1 Şubat 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 31

zumesinin de tedavüldeki para kadar defter ve hesap parası'- na dayandığı düşünülürse, kredinin ne korkunc bir nisbet dahi- linde paralaştığı ve bu paranın da devlet murakabesine alınma- sı lüzumu, bir kalemde anlasılır. Profesör bundan sonra gerek mumyalaşmış kemiyet nazariyesi- ne gerek ise bunun taht-minderi olan altın'a siddetle hücum edi- yor ve bu madenin kalkması lüzumunda ısrar ediyor. Sonra gi- ne, dümenli-para esasına dönüyor. Ve, plân içine alınmış bir is- tihsalin hesaplı ihraçlara müsait olduğunu isbat ediyor. Bu kı- sımları almıyoruz, cünkü bu noktayı hem Şevket Süreyyanm aİsş hasreti ve 500 milyonluk Türk bütçesi» ve «inflasyon değü, iş bolluğgu» isimli yazılarında bulacaksınız, hem, aşağıki tetkikimizin mih: verini teşkil edecektir. Para'nın, altlın esasından ne kadar müstazni ve kemiyet nazari- yesile ne kadar alâkasız olduğunu gösteren bir para varsa © da Türk parası'dır. 150.000.000 lira kadar bir şey tutan bu para, cihan hearbinden çıktığımız günden itibaren, bir içpara vasfı- nı göstermiş ve bir içparanın kanuniyetlerine göre yaşayıp gel- miştir. Türk parası, tamamile Türk iktisadiyatının bir ifadesi- dir. O iktisadiyata göre peryodik düşüşlerini yapmıs ve nihayet o iktisadiyata göre istikrarlandırılmıstır. 1 Türk lirası — 12.06 frank üzerinden. İlk Türk parasını koruma kararnamesi'ne kadar, Türk parası, Türk iktisadiyatının bir ifadesi idi ama, başıboş bir ifadesi idi: öyle, diğer memleketlerde olduğu gibi, tedavül miktarı ve teda- vül sür'ati sıkısıkıya murakabe edilir ve lâzimgeldizi gibi çoğal: tilir yahut azaltılır bir para değildi. Böyle olmakla berabher, Türk parasını bir idare eden kuvvet vardı. Bu kuvvet, devlet değildi. Harici ticaretimiz idi. Bütün emtia fiatlarımız gibi (da- hilde istihsal olunanlar ve hariçten getirilenler), paramızın kıy- metini de, bu harici ticaret ve buna bağlı olan tediye ve ticaret muvazenelerimiz tayin eyliyordu. Bir hammadde ve ziraat mem- leketi olduğumuz için, bu muvazeneler her sene aleyhimize ola- rak lteessüs edyor, fakat her yılın açığı bir daha evvelkine ta- 31