1 Nisan 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 31

zancın düşük fiyatların temin edeceği dar marjlara sığdırılma- sı icap eylemektedir. Bugünün istihsal işlerine hâkim olan bu iki zaruretle karşılaş- mamış bir tek memleket yoktur denilebilir. Fakat bu iki zaru- reti olduğu gibi kabul etmiş bir memleket vardır. denilemez. İşte. devrimizin istihsal işlerine hâkim olan anarşinin sebebi bu olduğu gibi. mübadele sahasında görülen anarşınin de asıl se- bebi budur. Bu sebebe bir de yukarıda izah ettiğimiz iki bir birine zıt zaruret inzimam eylemektedir: 1. — İstihsalde ferdiyetçi esasın muhafazası temayülü; 2. — Beynelmilel mübadelelerin ise, milletlet arasında, millet- çe tanzim edilmeleri lüzumu., d Beynelmilel mübadele işlerinin tanziminde görülen müşkilâtın asli sebeplerine. bu suretle biraz dokunmuş oluyoruz. Bu asli sebepler üzerinde durulmadıkça ve bunların izalesine çalışılma- dıkça, beynelmilel mübadelede bir vuzuh ve selâmete gidil- mesine imkân yoktur. Nasıl tediyelerin kontrolü ile emtea mü- badelesini yahut aksi yani emteu mübadelesini kontrol ederek tediyeleri nizam altıma almak imkânsızsa: istihsal davasının hallini mübadele meselesinin hallinden beklemek te, © derece kifayetsiz ve sathi bir görüşün mahsulüdür. Halbuki cihanda hemen bütün memleketlerin yaptıkları bu- dur. Bunlar, mübadele yi, sanki tek başına ve müstakillen mev- cut imiş gibi ele alarak ve birbirlerinin buldukları usulleri tak- lit ederek istihsal vaziyetini cçıkmazdan kurtarabileceklerini umuyorlar. Ve mütemadiyen muvalffak olamıyorlar. mütema- diyen usul değiştiriyorlar. mütemadiyen dibe batıyorlar. Ufukta, şimdi, bir yeni usul belirmektedir: plânlı diş-ticarat. Şu var ki, plâr ve plânlı kelimeleri, nasıl en geniş ve en çesitli tefsirlere uğramak yüzünden ancak bazı menfaatlerin teminine kalkan olabildiler ise, bu safer ki plânlı dış-ticaret in de ölü doğ- muş bir çocuğa ad olması pek muhtemeldir. Plânlı dış-itacert yahut dış-ticarette plân meselesi üzerinde da- ha evvelki neşriyatımızda durmuş oldugumuz gibi (1) Ferdi- nand Fried de, Alman dış-ticaretine ait olmak üzere, bu husur- () KADRO, sayı 5: «Emtia kredileri ve Türkün ahınteris yazan: Burlun Asal