1 Nisan 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansîklopedisi uncu cüzü çıktı 29 Ookuzuncu sene: No. 3198 umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adreal: Cumhurlyet, tstanbul Pasta fcutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr müdürü: 23236. tdare mudürü: 22365. Matbaa: 20472 Yurtcfaşî İstersen Bayra için alacağınher seyin yerlisini bulabilirsin Milli Ikttsat ve Ta sarruf Cemtyeti Cumarlesi 1 Nisan 933 Alman'larla Yahudiler Arasında Harp! lllllllllllBlfllVllllllillf Evvelâ san'at, Sonra gene san'at! Cemiyeti ahenkleştiren ve yüksel ten en kuvvetli manivelânm güzel un'atlardan ibaret olduğunu ve olacağmı bir daha »öyliyelim. Bu san'atlar içinde de tiyatronun mevkii çok biiyüktür. HaIrikî ve yüksek bir san'at halinde arzolunabumek için uğrunda çok çalışüan ve seve «eve çok fedakirlıklar yapılan tiyatronun. Darülbedayi evvelki akşam mevsimi güzel bir temsil ile kapadı. Gerhardt Hauptman'm son eseri olan «Günea Batarken» piyesile. Eser, harp sonu edebiyatmm en güzd teliflerinden biridir. Türkçeye tercümesi selis, tabiî, hulâsa muvaffaktır. TemsOi »e diyebiliriz ki kusursuz bir mükemmeliyetle yapılmışhr. Yetmişe varan ihtiyar yaşında bir aşk yıldızmm cazibesine tutulan Geh. Klavzen, bu kalp macerasmda kendi çocuklannm miimaneat gayretlerine ve husumetlerine maruz kalıyor. Piyet, ihtıyarın bu maceradaki mücadelelerini tasvir ile geçmektedir. Son tedbir olarak kendisi çocuklan tarafmdan hacrettirumiştir. O bu darfeenin tesirleri arhnda deliriyor, kuduruyor, nihayet çarpma çırpma ölüp gidiyor. Almanya'da Y^hudilere Boykot bugün başlıyor! I I I I l v B İ B I a V I V • • • • • • • • • • • • " • • • « • « « • ' • • • • • • • • • • • • ı ı ı ı ı ı ı i ' i ı ı ı ı ı ı ı l l l l l ı n ı • • • • > • * • * • • • • • • • • • • • • » • » • • • • • • • • • • • • » • m w V « W H »»•••••»»••••••••••••••»»»• Dil anketi 21 numaralı liste Ankara 31 (A.A.) Karşılıklan aranacak arapça ve farsça kelimelerm 21 numaralı listesi şudur: 1 ZAİT 2 ZAMAN I 7 ZERRE I 8 ZEVAL Adlî teşkilât lâyihasının müzakeresi başlıyor İstinaf mahkemeleri teşkilâtını da ihtiva eden yeni kanundaki mühim esaslar». Ankara 28 (Telefonla) Adliye Encümeni yakında mahkemeler teşkilâtı hakkındaki kanun lâyihasının müzakeresine başlıyacaktır. Muhteviyatmı evvelce hulâsatan bildirdiğim lâyiha bugünkü mahkemeler teşkilâhnda mühim değişiklrkleri mncip olacaktır. Millet namma kaza hakkını kullanacak umumî mahkemeler, evvelce de kaydedildiği veçhile, şVmlardır: Sulh mahkemeleri, tlk mahkemeler, Ağırceza mahkemeleri, tstinaf mahkemeleri, Temyiz mahkemesi. Sulh mahkemeleri ile ilk mahkemeler tek hâkimli, diğerleri müteaddit hâ khnli olacaktır. tlk mahkeme açılamıyan kazalarda birer sulh makemesi bulunacağı gibi kalabalık şehirlerde ilk mahkemelerden baska sulh mahkeme 'tııııııııııııııııııiMtınımııııııınmnıınııımıııııımımmı İgtanbul'daki museviler ve Hitlerci Alman'lar da nümayiş yapmak istedilerse de zabıta bırakmadı BKfVK SgŞSBKSSKBm