — Bu nizamın tasfivesi yolları (ilmi sosyalizm ye proleter diktatörlüğü) Eğer dikkat alunursa, gorek Engels'in bu müşuhedesinde, gerek umumiyet- le marksizme ait yaplağımız işarçilerde ilk göze çarpan şey bu telikki sis teminin «Cihanşümullüka dnvusıdır. Filhakika Marx bütün kahlarım ci- han mikyasında yaplığı ve bütün neticelerinin cihanşümul olduğgu edası- nı her yazısımnda izhar eder. Çünkü ona göre muasır mübüdele nizumı, muasır emtea mimasehetleri, hulâsa kapitalizm ismini verdiğimiz nizamı içtimat cihanşümul bir nizamı içtimaidir. Şu halde cihana şarnil bir hüdisenin tahlil ve müşahedesi üz- tünde verllen kanuniyetlerin ve hükümlerin de cihanşümullüğü tahli ol- mak İcup ceder, Çünkâü Matx nazari hükümlerine varabilmek için evvelâ cihanın içlimai manrarasının bir stecrile ini yapmak zaruretini duymuştur. Çünkü 'af kanımların, uncuk mücerret bir yasatta, yani bu kanuniyetin texmmbhürü için mani olabilecek kuydü şarllardan temizlenmiş bir muhilte yapılan tecrübe ve müşahedelerle elde edilebileceğine kanldir. Meselâ (ersumın su- kutu ve cuzibei awrz) kanuniyetini müşahede ve tesbit edebilmek için hu tecrübenin yapılacığı vusatlmam havasını tahliye etmek icap eder, Büce bu tahliye yapılmazsa, havanın mukavemeti yüzünden cisimlerin müsavi sür- atle sukulunu tesbit edemeyiz. O halde kupitulizm nizamı içtimaisi hak- kında da saf kanunlara varabilmek için, yalnız bu nizamın, her türlü ma- vizlardan azade olarak cereyan ettiği mücerrel bir vasat düşünmeliyiz. Müarx'un (bceridi Lablil) denilen bu nazari tetkik tarzı, unun mesleğini an- lamak, tetllik veya tenkit edehilmek Için guyel mühimdir. Çünkü ancak bu durik iledir ki o, esvelâ umumi neticelerini ve hükümlerini bulabilmek için, bütün elhanı hinnazariye, ancak proletaryu ve burjuvazi ile mesşkün, yanı gerek köylü sınıflarmın, gerek küçük mülkiyet sahiplerinin, gerek müstemleke ve yarı müstemleke halklarının mevcut olmadığı bir zemin olarak alır, İstişmar kanunu, temerküz kanunu, yeniden istibsal kanunu, kıymet kananu... ilh. ansak bu surcetle çıkarılabilir. Çünklü meselâ bu kiy- metin aslında yalnız makinede islihsal yapan işçinin (yuni hakiki prole- terin) değil de, bütün müstemleke hulklarının, köylü veya yurı köylünün, hulâsa Mars'm tâbirince (kapilalizmden evvelki devrin bakiyeleri olan 13