1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 12

ŞÜML.—:Uİİ)'-JI' $ Serbest Tıcaretten Bağlı Ticarete .. Dr. Vedat Nedim. Harpsonu âlemi bambaşka bir âlem olduğu gibi, bu bambaşka âlemin milletler arasındaki ticaret münasebetleri de tamamile bambaşkalaşmıştır. Harpöncesi ölçülerile bu yeni âlemi kavramanın imkânı yok- lur. Softalar, hayatta şerişerife uykırı gelen en basit bir başka- lığı bile «kıyamet âlâmeti» sanırlardı. Halbuki ortada, sşadeca daima değişen, daima yeni şekiller arı- yan sonsuz bir oluş vardır. Milletler arasındaki ticaret münasebetlerindeki bu değişikliğin mahiyetini anlamağa çalışalım. & Bir varmış, bir yokmuş... Liheral iktisat sisteminin milletler arası ticaret münasebetlerini tanzim eden ticaret mukaveleleri <en ziyade mazharı müsaade millet» prensibine dayanırdı. Bu prensip, cihan iktisadiyatının demirbaş prensiplerinden biridir. Emperyalistçe bir yayılma için biçilmiz kaftan olan bu prensip, harice karşı müstakil, kayıtsız ve şarisız bir ticaret siyaseti ta- kibine engel oluyordu. Çünkü karşılıklı menfaatler icabı her hangi bir yabancı millete yapmak mecburiyetinde kalınan bir müsaadeyi, bütün diğer milletlerle yapılacak mukavelelere de teşmil etmek mecburiyti vardı- Bu itibarla tam manasile müstakil bir gümrük siyaseti gütmenin imkâmı yoktu. İşte bugün bu prensibin tedricen iflâsına şahit oluyoruz. Liberal mektebin softaları, bu hâdiseyi bir kıyamet alâmeti te- lakki etmekte serbestlirler! Fakat kârvan, her şevye rağmen, yürüyor. Milletler arasında en ziyade mazharı müsaade millet prensibi- ne dayanan serbest mal alış verişi, burada uzun boylu izahına 12