Profesör Aynştayn Alman'lıktan istifa ediyor i ZlNDAN 3ZAT 10 ZtYAN 'ZEBUN ZEBUNKÜŞ 11 ZtYARET 6 ZEKÂ 12 ZÜMRE LJstelerde çıkan kelimelerden manalan birden fazla olanlann her manası için ayn karşılıklar ileri sürülebilir. Karşılık gönderen zatlann gönderdikleri karşıhklardan duyulmuş, Uitümiş olmıyanlan, hangi kaynaklardan aldıklannı göstermeleri rica olunur. Amerika Sefiri Lonâfiı vahndfl«rt, Hr mltlng yaparaT 7 Almanya'ya kar&ı boykot ll&n ettller. Yahudllerln tasıdıklan lerhalarda «yahudüerl dögen AbnanOaı» boykot» lbaresi .d« İstifa etti, yakında memleketine gidiyor Memuriyetin den istifa eden Amerika sefiri Mr. Caerill bu ayın sekizmde memleketine avdet edecektir. Sefir cenaplannın Utifalan, yeni reisicum hur intihabından sonra kenddle rinin mensun olduğu fırka ^ iktidar merkiiı* Mr.'ŞeriTCenaptaTi den çekilmesi UKerine vaki olmuş tur. Eaasen Amerika'daki teamüle go re, reisicumhur intihabında kaybeden partiye mensup bütün sefirler istifa ederler. Mr. Cherill bundan evvel iktidar mevkiinde bulunan cumhuriyet fırkasına mensuptur ve halen iktidar mevkiinde bulunan demokrat fırkası hükumetince sefir cenaplarının istifasi kabul edilmiştir. Mr. Cherill memleketimize gel * diği gündenberi Türkiye'ye karşı büyük bir alâka ve muhabbet gös teren muhterem bir diplomattı. A mertka'nın dahilî siyasetine ak bir sebeple, çok erken olarak aramız dan gitmeğe mecbur olması badii teessürdür. M«clls Adliye Encümeni Mustafa Fevzl Bey *i de bulunaeakhr. tlk mahketneler lüzumu kadar daireye aynhr, Her ük (Mabadi S Inci saMfede) Hayat, aşk, aHe, kalbin esrarla do hı mubtelif tecellileri, ve nihayet cemtDün, biri şehyetin botbin ve dar kaideleri... Umn rimizdeki Hitler mî surette bakılırsa eser zâhirde hiç te taraftan Almanöyle bir iddiada bulunmaksızm bütün lar, diğeri de btr bu mes'eleleri sizin gözünüzun önüne nin aebeb! fadurı kısım mus«viler koymustur. Farkında olmaksızm onHitler'cilerin beycmatı! tarafından yaların sahne sahne en kuvvetli ifadeleriBugün, saat ondan itibaren, AI pılacak olan iki le yaşadığına şahH oluyorsunuz. Hu • nümayif teseb manya'da musevilere karfi fiddetli lâsa Uk perdeden itibaren esere kapıbüsü zabıtanın bir boykot baflıyacaktır. Boykot byor ve onunla beraber sürükleniyor aldığı tedbirler karan dOnyanın her tarafındaki sunuz. Karşısında bulunduğunuz man Bzerine tatbik Hitlerci Alman'lara beyannamelerzara size nisbetle bir cüıandır. Orada tahasma çıkan le bildirihnîf ve bu Alman'Iann da insanın ve insanlığm talihi cereyan ediboykota istiraki takarrür etmistir. Umamıştir. yor. Bu çok yüksek mertebesinde felBu haber, muhtelif memleketlerMutevilerin utem sefi ve Wlr» bir •«.