1 Mayıs 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 26

tkçe azalmaktadır. Halbuki altının paradan gayrı hususlarda islimali gillükçe tezayült eftmekltedir. Bundan dolayı cihan servetinin tezayüdü nisbetinde pera mikdarı çoğalmıyor. Neticede altın bahalılaşıyar, Fiat- lar düşüyor, Simdiye kadar buhranlar muvakkat mahiyeti halzdi. 11-7 senede bir tekerrür etmekhte idi. Altın istihselatının aldığı bu son sekil buhranır daimi olacağı korkusunu doğurmustur Paramızın dahili kaymeti düsmedişi halla yükseldiği halde Barsadahi hiymeti dehşetli sürette sukut edehil.r, Ancsak bi sukuüt yine ilhulüâtin çokluğundun ileri gelmez. Beynelmilel para olan altın kiymetinin ve altına istinat eden banknot hiymetinin nisbeten daha fazla yükselmesinden ileri gelir. Bu halde bizim paramız düşmiyor altın cıkıyor. , Elyevm buhrun dalayısile altın _Vü.klehh'r. Fahat Türkiye'de de buhran o!duğundan Türh parüsı- nen kiymeti de yüksekt!'r. Har iki paranın dahili kıymetleri yükseldiğin- den Borsada bir sukut vaki olmustur. Şu halde cihanda altın vahalılan- dığı zaman bizim icin takto edilecek iki sık vardır: Ya paramırın dahili hı)melinı' muı'ıufu.'.n udı'p 'ı:ıı'nut.’uln' suhuluı;n razı u!uı;u:;:ı.:. Yuİ'u! fe» dakarlıkla tedavüldeki paramızın bir kismını haldirarak bartadak; kıy- ntetini muhafaza edir dahili kiymetinin vükselmesine razı olacağız» «Talât» bey telaş etmesiz ne aona ve ne de buna razı almıya lüzum var dir. Çünki burada da pek karışık adeta manasızlığa yaklaşan bir sekil- de ifade edilmiş olan fikivrleri bütün diğer iddtaları gibi vakınlarla te eyyül etmiyor. Acaba «Tulat» beyin iddta ettiği gibi dünyada ve bu me- yanda Türkiye'de fiatların düşmesi yani paranım iştira kuvvetinin vük- selmesi dünya altın istihsalâtının azlığından mı mütevellitir? Acaba hn- kikatte altımın çokluğu veya azlığı fiatlar üzerine müeesir olur mu? *Talât> bey bu iddiasında h'e te könsektan değildir. Zira kemmiyot na- zariyesi altın stihsalâtının azlığına diğe” bir unsur daha ilâve ediyor ki © da altının dünya üzerinde gayrı müsavi surelle dagılışıdır. Kemmiyoet- çiler altınnı bir kaç memlekette anormal taplanmasının, istihsalâl uz- lığının tesirlerini teşdil etliği kanaatımdadırlar. Binaenaleyh fiat sukul- İarının sehehi, altım istihsalâtmın azalınısı olduğu kadar altının dünya üzecinde anormal dağılışından da mütevellittir. Bu hükmlü kontrol etmek için meseleyi tersinden alalım. Altının acaba çokluğu fiatlara miüessir alur mu? *AFtalion» altına tahsis attiği bir eserinde müttehidei Amexika'da harp- '.':-n sonra sanormal» şurette toplanan altının kemmiyet Nazariyesi mu cibince ne gibi tesiler yapması lâzım geldiğini vakıalarla kontrol ede İ'e'k ŞU nelicelere variyor: «Nişan 1920 ile nisan 1427 arasında Mülle- hidei Ameriha'da uzun bir altın terakümü devri olmuştu. Bu devirde b"_“ geçici hususile 1925 deki gerilemelere rağmen altır stokwr 1.770 milyon dolar tezayüt ederek nisan 1920 de 2.840 milyon dolardan yit- san 1927 de 4.610 milyon dolura çıkmıştı. Nizan 1920 ile -nisan 1927 arasındaki bu müthiş altın fezuyüdünün ne gibi neticeler vermesi lâ- .zrmdıı? 1981 den itibaren aşağıdaki hadiselerin sıra ile zuhuür elmesi ican ederdi: !I. a Müttehit Cumhuriyetlerde fiatların malsus derecede bir yükse- işini 1*) Talâl Geveci. Paranın düşmesi...... İl, B. 18 - &b 28