1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 33

Ankara Moskova Roma, (i Yakup Kadri. Ankara, Moskova, Roma... bu üç harpsonrası inkılâbı arasında, her üçünün kullandıkları sisteme dair yaptığımız mukayese, bize, şunu ispat eder: Ku üc inkılâp, menşe itibarile oştir. Yani, her üçü de müezses bir nizama karşı birer reaksiyondur. Fakat, gaye itibarile birbirinin tamamile zıttı olduğu kadar kullandık- ları sistemlerce de biribirinc pek o kadar benzemezler. Bununla beraber, Fasisim ile Komünisma arasında, bu son nok- tadan bazı eşlikler bulan müellifler vardır. Hattâ, Faşisim re- isinin bizzat koendisi der ki: «— Biz (yani faşistlerle komünistler) biribirimize bütün menfi olan noktalarda benzeriz. Biz ve Ruslar liberallere, demokrat- lara, parlcmentolara karşıyız. Lâkin, Derce'nin bu sözü, ancak, biraz evvelki hükmümüzü te- kit eder. Yani menşedeki birliği. Sistemdeki birliğe gelince, biz, bunu yalnız şu noktada gürdük: Kommünisma reiszleri olsun, Fasisim reisi olsun, idare ettikleri halktan, ancak, iman ve iti- mat talep ederler ve bu iman ve itimadı almasını bilirler, En çok da burada seir rejimlerden ayrılırlar. Faşisim ve Kommü- nisma halk yığınlarının tam bir iman ve itimadı üzerine mües- sestir. Böyle olmasaydı on iki yıldır İtalyan hürriyetsiz; on beş yıldır Rus, ekmeksiz nasıl yasıyabilirlerdi? Rusya ile İtalya'da bu iki türlü mahrumiyete katlanmanın ye- gâne saikını korkuya atfedenler yamılırlar. Gerçi, İtalya'da ol- sun Rusya'da olsun fabrika kapılarında silâhlı nöbetçilere tesa- düf etmek mümkündür ve amele muhitlerinin umumi manzara- sında bir cebri çalışma emaresi vardır. Fakat, bu, her yerde, her zaman mevcudiyeti tabil bir tenbel veya âsi azlığına karşı (D Altımcı sayvyıdan boöti, B 88