1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 6

«parasyı iş hareketlerini günü gününc takip ceden aktif bir «Merkez Bankasıvsnın, mukabili sadece cişvden ibaret olan ye- îıî_gı—ğ_i;yonlarla karşılaması, hulâsa; iş ve para hareketlerini İtek elde toplıyarak para fiatını arz ve talebe göre idre etmek '_îıv[ıı_.o'_Y_li_İ?i_f__îşiîr ki bunun mahiyeti bile, klâsik bir «Enfilas- o yon» hâdisesinin tamamiıle zıddıdır. e Binaenaleyh, <500.000.000 İralik Türk Bütçesi» yazımızın is- tihdaf ettiği maksat, para piyasamızın lâalettayin bir para ipti- zaline sevkedilmesi değildir. Memleketimizde iş hacmini açarak, köyün ve şehrin alım ve verim kabiliyetinin genişletilmesi ve bu suretle de devletin idare ve imar kudretinin arttırılması ar- zusudur. Bu yazıda hedef tuttuğumuz milli iş plânı fikri ile «Enfilasyon» mefhumunun nasıl birbirinden ayrı ve hattâ bir- birine zıt şeyler olduşunun dahc vazih anlaşılabilmesi için «en- filasyon» mefhumu üzerinde biraz duralım. Enfilasyon ve Deflasyon iki iktisat tâbiridir ki, bu tabirler bil- hassa harpsonu devrinin ilk yıllarında, yani 1917 - 1923 arasın- da günlük gazele havadislerine kadar geçerek umumi İisana karışmış ve konuşma dilinde -esas mefhumlarından — aldukça ayrı olmakla beraber- bir takım umumi manalar almıştır. Bu gün -umumi telâkkiye göre ve basit manasile enfilasyon, para çakluğu ve bu yüzden paranm fiatından düşemi -ki bazı yer- lerde meszelâ Almanya'da 923 de bu sukut hemen sıfıra kadar varmışlır- ve Deflasyon ise bunun aksi olan para kıtlığı ve bu suretle de, para fiatlarının yükselmesi şeklinde anlaşılır. Para- nın fiat sukutu emtia fiatlarının yükselişi ve paranın fiatlanma- sı da emtia fiatlarının sukutu ile ekseriya beraber cereyan et- tiği için emtia fiatlarındaki bu temevvüçler de ekseriya para hacminin bir neticesi gibi alınır. Pazarda tedavül eden para- nın çoğalması ve azalması ise umumi şeklile hemen bir memle- kette, tedavül ve ihraç bankalarının, yani piyasaya yeniden pa- ra çıkarmak hakkını ve dolayısile de icabında piyasada bulu- nan fazla parayı çekmek kudretini haiz bankaların kanalile cereyan ettiği için, hemen her yerde umumi telâkki enfilasyon ve deflasyonun, nihayet bir «para mıktarı» meselesi, yani mün- ,hasıran «kemmi» bir hâdise olduğu zahabında saplanıp kalmış- g