1 Şubat 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 21

çok nisbetlerde emtia mübadelesinin nüfuzu altına girmişti. Fa- kat Anadolu'da den$iryollarının, ve sahillerimizde vapurların işlemeğe başlamasile bu yollardan akan ticaret, mecrasını de- ğiştirmiş ve teşekkül etmiş olan ticari merkezler de binnetice ticari ehemmiyetlerini tedricen kaybederek szati iktisat» siste- mine dönmüşlerdi. Buna mukabil yeni yollar üzerinde yeni ti- caret merkezleri tesekkül etmisti. «Charles Texier» vaktile mü- him bir ticaret merkezi olan Bolu şehrini 1836 da söyle anlatı- yor: aBolu şehri, bahçelerle muhat mahallele; içinde yapılmıs yir- mi beş bin kadar nüfusa maliktir. İstanbırl ile Anhara arasında transit merkezi olmak itibarile Bolu şehri yapağı ve haoyacılık- ta müstamel sarı tohum (cehri olacak) mahsulâtı üzerine epey- ce büyük bir harekti ticariye yapar. Kârvanlar fasılasız bir hal- de bir biyini takip eder. Vaktile dahilden geçen İran ticareti, vapurların icadındanberi Trabzon vasıtasile denizden icra edil- mekhtedir.» (*) Birde bugünktü Bolu'yu göz önüne getirelim: «Charles Texier» nin bahsetliği ticaret kârvanları çoktan tarihe karıştı. O zaman yirmi bes bini bulan Bolu nüfusu bugün ancak 7,215 dir. 1888 senesinde Ankara'ya açılan demiryolu, Bolu'nun hem transit ticaretini, hem de zirai hinterlandını söndürdü, aCharles Tex- ier» nin de kaydettiği gibi, buharlı gemilerin işlemeğe başlaması İran ticaretini Trabzon'a çekmekle daha o zaman Bolu'ya ilk darbeyi vurmustu. Bugün Bolu ticari ehmmiyeti olmıyan küçük bir kasabadır. Büyük kârvansarayları bos ve haraptır. Fakat buna mukabil, Ankara hattı güzergâhında pazar için istihsalde bulunan Mmünkeşif mevkiler vardır. Eskişehir, Polatlı ilh. gi- bi. Şimdi de buna benzer bir hâdise karsısındayız. Fakat şu farkla; eskiden Anadolu'da ticaret yollarının değişmesi muay- yen mıntakaları zati iktisada avdet etmişti . Bugün ise emtiasına kârlı satış imkânları bulamadığından dolayı emtia müstahsili miıntakalar zati iktisada dönmek hususunda kuvvetli bir tema- yül göstermektedir. Bunun milli iktisat bakımından bir iktisadi dağılış, yani milli iş bölümile birbirine bağlı olan müstahsiller (") Charles 'Texler Küçük Azya, Cilt L 8. 208, 21