1 Şubat 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 33

G melinden ötedenberi yüksek olduğu için, muüuvazeneyi, ancak sattıgımız kadar satın almak prensipi sayesinde tahakkuk etti- rebilirdik. Bunu yapmakla, muhtaç olduğumuzdan daha az em- tia ithaline başladık. Gerçi, dısarıdan gelen emtia, gümrük ka- pılarımıza kadar 1 Türk lirası — 12.06 frank nisbetini bozmadı. Fakat gümrüğünü verip tüccarlarımızın eline geçtikten sonra, derhal «çok talep az arz» kaidesine göre bir apekülâsyon mev- zuu oldu ve malına göre ©9 10 dan ©97 40 nisbetine kadar paha- lıya satılmağa başladı. Binaenaleyh, gerçi paramızın dışarıya teidye edilirken olan satınalma kabiliyeti 1 Türk lirası — 12.06 frank nisbetine sadık kaldı ama, mal içeriye girdikten sonra v- na karşı olan satın alma kabiliyetini yukarıda tasrih etliğimiz nisbetler dahilinde kaybetti. Tüccar ve yahut sermayedar bakı- mından paramız, istikrar paritesini muhafaza etti ama müsteh- lik bakımından vdemedi ve simdiye kadarki sukutlarının en mü- himini kaydetti. Bütün bu hâdiselerle beraber, Türkiye'ye mahsus bir buhran ve buna yoldaş olarak bir bütçe sıkıntısı başlamıştı. Bir taraftan hariçten satın aldızımız ihtiyaç maddelerinin pahalanması ve bir taraftan da munzam vergilerin tatbiki müstehlikin iştira ka- biliyetini, bittabi sarstı. Bu sarsılışın içpazar maddeleri bakı- mından pek büyük bir ehemmiyeti vardı. Çünkü bizde alım ka- biliyeti olan müstehlik bu alım kabiliyetinin mühim bir kıs- mını, zaten dışpazar maddelerine (giyinmeğe, süslenmeğe ve eğlenmeye) tahsis etmek itiyadında idi. Ki, bu itiyatlarından vazgeçmemesi, içpazar maddlerine karşı çok daha az bir para ayırabilmesi, bu ise, içpazar maddelerinin, müstehliğin kendi- leri için azalan alım kabiliyetine intibak etmeleri demekti. Bi- naenaleyh: kiralar düştü, gıda maddeleri fiatları düştü,. Üyle ki, bu sefer: a) Müstehlik tarafından bakınca, Türk İirasının iştira kabiliye- ti gıda maddelerinde 2/3 (1) nisbetinde, kiralar da » 20-d0 nisbetinde arttı. b) Müstahsil bakımından ise, şu haller başgösterdi: Müstahsil, Karadeniz ve Ege gibi pazar için emtia islihsal eden mintakalarda ise, gıdasını daha ucuza tedarik etmek imkânına () İzmir vlâyetinin vesmi istabişliklerine yöre 33