*««»• W eserde î «lekî miuevileri teheyyüç etmif ve dıttiert nedır? ayni kuvvetle ifade, tafsil ve yer yer Hitlercilere karsı siddetli bir asa den yahudi aHmlerinŞehrimizdeki pek ince ve keskin olarak tahlü edflden meihur Aynştayn musevilerden bir biyet uyandırmıştır. Merkezi Lonmistir. Hulâsa bir kere eser eser olarak dra'da bulunan cyahudilerle mücakısmı dün saat 14 t* Taksim mey yüksektir. Dediğimiz gibi türkçeye terdele edenlere karsı mücadele cemidanında toplanacainardı. Bu karar cümesi de guzeldir. yeti» nin beyannamesi bütün dünyahususî surette yapılan içtimalarda TemsOe gelince bilhassa onun çok daki musevileri Alman'lara karşı verilmis, toplantının sonunda bir mükemmel olduğunu kaydetmiştik. protesto nümayisi yapılması da ta mücadeleye davet etmistir. Evvelki akşam tiyatro san'atmda sörsaralnmıstır. Bir kısım musevilerin Bunun üzerine, sehrimizde de bu atli inkişaf ve tekâmül imkânlanmıza böyle bir îçtimaa karar vermeleri ( Mabadi 9 mct sahitede ) ak ümhlerimiz tekrar ve kuvvetle canlandı. Bu kadar kısa ve kısır şerait içinde bu kadar muvaffakiyet gösteren san'at elemanlanrnrzı gSrdükten sonra cemiyetimizi ahenkleştirecek ve yük sehecek olan bu yolda daha Seriye gitmek ve daha yukseğe çıkmak uzere niçm hfmmet ve gayret sarfetmiyece • ğimizi mutemadiyen kendi kendimize sorup durdnk. Bursa 31 (Tethtiyar âşık Geh. Klavzen rol&nu lefonla) Burs^ bizzat Ertuğrul Muhsin almıştı. «Kul mmtakası 13c maç kusursuz olmaz» fehvasmca garip tftizlamun fmaK bu ükleriie beyhude yere hayatmı manalı gün Gazi stady& manasız mücadeleler içinden geçiren munda Kse ve sanErtuğrul Muhsin, «Günes Batarken» de atkârlar Spor Derde bir kere daha görüldüğü üzere haneği takımlan a • kikaten çok kıymetli ve çok meziyetli rasmda yapıbrken bir san'atkârdır. Eserin tertip ve temsfli müessif bir h&disc noktasından yükün en ağın kendi üzeolmuştur. Bu 3d rinde idi, ve denebilir ki eserin butün takun povan ki • yukü donup dolaşıp onun omuzlannda barile berabere bir toplanryordu. Ertuğrul Muhsin butün vaziyette olduk • bu vazifeleri, sanki omuzlannda hiç bir larmdan müsaba* yük yokmuş denilecek bir kuvvetle ifa kaya büyük bir etmiştir. Bilhassa izzeti nefsinin en deehemmiyet veriltrin yerlerinden yaralanarak çoculdannı yordu. evinden kovan üçüncü perdede san'at.Bursa'da Gazl stadyomunda blr maç esnasinda Stadyomda beş kâr en yüksek kabiliyet ve marifetini larak müşkülâtla kartanlmıştnr. binden fazla seyirci vardu Müsabaka, göstermiş ve bilhassa burada halkı sunYarahlardan beş kişi Memleket hasbire karşı iki sayı fle San'atkârlar tasikı yakalryarak beraberinde götürmeğe tanesine nakledilerek yaralan sanlmış, lytmınm galebesOe neticelenirken bir kıbaşlamıştı. tedavi altma almmışlardır. Mes'ele haksnn seyrrciler hakem Kadri Beyin üze«Günes Batarken» in terasOinde di rine taş atmağa başlamışlardır. Bunun kmda Emniyet müdürlüğü ve Merkez ğer san'atkârlann hemen hepsi kusurkumandanlığı tahkikat yapmaktadır. üzerine müsabaka tatil edilmiş ve sesuzdular demekte tereddüdümüz yokMasa yircüer sahaya dolmuşlardır. Bu sırada tur. Neyyire Neyyir Hanım, biraz gayri* "> hakeme dayak atılmış ve yaralanan tabiî mevkiinde olan nazik rolünü pühakem, polis ve jandarma tarafmdan rüzsuz oynamakta tabülik derecesine müşkülâtla stadomdan çtkanlabilmis ytOcselmiştir. Şaziye Hanım mükemmel