1 Nisan 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 26

(kemmiyetlerin) tesirini retetmemekle beraber, bunları nazarı itibara almamavı toercih ediyorlar, Kemmiyetçiler için ehemmiyetli olan cihet, pata kıymetinin para mikdarının değişmesile mütcnasip olarak değiş- tiğini tesbit etmektir, Bu tez şu şekilde isbat olunmaktadır: Paranın kaymeti farmülünü alalım. p Burada surat 'T dir, Mahreç de iki hadli bir mecrmuu cebridir. <Fischer» istihsal olunan emtin mikdarını memleketin umumi istihsal vaziyetine istihsalin müsmiriyeline tâhi addeaderok hakiki havatta T nin (emtia mikdarımn) P (para mikdarı) kemmiyetine tâbi bulunmadığım ve para mikdarının değişmesile emtia mikdarımın tezayüt etmiyeceğini iddia etmektedir, Hakiki hayatta meemun cabrinin birinci haddinin S madru- bunun da para mikdarına lâbi olmiyan bir keommiyet olduğu kabul edil- mektedir. Aynı hüküm $' (kredi vasıtalarınım tedavül sür'aline) kem- miyetine yani mecmuu cebrinin ikinci haddindeki 8$' madrubuna da şamildir. P' (kredi vasılaları) kammiyetine gelince. Hakikt hayatla bu kemmiyet te P kemmiyetine tâbi olup bunumla ayni nisşbetler dahi- linde değişmektedir. Binaenaleyh milli iktisatta para mikdarımnın me- şelâ iki misli nrâmasile yani mecmüu cebrinin her iki haddindeki P ve P' madrupları iki mişli artlığı halde diğer kemmiyetler sabit kaldığı icin paranım kıymeti de iki mizli sukut eder. Mamafih kemmiyet naza riyesi para kıymetinin diğer kemmiyellerin (para mikdarı sabit kaldığı halde) doğişmesile de deftişeceğfimni retetmemektedir. Para kıymetinin para mikdarına maküsen mütenasip olarak değişmesinin ancak müsavi şartlar altında cercoyan ettiği vani diğer âamillerin değişmediği farzolun- maktadır. Mamafih konkra (müşahhaz) hadiselerin izahında kemmi- sirken para mikdarının ya hiç değişmediğini yahut aymi Yistiğini kldia etmektedirler. Mantık bakımın- dan şüphesiz paranın kıymeti müsavi şartlar altımda para mikdarına maküsen mütonasip olurak değişir, Fakat düslur icabı para kıymetinin müsayi şartlar allında (para mikdarından maada) paranın tedavlil sür'atine kredi vasıtalarına, bunların tedavül sür'atine, emtianın mik- darına da tâbi olması lâzımgelirken neden ncaba kemmiyetciler bütün bu âmillerden ziyade paramın kıymeti ile mukdarı arasındaki mimase- bete ehemmiyet veriyorlar? yelçiler, diğer Amiller def gumelle değ Açabı «Fiseher: in iddia ettiği gibi para mikdarı değişirkan diğer â- lnîucr s.abîl mâ kalmaktadır (müzslesşma olarak İvredi vanılalarının para mikdarile mütenasiben Jdeğiştiği kabul edilmektedir)? Halbuki hakiki hayatta para kıymetinin diğer âmilleri de pek oynak şeylerdir. Meselâ bunlardan birini alalım: Paranm tedavül sür'ati. Konkre hadiselsre bı_).cacak.olurx:ık <paranın fedavül süratinin para mikdarına maküsen mütenaşip olarah değiştiğini ve paranın tesirlerini kompase ettiğinir (* ) görürüz, l_furı mikdarının tezayüdü (peşin tediyelerin artması, çek *CÖ'üVŞflun_un azalması, kredi vaşıtaları istimalinin tenakusu nelicesi) tedavül sür'atmi yavaşlatır, tenakusu ise lesri eder. Fakat *Fischerı Fi . v ——— ——— Ö ea narra (©) Prof. Tugan. Baranoveky, Küğıt para ve maden, S, L9. 1917 Rus20 26