1 Mayıs 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 25

yının azalmasile yani memlehetin Fakhirleşmesile de sukat eder., Faraza mernleketimizde 150 milyon evrakı naktıye senede 4 milyar alış verişe vasıta olmakta iken bu alışveriş mikdar: 2 milyara “nse, para hiymeti- nin de nısfına inmesi lâzımdır. Bu halin yeniden para çıkarmaktarı far- ki vaktür> (*). *Talât» Bav, umumi harpten sonra Türkiye'nin Fakir- leşmediğini ve nazari olarak <harpten cıkan bir milletin pittihce zen- ginlesmesinin daha çohk muhtemel» ( **) olduğunu farsederek Türkiyede para kıymetinin bu manada bir sukut kaydetmemiş olması İâzımgeldi- gini ileri sörüvor, Fakat kitabının 43 üncü sahifesinde ithalâtın azal- tılmasının tpkı fakirlesmenin para üzerine yapacakı tesirleri icrm cde- ceğini söyliyarak divoyki. «<ithalâta mani olursak, paramın kıymeti dü- sar. Zira #halüft azaltmak demek emtiayvı azaltmak demektir. Halhuk' : yakarda söyledizin vibi ve Fiseher'in düsturundan da anlasılacamı veeckile vara hipmetinin yükseek olması icin tireret Ve Tmübed cok olması Tazımdırı. . Talet> Beyin iddiasının hilâlına olarak ithalâtın hem kendiliği ham Devlet tarafından kısılmıya başlamasımdanbheri haltâ dJahe evvel Türk parasının dahili »lira kuvveti düşeceğine mütemadiyen vü gel mistir. İstanhul Ticaret Odasının toptan emtia fiatları endekalerine bakalımı: (1913 - 14 — 100) umumt? endeks. 1913.14 100 1921 1927 1262 J 859 VI A44 1928 1296 n 909 VIT 830 1929 1316 HT B65 XIT 527 1930 1000 v BZ7 X B1 1931 859 V 900 XI B10 VI 881 XU 797 Ru rakkamlardan nörüvoruz ki, Türk parasımn iştira kuvveti ithalâtin azalmasına rağmen (ithalâtımız 1929 da 256 milyon iken 1920 da 147 1931 de 126, 1932 da 83 milyona düşmüstü:) emtia fiatlarının sukutu sayesinde mütemadiyen vükselmistir. Binaenaleyh «Talat: bevin iddi- aları bu vakıalar karsısında birer kuru lTâftan ibaret kalmaktadır, Tür- kiye'de patanın istira kuvvetinin yüksek olması ne ithalâtın azlıtımdazn ne de para mikdazının şu veya bu mikdarlarda olmasındandır. Fintları düşüran faktör, milli va beynelmilel konjonktürün depresyon halinde bulunmaşından mütecvellittir. Fukat <Talât» bev, vakıalara mnyvmivan hükümler yürüttüğü gibi kendi kendini de nakzetmektledir. İthalâtım azalmasile pava kıymelinin düseceğini söyrlerken bir de bakıyoruz. Tür- kiye'de para kıymetinin yüksek olmasını buhrana atfediyar. Fakat <Talüts bey bu tenskızzdan kurtulmak için yinc kemmiyet nazariyerine sarılıyor. Bubhramı dünyada altın mikdarının azlığile izah ederek Tü- kiye'de iştira kuvvet yüksekliğini altının kemmiyet nazarivyesine bai- lıyor. Diyor ki: #Elyevm dünyada altın istihsalatının tezayüt nisbeti git- (*) Tulüt Geveci. Psra düşmesi,.., İh. 5. 27 (**) Talât bevin harolerden sonm milletlerin senxginlesi! ği hükmümü niçin bütüu milletlerd teşmil etliğizi anlıyamadık. Bugün harplecu çıkmış öyle miletler var- dirki, harpten cevelkitme nazaran daha fakirdirlerz. Bu hüküm de Talât beyin çuk kitabi olduğuna valaaları telkik etmediğine celalet ebmekteclr. ASAT e 23 ” y)