1 Nisan 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 37

satın daha büyük ve daha fazla iş hacmına sahip olmsına rağ- men üğütme masrafına yaptığı zam iptidai madde kıymeline na- zaran ÜÇ 21, İzmirde ise ©4 14 hattâ Konyada ancak © 5,5 dir. Kocaelinde bu miktar ©. 30 gibi hayli fahiş bir miktara baliğ o- kuyor ki, tesisatın küçüklüğü dolayısile bımu tabii görmek icap eder. Fakat buğday ve unu milli iktisat siyasctinin ana direği sayan bir devletçi rejim için tekmil bu fabrikalar bir kül olarak ele alındığı ve un işinin heyeti umumiyesi en rasyonel şekilde tanzim edilerek plânlaştığı zaman verimle üste binen maosraf ve nakliye ücreti gözönünde bulundurularak hangi fabrikaların ça- lışması lâzımgeldiği ve hangisinin durması icap ettiği görülecek ve meselâ İstanbuldaki büyük tesisat iş azlığından tatili fazliyet ederken veya az iş dolayısile sermaye servisi Fiyat tesekkiülünde büyük bir yük teşkil cderken çok yakındaki diğer bir takım ufak fabrikaların daha fena bir randımanla çalışmasına müsazde olunmıyacak ve bu yüzden husule gelecek nakliyat ise gene De- miryollar kanalile Devlet eline geçmiş bulunacaktır. Kuvvei muharrike itibarile de un fabrikalarını tetkiki şayanı dikkat neticeler vermektedir. İstanbuldaki 11 fabrika ilke, An- kara, Adana, Kayseri, Konyadaki birer fabrika çıkarılırsa Tür- kiyede elektrikle çalışan başka un fabrikası görülmiyor. Diğer- leri su, buhar, tenvir gazi, benzin ve sair yağ motorlarile işle- mektedirler. Yukarıda izah ettiğimiz gibi ekserisi büyük şehir- lerde ve şehir clektrik santrallarının teyzi sşebekesi dahilinde bulunan bu fabrikaların elektriği kuvvei muharrike olarak kul- lanmamaları enerji siyasetimiz noktai nazarından çok şuyanı dil- kattir. İstanbuldaki on bir Yabrika elektriği kuvvei muharrike olarak kullanmıştır, çünkü elektrik bu şehirde vâsi mikyasta istihsal edilir, yerli mahruk olan kömürden istihsal edilir, bina- enaleyh ucuza mal olur, diğer şehirlerde ise iş tamamen bunun aksidir. Kadro'nun şimdiye kadar müdnfaa ettiği yerli mahruk ve bol, ucuz enerji davasının en bariz bir misali. Diğer mmtakalarda buğdayın un haline gelmesi esşnasında fi- atlara yaptığı zammı tetkik tc bu mıntakalardaki sınat faaliyet için bir mikyas teşkil edeceğinden chemmiyetlidir. Sıra ile Edirnede bu masraf buğday fiyatına nazaran takriben “> 25, Bursada ©p 11,5, Eskişehirde ?4 26 İspartada * 20, Diyarbekir- de ©p 27, Mardinde ©5 30, Siirtte 5 72 hattâ Karsta yüzda 145 87