1 Nisan 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 29

mübadeleye arzediliyor ve bu parça parça mübadelelerin heye- H mecmuasından memleketlerin dış-ticaret yekünları meydana geliyordu. İ Yalnız. ne klering ne de kontenjan, kendilerinden buklenen bü- yük faydaları verememişlerdir. Bu iki tedbir sayesinde, gerçi muayyen bir müddet için aranılan umumi muvazene temin e- dilmiştir. Fakat bunun hemen arkasşından, ticaret ve mübadele hacmının gittikçe daraldığı hattâ daralmak temayülimün gittik çe daha accentuğ bir hal aldığı görülmüştür. Ve işte bunun için. madern mübadele ilminde yeni taharriler yapılarak. «iki taraf- h anlaşmalar» kanalından bir nevi kontrollü serbest mübadele rejimine avdet imkânları araştırılmışstır. Bugün içinde bulundu- gumuz safha. budur. ĞE Klering anlaszmaları kanalından tediyeleri ve kontenjan freni ile de emtia bedelleri yekünunu kontrol etmekle beraber, «iki taraflı anlasmalarva mümkün olduğu kadar kuvvet vererek. sı- kıcı tedbirlerin tesirlerinden yavaş yavaş kurtulmak arzusu milletler arasındaki son ticaret anlaşmalarıma. hâkimdir. Fakat, bu da natamam bir tesşebbüstür. Eğger «iki taraflı anlaş malarsın altına imzalarını koyun milletler. hakikaten birbirle- rini itmam etseler, yani başkaca memleketlere mal satmaktan yahut bunlardan mal almaktan müstağni kalabilseler. mesele halledilmiştir. Fakat böyle bir şeye imkân olmadığına göre. der- hal eski «en fazla müsaadeye mazhar millet» prensibi. gelip. «karsılıklı ve iki taraflı anlaşma» prensibini baltalamaktadır. Unutmamak lâzımdır ki. bugün için mevzuu bahsolan. daralmış bir istihsalin emtia yığınlarını elden çıkarmak olmakla bera- ber: buhrandan hakkile çıkmış olmak için: istihsalin bir munta- zam arima seyri göstlermesi ve mübadelenin de buna ayak uy- durması lâzımdır. Halbuki «iki taraflı anlasşmaları yaoliyle. tah- ditlere uğramış istihsalin bile kâfi bir mübadele kolaylığına mazhar olması temin edilememiştir. Ve. mübadele çıkmazı devam ettikçe, istihsal çıkmazı gittikçe derinleşmektedir. Kaldı ki, bir tarafın güçbelâ tatbik ettiği kleringler. kontenjanlar v. s. matlüp olan neticeleri vermekte taallül ederken öbür taraftan bazı milletler (bittabi böyle bir şey yapacak kadar zengin olan milletler) para esasına bir -tekme 29