1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 42

Binaenaleyh bu günkü cihanın gidişine uygun ve fakat onun bülün davalarını kavrıyan bir izah tarzı, ancak, muasır cemiyetin bütün texatlarını birden koyan ve onların hepsi hakkında ayrı ayrı teşhisi- ni koyan bir izah larzı olabilir. Böyle bir izah tarzı harpten evvel taazzuv edemezdi. Çünkü: a) Harpten evvel ömrünün henüz inkişaf sayrini yaşıyan kapitalizm, sosyalizm İdeolağglarına, kapilalizmin cıhanşümul bir ittisa peyda edebileceği zannını vermiş ve bu sistemin siklet merkezini de mün- hasıran ileri teknik üstündeki mülkiyet münasebetlerinde zannetlir- mişti, b) İstismara mevzu olar geri teknikli veya tâbi memleketlerde bu nizam, henüz antiterzlerini ve reaksiyonlarını vermemisti. Halbuki harpsonu devri bizi çu müvahedelerle karçılaşlırdı: &) Kapitalizm mübadele makanizması itibarila filvaki cihanşümul isşe da, cemiyet bünyesi, yahut sımıfların mülekabil münasebetleri iti- barile cihanşümul değildir. Bizzat kapitalizmin strüktürü, bir takım memleketlerin sanayileşmelerine, diğer kısim memleketlerin sanayi- siz brakılmaşına isşlinat otliği için, yüksek tekmik Üzstündeki büyük mülkiyet münasebetlerinin âlemşilnulleşmesine bizzat manidir, Su hal- de sınıfi reakeiyonlar ancak büyük teknikli memleketlere hâ> lvkal hâdiselerdir. Geri teknikli memleketlerdeki — smıfsız — teşekküllerin mahiyati tamamile başkudır. Ve müstemleke mevkiinde kalan mem- leketlerin Avrupadaki sınıf cidalile bir mukadderat iştiraki yaklur. bj Garpla sınıf tezadının halli, kapitalizmin istiemarcı vasfını Lama- mile izale edemiyeceği için bülün cemiyet harcketlerinin avanseninc hem sınıf, hem miükrtamleke tezadını tasfiye etmeyi istihdaf cden da- ha şamil İbir hareketin geçmesi lâzımdır. Bu hareket, memleketler arasındaki müstemleke labiiyelimi kökünden ixale eden voe esasen yüksek teknikten mahrum alan bu Mmemleketlerde Dbüyük tekniği yaratılmış bir sınıfın değil, yeni ve kurucu bir devletin eline veren ve bu suretle sınıf tezadına İmkân birakmıyan ibir hareket vücut bul- mak lâziımdır, Bu hareket milli kurtuluş hareketleri uldu. Türk mil- Ü kurtuluş hareketi bunlarım en ileri, en tipik ve ea karakterislik o- lanlarından biridir. Binaenaleyh harpsonu devrinin en aktif unsuru, iş Avrupa mikyasında alınınca sınıflar, fakat cihan mikyasında alı nınca ancak iİsyan eden milletlerdir. 6 — Kepiltelizmin âlemşümullüğü ve binaenaleyh Avrupanın cihanın mukadderatıma hâkim bulunduğyu bu suretle şüphe a'tına girince, ka pitalizmin siyasi ve İçtimsi enslilüsyonlarının, yani Avrupat rejimin kaide ve mmüesseselerinin de ancak Avrupaya hâs ve uygun olan mücsseseler olacağı tabiatile anlasılmıya başladı. Ve bu suretle bizim gibi memleketler içinde milli kurtuluş harekatlerimizin bünyesine va mahiyetlerine uygun kalde ve müevyseseler taharrisi başladı. Bu ta- harri, böyle memleketlerde, bu zamana kadar tenkil olunumaz sanı- lan kaide ve müesseseleri tetkik ve tenkit neşteri altına yatırmıya başladı. 42