1 Nisan 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 45
takalarda cari olan ticareti müşlereke usulü ve ekser mıntakalarda gö- rülen mahalli müteneffizlerin müdabulesi, yabut ekicilere, gerek inhisar idaresi, gerek husust ellerden verilen ayanslar, tütün alım ve satımında muamelenin selhmetini bozan âmillerdendir, Binaenaleyh kabil olduğu kadar bu mahnlli örf? ve teamülleri bertaraf ede- rek her mıntakada mübaynalı umumi menfaatlere uygun "abit şekillere raptedecek kanuni ve nizami hükümlerin konması lâyımdır. RBu hükümler, faaliyetlerini ve menfaatlerini ancak kurışık ve bulanık esaslara istinat et- tiren çengelci, madrabax gibi tufeyli zümreleri ortadan kaldıracaktır. Tütün ulım ve saltımının tâbi olacağı saltm şartların vazıle beraber bun- ların tatbikini umumlleştirmek 've hasitleştirmek üzere -Yunanistanda ol- duğu gibi- tek mukayele usulü tesis olunmalıdır. Halihazırda tütün alım ve satımında en ziyade ihtilâfı mucip olan mesele Ekonto ve iskarta meselesidir. Bu iskarta ve iskonto usulü az, çok her mintakada cari bulunuyor. Bunu doğuran umumil sebep e şudür; Alıçı- lar, en vüksek, en nefis tütünü almak maksadile tütünler daha dizi ha- linde iken, hatlâ kısmen tarlada bulunurken köylüden yüksek Tiynilerle mübayaatta bulunurlar. Fakat bilâhare mahsulü beslim alırken mühim bir kısmını iskarta veya İskonto dive verilen Çiyallan aşağı düşürürler ve hu suüretle bir taraftan gene fiyalları istedikleri seviyeye gelirir, diğer taraf- tan da sonsuz ihtilâflara meydan verirler. Binaenaleyh henüz idrak edil- meden tütün alma usulü kaldırılırsn iskarta ve İskonto ihtilâfları kendi Hiğinden kalkacaklır, Tülünleri tarkada veya dizi halinde değil, unenk denk halinde satmak lâzınıdır. Tütünün tecanüsünü temin elmek için de uucak en İyi mahsul satış denk- lerine konulup, yeşil, yanık, çürük, küf, hastalıklı kısımlar kâmilen ihrakiye olarak imha edilmelidir. Gene lültün kongresinde müdafan edilen osaslara göre Türkiyede alıcı ve ekicinin karşılıklı dilekleri voktur, müşterek dilekleri vardır. Bunları yekdiğerine karşı mubalefet ve niza haline sokan âmniller bertaraf edi- lirse tülün ekici ve nlıcısı elele çalışabileceklerdir. Bunların arasında ni- za, ve ihtilâfa sebebiyet veren âmillerin en mühimlerinden biri de gürrasaı avans veya pey şeklinde evvelden para verilmesidir. Ku avans veya per, önu verene zürram tütünü üstünde üdetn bir tasurruf tecmin ediyor ve gürraı, malını pivasaya serbest sevkedebilmekten alıkoyıyor. Binaenaleyh bu nevi avansların, yahut avansın, onu yerene, köylü malt üstünde her hağni bir rüchâ hakkı temin etmesinin de kaldırılması lüzundır.» ğ Tütümn kongresinin kararları: Yukarıda ana hatlarile hulâsa edilen maddeler üstünde müzakerelerini yürüten kongre bu müzakereler netlcesinde aşağıdaki kararlara gelmiş ve bu kararların biran evvel nizam ve kanunlara intikali temennisile onları İktisat Vekâletine takdim etmiştir: (1) (1) Kaüro, Türk tütüncülüğü hakkındaki tetkiklerimi ileriğde ve ayrıca neşretmeğe çalışacaktiır. 4«6
