1 Nisan 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 22

olduğu zamanlara mahsustur. Memleketi sür'atle kurmak mecburiyetinde bulunduğumuz bu- günkü vaziyeti nazarı itibare alalım. Devlet! memleketin ana siyakı bir surette is canlılığı sanayilini kuracak ve binaenaleyh memlekette is$ yaratacak ve iş hacmını genişletecektir. Sanayi kuruluşunda devletin tevzif et- tiği müesseseler, tıpkı insiyakı piyasa hareketlerinde bankaya müracaat eden hususi müteşebbisler gibi. Merkez Bankasının para yaratma fonksiyonundan istifade edemezler mi? Sanayi tesisatı ve diğer büyük milli işler karşılığı kısaca devletin (pro- duktif) müsmir işleri karsılızı bir kredi ckispansiyonu yapıla maz mı? Pekâlâ yapılabilir. Nitekim bugün bir çok memleket lerde devletin iş yaratma hususundaki produktif mesaisinin bu suretle kredite edildiğini müsahede ediyoruz: Almanya, Âme- rika, İtalya gibi. Milli sanayi kurma işini üzerine alan mücşsseso- lerimiz, pragramın tatbiki seyrinde muayyen işlerin plânları mu- kabilinde elde edecekleri mütemmim kredilerle halkın tediye kabiliyetini zorlamadan sınai tesisatı, büyük milli işleri kolay- lıkla tahakkuk ettirmek imkânını bulacaklardır. İş mukabili ya- ratılan kredinin piyasada bir muvazenesizlik tevlit etmiyeceğini yukarda söylemiatik. Esaszen pararnırnı iştira kuvvetini, miktarı de- ğil, piyasadaki konjuktur harekellerinin seyri tayin etmektedir. Binaenaleyh beş senelik programın ve teferrüantımın tatbiki yo- lunda yapılacak bir kredi ekspansiyonu, hiç bir zaman bir inf lâsyon tehlikesi tevlit edemez. ithal edilecek sınai tesisattan dolayı. döviz cephesinden paranın sukutuna mani almak icin iştiraatı milli emtea mukabili yapmak mümkündür. Binaenaleyh döviz tediyatı yerine takas usulünün yahut ihraç olunacak maddelerimizin hariçte satış bedelleri mukabilinde mübayaatta bulunma tarzının harici ticaretimizide merkezi sikleti teşkil etmesi lâzımdır. Fakat bunun için de hari ci ticaretin kontrol altına alınması, bir çok esaslı maddelerin dev- let teşkilâtları vasıtasile ihraç olunması icap eder. Bugün paramız mumyalaşmış. donmuş bir haldedir. Yeni açıla- cak iş sahalarma göre ona elâstikiyet vermek, başka tabirle Merkez Bankasına yeni kuruluşta yeni fanksiyonlar tahmil et- mek lâzımdır. Devletin iktisat politikasının yeni safhasında Merkez Bankası, artık yalnız passif bir kambiyo regülâtörü de-