1 Nisan 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 25
Tala Beyin fikirlercinc esas olan sİ, Fişeher> in düsturunu alalım. For- mültin Türkçesi şudur Ps-| P — FT Düsturdaki remizlerin ifade ettiği mana: P Milli iktisattaki para mik- tarı, $ Paramn tedavll sih'ati, P” Mevduat mukabili tedavül eden kredi vasıtaları, $' Kredi vasıtalarının tedavül sür'ati, F Emtianm vasati fiatı, T Emtia mikdarı (*) 4Fischer> & göre emHa fiatlarının tabi olduğzu faktörleri östermek istersek düzlturu şu şekli vermek lâzımdır:, Pe — P'g' ü Binaenaleyh emlia fiatlarının vasali hacmi, düsturun sağ terefındaki kemmiyetlere müsavidir. Fakat paranın kıymeti, beher para vahidi kı- yasisi mukabilinde iştira edilecek emtia mikdarı demek olduğundan Fischer> in düsturuna su şekli vermek te mümkündür! F — İ ğ F Pa P'e Bu takd'rde Ffarmül, paranın kıymetini ifade etmiş olur. Kemmiyet na- zariyesi bu esaslan hareket ederek para kıymelinin müsavi şavtlar al- tında paranın mikdarile taayyün etliği yani para kıymetinin para mik- darına mâküsen mütenasip anlarak değiştiği neticesine varmaktadır. Bu düstür milcarat olarak alındığı takdirde A —A düsturu kadar doğ- rudur. Fakat acaba şeni havata ne dereceye kadar tetabuk etmektedir ? Bu düstüra esas olan ası! <Fischersin formülünü alalım.Bu formü) haddı zatinde neyi ifade eder? Formülün 30l taerafında istiraya sarfedilen bütün istira vasıtaları, ta& tarafında da bültün satışlar gösterilmekte- dir. Fakat herkes bilirki, her istira muamelesi aynı zamanda bir satıs ameliyesidir. İstira ve satık mefhumları hir ameliyenin muhtelif noktai razarlara göre aldığı isimlerdir. Bunun için bütün istiraların bütün satışlara müsavi olmamasına İmkân yoktur. Binacnaleyh formül ilk ba Lı:ta manasızdır. Bizi bir daireyi fasideye sokar, Düsturun manası an cak verilen izahattan sonra anlaşılabilmektedir. Kemmiyetçilere güce emtia fiatları milli iktisattaki para mikdarına mepsuten mütenasip nla- rak değişmektedir. Yani para mikdarı iki mizli artınca emtia fiatları da iki misli yükselir. Maamafih «Fischer» in fecmülünden doğrudan dağru- ya bu manavı çıkaramayız, Çünki düsturda para kıymetinin yalnız bir tek mütehavvil kemmiyetle değil (para mikdarı), beş muhtelif kemmi- yetle (P, S, P', S, 'T) olan münesebeti gösterilmektedir. Mamafih kem- miyetçile yalnız para kıymetinin tâbi olduğu mütehavril kemmivete (yalnız para mikdarma) ehemmiyet veriyorlar. Meselâ «Fischer> fiat âmillerini izah ederkan emtia fiatlarının para mikdarına mepsuten mütenasip olarak değismesmin diğer âmillerden daha ehemmiyaetli ol- duğunu söylemeklir (*). Binaenaleyk kemmiyetçiler, diğer âmillerin (**0) #Fisehaer: de düstarun İngillzcesi çöykedir: MV - MV - PR (*) 1 Fisrher, Paronin öet!ra kuyyetl. &. 154, Rusçayu terecümesinilen,
