1 Mayıs 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 33

altından ayrılmak mecburiyetinde kalıyorlardı. Fakat bu haller bir mil letten bir diğerinc bulaştıkça, üstelik bir de İngilterc'nin altın aleyh- tarlığına geçtiği görülünce, altur bütün mukaddesliğmi kaybetti. Çünki h!!ıı paranın nllm ı'.ar?ıııkavf- ll:l ;d:'ıı: ı_-d"ıa')n-ı_'ı_-gî ı!l)ıd’:.ılllıb 'ıc-ııı d.- böyle bir paranım milli iktisat namına çok daha ucuza geldiği görül- müslü, Şimdi diğer memleketleri bir kanara bırakarak, davayi İngiltere, Ame- rika ve Fransa namına görmeğe çalışalım. Para esası meselesi ile harç- lar davasını da birlikie mütalea edelim. İngiltere, parasmı düşürdüğü smralarda, dünyadan 4 milyar İngiliz Jirası kadar alacaklı idi. Amerika- nın alacakları ise (hasp borçları dahil olmak şartile) 20 milyar daları bulmaktadır. Yani bugürkü kur üzerinden, İngiltecre'den evvel gelmek tedir. Üçüncü en büyük alacaklı olan Fransa için elimizde sarih bir vakam yoktur. İngiltere, parasını © 25 etrafında düşürmekle, matlübatının dörtte bi- rinden yanı | milyar İngiliz lörasından bilfill vaz geçiyordu. Eğer allm harhinde muvaffak olamaz yani gerek Amerika gerek ise Feansa'yi, emtla fiatlarına _v;î'»re—, ayar :dilmiş ve aşayı yukur: İnxî“f Brasının bu- günkü kur'una yakın bir para esasmı kabul etmeğe icbar edemezse, bu 1 milyar İngiliz lirasım ebediyyen kaybetmiş olaçaklır. Fakat işte Ot- tawa ile,hbasımlarının bağrına öyle bir çivi çakmıştır ki, nihayet dolar'ı dürürmeğe muvaffak olmuştur. Eğec dolar İngiliz lirası seviyesine iner se, yahul iki para arasında bir mutavassıl buluşma haddı tesbit edi- lirsez o zaman | milyarlık kur zararı kendiliğinden zail olmuş olacak- tir. Bundan başka, İngiltere'nin halen elinde bulunan altın, parasına karşılık olmaya kâfi gelecektir. Fakat bu iste, Amerikn ile Foansa'nın altırı kıymeti bakımından zarar ettikleri dc muhakkaktır. Çünlküi bundan sonra artık, eşya fiatları yük- solecek ve altın fiatları düşecektir. Hattâ, vaziyet odur ki, cğer nazari olarak, ellerinde altın tutmayan memleketlecin, altından tamamen vuz geçtiklerini ve altına karşı kat'i bir alâkasızlık ilân ettiklerini farzet- £ BO kadar düşecektir. Bu ise, Amerika ve sok, altın fiatları birden ecimesi Fransa'da, altın şeklinde teraküm ctmiz olan sermayenin Üç £ demektir. İşte, İngiltero'nin altını aforoz etmekte devam eylemesi, ya hut altına yeniden biat eylemesi arasında böyle muazzam bir fark var- dır. Demek oluyor ki, İngiltere'nin elindaki çare, karşı tavafın alünları- ni yarı yarıya kurşuna kalbetmektir. Karşı tarafın elindeki çare ise, İngilterc'yi | milyas matlübatından etmektir. İki taraftan birinin mu- vaffak olmaum için evvelâ mücadeleye devam etmesi ondan sanra da mücadeleyi kazanması laâazımdır. Fakat bu öylesine zorlu bir mücmndelec- dir ki, bir Pyrrhus zaferile neticelenmesi adela muhakkaktır. Bunun içindir ki, Washington finans mütarekesine lüzum görükmüş ve bu müta- reke Üc devlet tarafından da memnuniyetle imzalanmışslır. Mütareke- nin csasları, bizce, şunlar olsa gerektir:. a) Altınsız kalan İngiltere'ye altınsız kalmanın sıkıntıları çektirilma- raelidir. Emtia fiatlarına göce hesap edilmiş bir para paritesi üç finans merkezi tarafından da müdafaa edilecektir kı, müstakar kalabilsim. 23