1 Nisan 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 38
olduğu görülür. (Karsta bir fabrikanın istihsal ettiği unun kiy- meti 6900 lira ve iptidaif madde yani buğday fiyalı 2400 liradır. | Bu fark bu kadar büyük olmamakla beraber bizzat şahil şehir- leri arasında da görünmektedir: İzmirde OÇ 14, Samsunda 95 15, Tekirdağında “» 16 olduğu halde İstanbulda ©ç 21 dir. Diğer taraftan bu fabrikuların havi oldukları makina ve bina ser- mayesila bunların yekdiğerine ve mecmularınınistihsal kiyme tine nisbetleri şayanı dikkattir. Çünkü geçen seferde izah ettiği- mayesile bunların yekdiğerine ve mecmualarının istihsal kıyme- nin buna yakın veya müsavi olduğu yerlerde istihsale binecek sermaye servisi kendisini daha fazla hissettireceği gi.bi__isülıurı- lin heyeti umumiyesile bina ve makina sermayesi mecmuu ara- sındaki nisbet te bu sermayelerin faiz ve amortismanlarının islih- sal kıymetini çoğaltıp azaltması, diğer tabirle rasyonellik derece- sini indirip fazlalaştırmasını mucip olur. Meselâ 50.000 liralık ma- kina sermayesine malik iki müesseseden birincisinde bina kıymeti 25,000 diğerinde 50,000 olursa, birincisinin maliyet fiatı he- sabımda 75,000 lira için faiz ve amortisman hesap edilirken ikin cide 100,000 lira sermayenin faiz ve amortismanını hesap et- mek lâzım gelecektir. Keza ayni sermayeye malik iki müessese- den birisi 50,000 diğeri 100,000 liralık istihsal yaptığına göre sermaye servisinin her iki müessesede satış fiyatı üzerinde ya- pacağı tesirde 2:1 nisbetinde olacaktır. Muhtelif mıntakadaki değirmen sanayimizi buna göre tetkik edersek şu rakamları el. de ederiz: - Letihaâlin - ’ Makina kıyme» .k.""“__"' H Şahirler binin Bima y || AA Y ÇNN Mülâhazat kıymetine nis- beti İstanbul di LĞ | &) Kirada bulu- İzmır A SAİRURİ BA: I nan 6 mücssösşenim Edirne a: 17:1 binasıda nazarı iti- ! t Y .i_ Koüya . 5:1 baru alınırsa bu nie- | ğ n bet 15 ; Te düşer. (Gazlantep 28 21: İ (*) Kirada bulu Mardin L1 nun b:î;ıkı:ı:::;;lı ıı.L:ın Türsarnm Yd 0.85 : 1 binesı nüyari iübara Kars : 08 :1 | alınırsu 4: 10 düzer. moline nisbeti Bu cetvelden çıkarabileceğimiz başlıca neticeler şunlardır: İz- 38