tir. Bu sırada hakemein yardımına koBeykoz 2 : Besiktas 2 bir ana idi, ve diğer san'atkârlann hepsi şan bazı gençlerin üzerjne de taş, topîstanbulspor 2: Eyüp 0 de kendi rollerini muvaffaldyetle yaprak atılmış ve yumruk sallanmıştır. Bu Beykoz'un Beşiktaş'a ve Istanbıtlmışlardır. Bunlar arasında Jümin Beliğ, yüzden bazı kimseler de yaralanmıştır. spor'un Eüb'e karşı kazandtklart Sami, t. Galip, M. Kemal Beyler hasBir aralık Naha yol mühendislerinden maçlartn ve diğer müsabakalartn saten zikre lâvıktırlar. Hulâsa evvelki Ziver Bey, müdahale etmek istemiş, aksamki Darülbedayi sahnesini dünyatafsilâtı besinci sahifemizdedir. fakat Ziver Bey de taarruza maruz kafaKat £.lver pey DC ıaawıu^a ııuuui »«ı nm her yerinde hiç korkmaksızın en IIIMIIIIHIIlllllllllllllillllllMllllllllltlllllllinillllliniHMIIIinilMlllllllllllllllMIIIIHIIIIinillHIIIIIIUIIIIIininilllllllllllllMllinHllimilllllllllllMIIIHl müşküloesent tiyatro muhiplerinin kar' ııiı « J J ; m vMftvsffalr kîr csıK. mnnm Hvatrnviı nUürm^sî sövle dur manm tiyatroyu öldürmesi şöyle flur • riz. Halkın ciddî ve muvaffak bir sahşuma koyabileceğimizi söyleriz, her sun, ona yaklaşması ihtimali bile olmaneye karsı evvelki akşam gönderdiği yerde takdir alkıslan toplıyacağımızdan derin surette köklü alâkayı biz hiç dığına kat'iyyen kanaat getirdik. Tiyatemitı olarak. Nitekim evvelki akşam ro başka şeydir, sinema başka şey. Ebir operette görmemiştik diyebiliriz. Tepebaşı tiyatrosunu hmcahmç dolduğer mutlaka kıyas etmek lâzımsa buOrtaya böyle eserler çıkannız, ve onran halkunız dahi sahnemizi hep yüreknun onun taklidi bile olamıyacağuıı lan işte böyle de temsil ediniz, tiyatroten gelen heyecanlarla alkışlamıs ve açık söylemeğe hiç bir mâni yoktur. nuzda, hatta üç beş gün evvellerinden alkışlamışbr. Türkiye'de sahne kabiliyeti çok yüktutubnuş olmak şartile bir tek boş yer sektir. Bütün milletçe bu cevherin tam Bizde operetvari hafif eserlerin da • kalmıyacağını biz temin edebiliriz. ve kâtnil bir inkişafı için ne yapmak Sinema tiyatroyu öldürüyor diyor ha ziyade gectiğinden müteellimane şilâzımsa derhal yapılmasma geçmemekIardı, ve belki hâlâ öyle diyenler varkâyet eden Ertuğrul Muhsin Bey evliğimiz hakikaten günahtır. dır. Fakat biz evvelki aksamki Darülvelki aksamki manzara karşısında bu YUNUSNADl bedayi sahnesini gördukten sonra sinekanaatini tashih etmiştir diye ümit ede En mukaddes borç! Tayyare Cemiyetine bir kurban Vermek, bir tayyaremize yarım kanat takmak demektir Bursa stadında bir hâdise Final maçında çıkan arbede neticesinde hakem dayak yedi, beş altı kişi yaralandı 37 kişinin Ifadesi alındı Sahte paralar Bulgaristan'da nıı hazırlanmıs? Piyasaya sahte yüz liralık süren kalpazanlar hakkında zabıtaca tahkikata devam edilmektedir. Tahkikatı idare eden polis ikinci şube müdürlüğü bu mesele hakkında 37 kişiyi isticvap etmiş ve bun lardan altısını zan altma almıştır. Sahte paralann hangi ellerden geçerek bankalara kadar nasıl girebildiği araştırılmaktadır. Bu para