1 Mayıs 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 53

1928 stalistiklerine nazaran: Cemahiri müttehidei Amerika 850.000 ton İle birinci Şili 300.000 ton ile ikinci Afrika 130.000 ton ilc üçüncü gelmekte olup yalnız başına Cemahiri müttehide dünya istihsalâtının yarışınn yakın mikdarım temin edoer, Ayrupa kat'asında bircinci mevkil İspanya ve Portekiz almaktadır. 1928 istihsali 54.000 ton idi. Almanya istihsali 50.000 ton idi. Ergani madenlerinin vaziyeti Senevi istihsali mikdarı 15-20 bin tonu bulacağı tahmin adilen Ergani madenleri Avrupa'da İspanya ve Ahnanya'dan sonra üçüncü gelen e- hemmiyelli bir maden olacak ve dunya istihsalâtının & |1 — 2 sıni temin cdebilecektir. (Kömür istihsalimiz dünya istihsalâtının takriben binde W U2 ni tı'şktl etmektedir). Cevberin randımanı itibarile Ergani madenleri cn kudretli madenler den sayılabilir. ©© 12 - © V7 nigbetinde bakırı ihtiva eden madenleri- mizin vasati rvandımamı ©p 14 1/2 tır. Bugün dünya istihsalâtımın beşte birini temin edebilen Afrika'da Ka- tangus ha sındaki madenler vasati V» 4 hakırı ihtiva etmekte olun Almanya'da ite © 1 bakırı :htiva eden madenler kârla işletilmektedir. Frgani havalisinde hugüne kadar keşfedilmiş olan madenlerdeki saf bakırın mikdarı 270.000 ton tahmin edilmekte ve bugünkü Hiatlara göre bunun kıiymeti 60 milyon Türk İirası etmektedir. Piyankolu istikrazı dahili ile hükümet elde edeceği 12.000.000 liraya mukabil 20 sene zarfında maafaiz 22.000 #00 liva örleyeceği ve made- nin istihsali için 6.000.000 lira aermayeli bir şirket tesiş edildiğine ve bu paranın 20 senede © 9 dan faizi takriben 11.000.000 lira ettiğine göre, yalrız bugüne kadar keşfedilmiş olan madenin ihracı demicyolu inşanlına ve fabrika tenisatina İâzım gelen sermaye ve faiz yani 39 mil yon İirayı, isletme masrafları hariç, fazlasile temin edeceği görülmek- tedir. Kaldı ki cihan piyasasında cüz'i bir tereffü bu varidatı büsbütün tezyit edebilecektir. Geçen sşencler stokları azalmış olduğu ve Adeların sukultu nazarı ilibara almmırsa tu tereffü » ümil edilebilir. Bakır istihisali ve tediye müvazenemiz Bakır clekirik sanayiinde hilhassa nakiliyet hassasının fevkalâde fazİn olmasından dolayı irller imalinde, Şark mamleketlerinde mutfak «lât ve edovatı irinlinde, mecmi çenberlerinde, ve bir takım madenlerle ka- rıştırılarak aanayii Lezyiniyede ve para imnlinde kullanılır. Birinci de- recede istimal sahaları “> 90 elektrik sanayiidir. Rinaenaleyh memle- ketimizde istihsal sdilecek bakırın bir kısmı dahili ietihlâke sarf edil mekle beraber kısmı küllisinin hatice gideceği ve binaenaleyh tediye muvazenemizde sencvi en aşağı 2 - 3 milyon Hralrk lehte bir tesir yapa- hileceği temin vedilebilir. Madenin kârıma hükümrelin iştiraki 2 derecelidir. Hükümet evvelâ te- 58