1 Şubat 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 49

hirlerdeki tenvirat ve saire istihlâki bir kaç misli artabilir. Mersin li- manının inşaatı ve inşadan sonra tahmil ve tahliyo işleri büyük mik- yasta kudret bel edaer. Mümbit ve düz arazinin sulanması, ova içerisinden geçen nehirlerin suyu elektrik tulumbalarile terfi edilmek suretile ve yağmur duasına çıkmağa hacet kalmadan en pratik şekilde hallolunabilir. Buna mukabil bu üç şehrim teşkil ettiği müseller dahilinde ve Toros- lardan geldiği için kâfi meyli ve sukutu haiz olan Tarsus çayı veya Sey- han nehri vasıtasile kudret istihsali de hem kolay ve hem ucuz olur. Tesis edilecek büyükçe bir saniral (meselâ 25,000 Beyrgirlik ve hat - larla beraber takrihen beş milyon tesis sşermayeli) hem kâr geliren bir iş olacak ve hem de bu en mamur mıntakamızın sanayi, Zziraat, nakliyat, sulama, tahmil ve tahliye, inşaat gibi işlerinin çok mülekâ- mil ve ucuz bir şekilde yapılmasına hizmet edecektir. Böyle mevzif temerküzlere bugünden müzsait olan yerler şunlardır: Samsun - Bafra - Çarşamba mıntakası ve demiryolları, Ereğli - Zon- guldak mıntakası maden, orman ve liman işletmesi ve demiryolua, İs- tanbül - İzmit -« Adapazarı mıntakası ve demiryolları, İzmir - Mene- men - Manisa - Alaşehir vadisi ve demiryolu, Ankara civarındaki harp sanayü, Ergani bBahır madeni ve Ergani - Fırat demiryolu. Bu sonuncu mıntakada bakır madeninin istihracı, yıkanması İzabe- si ve bilhassa dünya piyasasında «ürümü çok olan elektrolitik bakır iztihaali yüz binlerce kilovat enerji isler. Mahrukaliı az olan bu min- takada bu işi ya elüd edildizi gibi seviye itibarile Harput ovasına na- zaran mürtefi bulunan gölcüğün akıdılması ve daha iyisi Fırat neh- vinden istihsal edilecek kudretle yapmak mümkün ve kârlıdır. Fırat- tan işlilade edilirse Fırat - Ergani demiryolu da bımunla işler, kan- serve ve saire gibi sanayiin leesstisüne müsait Malatya ve Elâziz şe hirlerinin tenvirat ve kuvvei muharrike ihtiyaçları da buradan temin olumabilir. Bizce elektriklenme plünımnn birinci safhası bu mevzü temerküzler'- dir. Rundan sonra ve plânda mütcakip genişlemelere müsait tutula- cak bu merkezler vasıtasile elektriklenme hududu genişletilebilir. ve icap eden yerlerde ynilri de Lesis olunurak birbirlerine bağlanır. Esasaen olekiriğin inkişafı Avrupada böyle olduğu gibi sanayileşmede en kestirme yolu takip eden Rusya'da da o memleketin mikyasında ve bu şekilde inkişaf etmektedir. Bu esnada hâlen mevcut tesisat na olur? Bunların işden çıkarılması memleket için bir ziyan değil midir? — Hayır. Çünkü bir defa düşündüğümüz bu merkeziyleştirme ve te- merküz ettirme plânının tatbikine kadar tesis şermayesinin mühim bir kısmını teşkil eden makineler amorti edilmiş yani eskimiş bulu- nacaktır. Tevzi şebekeleri ize yine bu hizmeti görecek, şimdiki san- tral binası o vakit büyük bir tranaformatör merkezi olacaktır. Sayel makineler cskimemiş ise her tesiste okluğu zgibi santralda yedek vn- zifesini görecektir. Bu suretle hiç bir milli servet başu boşuna israf edilmemiş olacaktır. 49