ların Anadolu'ya da gönderilmesi ihtimali nazan itibara ahnarak a lâkadar daire ve müesseselere mü~ teyakkız bulunmalan bildirilmiştir. Şimdiye kadar yapılan tetkikata göre, Adapazarı, Ticaret, Felemenk, Banko di Roma, Selânik, Cumhuriyet Merkez, Doyçe Orient ve Emlâk bankalarile diğer bir kaç malî miiessesede bulunan kalp yüz liralık evrakı naktiye yekunu 14 tanedir. Sahte paraları sürmek istiyenlerin bunları bankaya hesabı caıri sureti le yatırdıkları ve bir kaç gün sonra yerlerine hakikî para çektikleri tesbit edilmiştir. Zabıta yakında me selenin tamamen tavazzuh edeceği ve kalpazanlann meydana çıkarılacağı kanaatindedir. Meselenin ilk farkına varan Çakmakçılar'da Dagıstan'lı Ahmet Ham di Efendi ticarethanesi memurlarından Rıdvan Beydir. Rıdvan Bey ticarethanenin eski müşterilerinden Bartm'lı tbrahim Beyin bir iş dolayısile verdîği yüz liralık bir vara kai naktiyeden şüohelenmiş ve boz durmak bahanesile Adapazarı ban(Mabadi 2 inci sahifede) Türk milletmin memleket miida* faasına ve bilhassa hava kuvvetle rine verdiği candan ehemmiyete ve bu gaye uğurunda gösterdiği samimî ve hamiyetkâr alâka ve yardıma her zaman şahit oluyoruz. Tayyare Cemiyetinin bugünkü varlığı, yurt taşların memleket müdafaasma mukaddes bir ideal gibi ne candan sa rıldıklarraa ve bu uğurda ne kutlu fedakârhklar gösterdiğine canlı bir delildir. Uyanık, vatan sever hal km yardımlarile Cemiyet bugünkü kuvvetli halini bulmuş milletin kendisine muhtelif vesilelerle verdiği bir çok paralarla yurdun göklerini müdafaa için bir çok tayyareler al mıştır. Fakat, bugünkü şeraite ve is(Mdbadi 4 üncü sahifede) ııııııııııııııııiııııiııııiiMiııııııııııiMiııııııııınıııııniııiııiMiıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııınıııiııııııııııiMinııııııııııııtiııııııııııııımnmnı Dün Sinan'ı andık! Koca mimarın 345 inci yılı dolayısile mezarında ve Halkevinde ihtifal yapıldı Dün Mimar Sinan'ın 345 inci yıldöniimü idi. Memleketin her tarafmda koca Sinan'ın adı anıldı. Büyük san'atkânn İstanbul'da Süleymaniye'deki mezan da ziyaret edildi. Fırka ve Halkevi erkânile, Millî Türk Talebe Birliği azalan, Güzel San'atlar Akademisi ve Mühendis mektebi ve tstanbul Lisesi talebeleri ve halk saat 14 te mezarm başında toplanmıs bulunuyordu. Kâzım Nami Bey, büyük Türk yapıcısmuı hatırası karşısında saygı ile iğilen kütleye hitaben şu nutku söyledi: « Bugün mezan önünde ahnlanmızı sevgi ve saygı ile iğdiğhniz büyük Sinan ancak Türk milletinin yetiştirdiği bir san'at dehasıdır. MiDetleri eserlerinin büyüklüğüne, sağlamlığına, in celiğine ve süzelliğine bakarak karşı laştıracak olursak böyle bir karşılaş mada biz Türk'Ierin ön safta geleceğimize şüohemiz olmasm. Yalnız lstanbul'da Bizans'tan kalma en parlak eserlerle Sinan'ın bir bas eserini karsılaştırmak sözümün doğruluğunu göstermeğe yeter. Dünkü maçlar Slnan lhtlfallnden blr intlba Bizim vazifenuz onu bugünkü ve yannki soylanmıza, bütün bir yer ynziine bildirmek, anlatmak, öğretmek o( Mabadi 2 inci sahifede i