1 Mayıs 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 50

12.000.000 liralık dahili istikraz tahvilleri neden en sağlam bir plâsmandır ? ÂA. Şefik, 1 — İSTİKRAZ YAPMAK NEDEN LÂZIMDIR. MEMLEKETİMİZDE BUGÜNE KADAR NE BİÇİM İSTİKRAZLAR YAPILMIŞTIR? Büvük istikrazların basladığı asır, büyük aanayi ve büyük ticaretin doğ- ıluğu 19 uncu asırdır. 19 uncu asırdaki (fenni Iu.-;l.'îyıt demiryolları İnşaatını, kanallar hafrini (Suez - Panama), ticareti bahriye filosunun teşkilimi, büyük sanayiin ihdasını mümkün kılabilmiştir. Fakat bu bü yii'k işler bie kaç kişinin bir araya gelen sermayesi ile başarılmamışlır. Müteşebbisler ister fertler olsun ister Devletler olsun daima ayni yol- dan gitmek yani halkın tasarrufuna müracaat etmek mecburiyetinde kalmışlardır. Fertler anonim şirketler ihdası surctile binlerce, yüz bin- lerca halkın, taker teker hiç bir iş yaratamıyacak kadar küçük Lasarrul- larını bir araya toplayacak en muazzam işlere atılmışlar, Devletler ise istikrazlar aktederek aymi neticeye vasıl olmuşlardır. Küçük tasarrufların bir araya gelecek doğurduğu büyük işlerden mese- lâ şimendiferi nazarı itibare alalım. Bir şimendifer inşasını islikraz akt- etmeden, anonim şirkeeti yapmadan başarabilmek isteyince hiç değilse 5 - 10 kişinin 20, 4Ö veya bilmem 100 milyon liealık kadar serveti bir araya toplayabilmesini beklemek lâzımgelir. Böyle mühim servellerin bir kaç kişi elinde terakümünü beklemek macburiyetinde kalan cemiyel ise şiümdi natl olduğumuz nakliyat kolaylığına bilmem ki kaç asırdan sonra irişebilirdi?. Denilebilir ki belki müteşebbis fertler için varit olan bu mülâühaza Dev- let için varit değildir. Çünkü Dervlet kendisine lâzimgelon en büyük va- ridatı vergilerle temin edebilir. Böyle azim meblâğları vergi ile temin etmek hem kabildir hem değil. Bu azim mebaliği bir tek senenin bütçesine kaydederek temin etmek imküânsızdır, fakat mütcakip senelerin bütçelerine kısım kısım — iHhal ederek cmetmek kabildir. Bu soönşekli ise istikraz makaniz - maşının tahakkukudur. Zira Devlet istikraz yapınca tasarruf snhibi halkten souzer'ption suretile para toplar ve bilâhara parayı, faizi jile birlikte senelik taksitler ile öder. Bu senelik taksitler her sene — devlet bütçesine masraf şeklinde kaydedilir ve mükcelleflerden muntazaman vergi surelinde tahsil olunur. Bu tarzı hareket esasen içtimal adalel naktasından da payelt doğrudüur. Zira büyük masraflarla başarılabilen demiryollar 1, kanallar ve bilcümle umuru Nafıadan istifade edecek yalandaşlar yalnız inşaat senesi ha- 50